هستی‌شناسی قدسی در اساطیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

چکیده

شناخت وجود و موجود، دل‌مشغولیِ دیرپای و اصلی انسان است. هستی‌شناسی اسطوره‌ای، گونه‌ای از تلاش آدمی در این زمینه است که تأثیر ماندگاری بر پیدایی و پرورش افکار و کنش‌های بشر داشته است. در اسطوره، بر حَسَب برخی اصول مسلّم، از رهگذر «مینوی ساختن گیتی» یا «گیتیانه کردن مینو» به صورت‌بندی نظام هستی‌شناختی اقدام می‌شود. مطابقت و عینیّت گیتی با مینو، حضور و تجلی خدایان به ‌مثابة عوامل تقدس و در نتیجه، واقعیّت جهان، جانمندانگاری گیتی و امکان ارتباط انسان با آحاد موجودات، فقدان تمایزی روشن میان «عالم ثبوت» (عین یا گیتی) و «عالم اثبات» (ذهن)، وجود پیوند ذاتی میان انسان و گیتی از طریق انبازی آن دو در امر مینوی، زیستن بر مبنای الگوهای مثالی سلوک خدایان و بازآفرینی افعال ایزدان از طریق تکرار آنها در شعائر، از ارکان هستی‌شناسی اسطوره‌ای و از عملکردهای مبتنی بر آن به ‌شمار می‌آیند. در این منظر، انسان و جهان برخوردار از سرمنشأ الاهی و محضر و مجلای امر قدسی‌اند و به میزان انکشاف امر مینوی در آنها، از تقدس و واقعیّت برخوردارند. در اسطوره، واقعیّت، امر قدسی است و نامقدس، عدم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Sacred Ontology in Myths

نویسنده [English]

  • Sajad Dehghan zade
Assistant Professor, Department of Religions and Mysticism, Azarbaijan Shahid Madani University,
چکیده [English]

Cognition of Existence and Being has long been the main and everlasting concern of man. Mythological Ontology is an example of man's endeavors in this field, which has had an immanent effect on the emergence and development of his thoughts and actions. By the virtue of some uncontestable principles in mythology, the spiritualization of universe and secularization of heaven are attempted in order to formulate an ontological system. The conformity and identity of universe and heaven, presence and expression of gods as the Holiness factors and the world's reality, liveliness of the world, human relation with other beings, lack of clear distinction between subjective (mind) and objective (universe), existence of inheretn relation between man and universe by partnership of them in the numinous, living according to gods behavioral patterns and recreation of gods actions by repeating them in rituals are amongst the fundamentals of mythological ontology and it's supposed behaviors. In that regard, man and universe have divine provenances and are places of presence and manifestation of the Holy (the numinous). In Mythology, they are sacred and thus have reality. Reality is the sacred and the profane is the non-existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ontology
  • The Numinous
  • myth
  • Sacred
  • Profane
قرآن الکریم.
اسمارت، نینیان (1383). تجربه دینی بشر، ترجمه: مرتضی گودرزی، تهران: سمت.
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1387). اسطوره بیان نمادین، تهران: سروش.
الیاده، میرچا (1365). اسطوره بازگشت جاودانه: مقدمه بر فلسفه‌ای از تاریخ، ترجمه: بهمن سرکاراتی، تبریز: انتشارات نیما.
الیاده، میرچا (1375). دین‌پژوهی، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
الیاده، میرچا (1376). رساله در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، تهران: سروش.
الیاده، میرچا (1380). مقدس و نامقدس، ترجمه: بهزاد سالکی، تهران: خرد ناب.
اوتو، رودلف (1380). مفهوم امر قدسی، ترجمه: همایون همّتی، تهران: نقش جهان.
البُستانی، فؤاد افرام (1999). المنجد الطلّاب، بیروت: دارالمشرق.
بهار، مهرداد (1377). از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه.
پالس، دانیل (1382). هفت نظریه در باب دین، ترجمه و نقد: محمد عزیز بختیاری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
تیلیخ، پل (1381). الاهیّات سیستماتیک، ترجمة: حسین نوروزی، تهران: حکمت.
دهخدا، علی‌اکبر (1393). فرهنگ لغت فارسی (لوح فشرده)، تهران: انتشارات روزنه.
دهقان‌زاده، سجاد (1390). «بن‌مایه‌های خداشناسی، انسان‌شناسی و جهان‌شناسی بهگودگیتا در هندوییسم ودایی و علل و چگونگی تحولات بعدی آنها در هندوییسم حماسی»، رساله دکتری رشته ادیان و عرفان، دانشگاه تهران، دانشکده الاهیات و معارف اسلامی، استاد راهنما: مجتبی زروانی.
ستاری، جلال (1386). جهان اسطوره‌شناسی، تهران: نشر مرکز.
ستاری، جلال (1387). رمزاندیشی و هنر قدسی، تهران: نشر مرکز.
ستاری، جلال (1389). آیین و اسطوره، تهران: نشر مرکز.
شجاعی ‌زند، علیرضا (1380). دین، جامعه و عرفی‌شدن، تهران: نشر مرکز.
کزازی، میرجلال الدین (1372). رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران: نشر مرکز.
کمبل، جوزف (1377). قدرت اسطوره، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
لوی‌ استروس، کلود (1389). اسطوره و معنا، ترجمه: شهرام خسروی، تهران: نشر مرکز.
همیلتون، ملکم (1377). جامعه‌شناسی دین، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
Bolle, Kees W. (1995-1997). "Myth," Encyclopedia of Religion, ed. by Mircea Eliade, vol.10, Macmillan Publishing Company,  pp. 261-272.
Coupe, Laurence (1997). Myth, London: Routledge.
Hartshorne, Charles (1995-1997). "Transcendence and Immanence," Encyclopedia of Religion, ed. Mircea Eliade, vol.15, Macmillan Publishing Company, pp. 16-21.
Norris, Richard A. (1995-1997). "Ontology," Encyclopedia of Religion, ed. Mircea Eliade, vol. 11, Macmillan Publishing Company, pp. 80-81.
Walker, Steven F. (2002). Jung and Jungians on Myth, New York: Routledge.