جهان اسلام و آیین پروتستان بررسی رویکرد بعضی از اندیشوران ایرانی به تحولات پروتستانی قرن شانزدهم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب.

چکیده

نهضت اصلاحات پروتستانی، جنبشی عظیم بود که تأثیر فراوانی بر همه ساحت‌های نظری و عملی مغرب‌زمین گذاشت. لذا بعضی از متفکران جهان اسلام با ملاحظه مشکلات عدیده جهان اسلام، چاره کار را نوعی اصلاح از سنخ اصلاحات پروتستانی دانستند. در نتیجه نگاهی همدلانه و گاه توأم با شیفتگی به آن داشتند؛ اما با بررسی دقیق‌تر این تحول بزرگ در جهان مسیحی می‌توان گفت این گرته‌برداری، نوعی ساده‌اندیشی و سطحی‌نگری در این موضوع است. چون اصلاحات پروتستانی، اولاً، آنچنان مترقی، آزادمنشانه و یکسره برخوردار از عناصر مثبت و سازنده نبوده، و ثانیاً این نسخه نمی‌تواند عیناً درباره جهان اسلام صدق کند که تا حدی به دلیل تفاوت در مبانی کلامی و الاهیاتی خاص اسلام است. در قمست انتهایی مقاله، رویکرد منفی‌نگرانه به اصلاحات دینی، که آن را عامل استبداد دینی معرفی کرده، نقد شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Islamic World and Protestantism: Investigating the Approach of Some Iranian Intellectuals to the Protestant Developments of the Sixteenth Century

نویسنده [English]

  • Behrooz Haddadi
Assistant Professor, Faculty of Abrahamic Religions, University of Religions and Denominations,.
چکیده [English]

The Protestant Reformation was a great movement that had a great impact on all theoretical and practical spheres of the West. Similarly, some thinkers of the Islamic world, considering the many problems of the Islamic world, considered the solution as a reformation and reform of the type of Protestant reform and so, they have a sympathetic look and sometimes a fascination with it, but by examining more precisely this great transformation in the Christian world, in fact, we find it is a kind of simple thinking and superficiality on this subject The reason for this is that the Protestant reformation is not so progressive and free of some charges, as it were, and secondly, it cannot apply equally to the Islamic world, partly because of the difference in the theological foundations of Islam. At the end of the article, a critique of the negative approach to religious reform introduced as a cause for religious tyranny has been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Protestantism
  • Iranian intellectuals
  • Protestant developments

مراجع

آجودانی، ماشاء‌الله (1383). مشروطه ایرانی، تهران:‌ نشر اختران.
آدمیت، فریدون (1388). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، تهران: نشر گستره.
آدمیت، فریدون (1392). اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
آدمیت، فریدون (1394). فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران: نشر گستره.
آل‌احمد، جلال (1357). در خدمت و خیانت روشنفکران، تهران:‌ خوارزمی.
الگار، حامد (1359). نقش روحانیت پیشرو در جنـبش مشـروطیت؛ ‌دین و  دولت در ایران (نقش علما در دروه قاجاریه)، ترجمه: ابوالقاسم سری، تهران: نشر توس.
الگار، حامد (1369). دین و دولت، ترجمه: ابوالقاسم متری، تهران: انتشارات توس.
براون، مک‌آفی (1382). روح آیین پروتستان، ترجمه: فریبرز مجیدی، تهران: مؤسسه نگاه معاصر.
برونوفسکی، جیکوب؛ مزلیش، بروس (1383). سنت روشنفکری در غرب از لئوناردو تا هگل، ترجمه: لیلا سازگار، تهران: آگاه.
بکراش، دبورا (1383). تفتیش عقاید، ترجمه: مهدی حقیقت‌خواه، تهران: نشر ققنوس.
بومر، فرانکلین لوفان (1380). جریان‌های بزرگ در تاریخ اندیشه غربی، ترجمه: حسین بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
تاونی، ر.ه. (1377). دین و ظهور سرمایه‌داری، ترجمه: احمد خزاعی، تهران: نشر مرکز.
حدادی، بهروز (1395 الف). «دین و دولت در اندیشه ژان کالون»، در: معرفت ادیان، ش29،‌ ص87-104.
حدادی، بهروز (1395 ب). «دین و دولت در اندیشه مارتین لوتر»، در: پژوهش‌نامه ادیان، ش19، ص37-65.
خسروشاهی، سید هادی (1421). مجموعه رسائل و مقالات جمال‌الدین حسینی (اسدآبادی)، تهران: کلبه شروق؛ قم: مرکز بررسی‌های اسلامی.
دیتل، ویلهلم جهاد (1376). در راه خدا: بررسی روند خیزش‌های اسلامی معاصر، ترجمه: جواد کرمانی، سکینه کرمانی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: علی‌رضا ذاکر اصفهانی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
سروش، عبدالکریم (1384). از شریعتی، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
شریعتی، علی (بی‌تا). چه باید کرد؟، در: مجموعه آثار،‌ ج20، تهران: بی‌نا.
طباطبایی، سید جواد (1387). جدال قدیم و جدید، تهران:نشر ثالث.
فراست‌خواه، مقصود (1390). «پروتستانتیزم یک از هفت بود.»، در: مهرنامه، ش16، ص173-175.
قوچانی، محمد (1393). «تراژدی پروتستانتیسم اسلامی»، در: مهرنامه، ش36، ص22-33.
کرمانی، ناظم‌الاسلام (1362). تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: انتشارات آگاه.
کسروی، احمد (1342). در پیرامون اسلام، تهران:‌ کتاب‌فروشی پایدار.
مطهری، مرتضی (بی‌تا). احیای فکر دینی، در: مجموعه آثار، تهران: صدرا، ج25.
نهرو، جواهر لعل (1361). نگاهی به تاریخ جهان، ترجمه: محمود تفضلی، تهران: امیرکبیر.
Bianton, Rolan H. (1956). The Age of the Reformation, Princeton, N. J.: Van Nostrand.
Francisco,Adam (2007). Martin Luther and Islam: a Study in Sixteenth-century Polemics and Apologetics, Leiden, Boston: Brill.
Luther, Martin (1543). On the Jews and Their Lies, Wittenberg.
Pettegree, Andrew (ed.) (2004). The Reformation: Critical Concepts in Historical Studies,London & New York: Routl

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار