نقش رواداری مذهبی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی در قرن چهارم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مطالعات تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

رواداری عامل پویایی، بالندگی و رشد اندیشه‏های مختلف است و باعث بالا بردن ظرفیت پذیرش و تحملعقاید‏ مختلف جامعه در معرض تضارب آرا می‌شود. رواداری مذهبی و شکیبایی در برابر ادیان و مذاهب مختلف، جامعه را به سمت پویایی و نشاط علمی پیش‏ می‏برد. در قرن چهارم هجری، که به عصر شکوفایی فرهنگی و تمدنی اسلام و یا به تعبیری رنسانس اسلامی مشهور است، رواداری مذهبی یکی از موارد برجسته است. در سایه رواداری مذهبی و دوری از تعصب است که اندیشه‌های مختلف و گاهی متضاد اجازه ظهور پیدا می‌کنند و زمینه شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی فراهم می‌شود. در این مقاله، پس از اشاره به معنای رواداری، و پیشینه آن در فرهنگ و تمدن اسلامی، ابعاد رواداری مذهبی و تأثیر آن در گسترش تمدن، فرهنگ و علوم اسلامی بررسی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Tolerance in the Growth of Islamic Culture and Civilization in the 4th Century of Hegira

نویسندگان [English]

  • mohammad Dehghani 1
  • Mohammad Reza Barani 2
1 * (M.A) History of Shiite Studies, University of Religions and Denomination
2 Assistant Professor, Department of History, University of Alzahra
چکیده [English]

Tolerance is the reason for mobility, development and growth of different ideas and causes to enhance capacity of acceptance and toleration of different opinions confronting various views. Religious tolerance and forbearance toward different religions and denominations advance community to dynamism and scientific vitality. In the fourth century of Hegira, being well known to Islamic Renaissance, religious tolerance is one of the highlights. It is because of tolerance that different ideas can emerge and Islamic culture and civilization develop. In the paper, first  it is refered to the meaning of tolerance and its history in Islamic culture and civilization, then dimensions of religious tolerance and its impact on the the development of civilization, culture and Islamic Studies have been studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Tolerance
  • Civilization
  • Science
  • Religion
  • Buwayhid
قرآن کریم، (1415). ترجمه: محمدمهدی فولادوند، تهران: دار القرآن الکریم.
آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن (بی­تا). الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دار الاضواء.
ابن اثیر، عزالدین علی (1351). کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمه: علی هاشمی حائری، ج8، تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.
ابن اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن (1320). تاریخ طبرستان، تصحیح: عباس اقبال آشتیانی، تهران: کتاب‌خانه خاور.
ابن الاشعث، ابوداوود سلیمان (1387). سنن ابوداوود، ج2، قم: تبیان.
ابن العبری، ابوالفرج هارون (غریغوریوس) (بی­تا). تاریخ مختصر الدول، ترجمه: محمدعلی تاج­پور و حشمت‌الله ریاضی، تهران: اطلاعات.
ابن خلکان، احمد بن محمد (بی­تا). وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج3، بیروت: دار صادر.
امینی، عبدالحسین احمد (1379). الغدیر، ج4، بیروت: دار الکتاب العربی.
توحیدی، ‌ابوحیان (1939). الامتاع‌ و المؤانسه، به‌ کوشش:‌ احمد امین‌ و احمد الزین‌، ج1، قاهره‌: بی­نا.
حرّانى، ابن‏شعبه (1404). تحف ‏العقول، قم: مؤسسه‏ النشر الاسلامى.
دوانی، علی (1363). مفاخر اسلام، ج3، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
راوندی، مرتضی (1364). تاریخ اجتماعی ایران، ج2، تهران: امیرکبیر.
روحانی‌، محمود (1372). المعجم‌ الاحصایی‌ لالفاظ‌ القرآن‌ الکریم‌، ج1، مشهد: آستان‌ قدس‌ رضوی.
زیدان، جرجی (1366). تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ج3، تهران: امیرکبیر.
ژاندرون، ژولی سادا (1378). تساهل در تاریخ اندیشه غرب، ترجمه: عباس باقری، تهران: نشر نی.
سجستانی، عبدالله بن سلیمان (1974). صوان الحکمه و ثلاث رسائل، تحقیق و مقدمه: عبدالرحمن بدوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
غنیمه، عبدالرحیم (1364). تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ترجمه: نورالله کسایی، تهران: یزدان.
فتحعلی، محمود (1378). تساهل و تسامح اخلاقی، دینی، سیاسی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
فدایی عراقی، غلامرضا (1383). حیات علمی در عهد آل­بویه، تهران: دانشگاه تهران.
فولادوند، عزت­الله (1376). خرد در سیاست، تهران: طرح نو.
قفطی، جمال‌الدین علی بن یوسف (1347). تاریخ الحکماء، ترجمه از قرن 11 هجری، تصحیح: بهمن دارایی، تهران: دانشگاه تهران.
کرمر، جوئل ­ل. (1375). احیای فرهنگی در عهد آل‌بویه، ترجمه: محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کلینى، محمّد بن یعقوب (1365). الکافی، ج2، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1349). التنبیه والاشراف، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مسکویه، ابوعلی (1376). تجارب الامم، ترجمه: علی‌نقی منزوی، ج6، تهران: طوس.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). أحسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه: علی‌نقی منزوی، ج2، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
موسوی، سید حسن (1381). زندگی سیاسی و فرهنگی شیعیان بغداد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
نجم­آبادی، محمود (1366). تاریخ طب در ایران از آغاز تا قاجاریه، ج2، تهران: دانشگاه تهران.
نیشابوری، ابومنصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل (1282). یتیمه الدهر، ج2، دمشق: مطبعه حنیفه.
Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English (1998). Oxford University Press.
Robert, Le (2000). Dictionnairehistorique de la langue française, Paris.