گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت در ایران معاصر: نگرشی آسیب‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب.

2 استادیار گروه مطالعات خاور میانه، دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه.

3 دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

در نیم ‌قرن اخیر، وقایعی مانند تغییر منظر رسمی کلیسای کاتولیک در شورای واتیکانی دو، تشکیل شورای جهانی کلیساها و به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی در ایران در رشد و گسترش گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت نقش برجسته‌ای داشته است. علی‌رغم پیشرفت‌های حاصل‌شده در این زمینه، کماکان معضلات و موانعی در مسیر رسیدن به گفت‌وگوی مطلوب وجود دارد. نظر به اینکه ایران در دوران معاصر بیشترین سهم را در گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت در منطقه‌ داشته، آسیب‌شناسی کارنامه گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت در ایران معاصر ضروری است. مقاله حاضر می‌کوشد با نگاهی به گفت‌وگوهای مهم اسلام و مسیحیت در ایران معاصر، نقدها و کاستی‌های آن را به بحث بگذارد. این پژوهش مبتنی بر روش تحقیق کیفی است و از رویکرد توصیفی- تحلیلی بهره می‌برد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفت‌وگوهای اسلام و مسیحیت در ایران معاصر، به رغم دستاوردهای نسبی آن، با نقدهایی مواجه بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathological Approach to the Interfaith Dialogue between Islam and Christianity in Contemporary Iran

نویسندگان [English]

  • Mahdi Salehi 1
  • Mohammad Masjed Jamei 2
  • Ahmad Moghri 3
1 PhD student of Comparative Religious Studies, University of Religions and Denominations (Corresponding Author)
2 Assistant Professor, Department of Middle East Studies, School for International Relations of Ministry of Foreign Affairs.
3 PhD student of Comparative Religious Studies, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Over the half past century, some affairs as the change in the policy of Catholic Church in the second Vatican Council, formation of the World Council of Churches and Islamic Revolution of Iran have had a great impact on the development of dialogue between Islam and Christianity. Thus, a better perception of fundamental issues has been formed by the disciples of these two religions. More importantly, some praiseworthy solutions have been suggested for the existing conflicts. Nevertheless, there are still challenges and obstacles toward a desired dialogue. Since the Islamic Republic of Iran has the highest contribution level in the Islam-Christianity dialogue, the pathology of this field in the contemporary Iran is quite necessary and required. Therefore, by studying the most important dialogues of Islam and Christianity in the contemporary Iran, the present article attempts to discuss its reviews and shortcomings. This qualitative research is conducted based on a descriptive-analytical approach. The findings suggest that despite their partial achievements, the existing dialogues between Islam and Christianity encountered criticisms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam and Christianity Dialogue
  • contemporary Iran
  • Research Qualification
  • Pathological Approach
قرآن کریم.
ابطحی، محمد علی (1386). «نیازمند تدوین فهرستی از مباحث گفت‌وگوهای دینی هستیم»، وب‌نوشت، در: http://www.webneveshteha.com
اکرمی، سید امیر (1380). دین و دنیای م‍ع‍اصر: اولین گفت‌وگوی مرکز گفت‌وگوی ادیان با شورای جهانی کلیساها، ترجمه: حسین مطیعی امین، ت‍هران: ان‍ت‍شارات بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی ال‍هدی‌.
ببی، ارل (1388). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه: رضا فاضل، تهران: انتشارات
سمت.
بلیکی، نورمن (1384). طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
تسخیری، محمدعلی (1380). «سخنرانی افتتاحیه نشست گفت‌وگوی اسلامی- مسیحی با شورای جهانی کلیساها»، در: دین و دنیای م‍ع‍اصر: اولین گفت‌وگوی مرکز گفت‌وگوی ادیان با شورای جهانی کلیساها، تهران: ان‍ت‍شارات بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی ال‍هدی، ص1-3‫.
جناتی، محمدابراهیم (1380). «نقش دین در زندگی مسالمت‌آمیز انسان‌ها»، در: دین و دنیای م‍ع‍اصر: اولین گفت‌وگوی مرک‍ز گفت‌وگوی ادیان با ش‍ورای ج‍ه‍انی ک‍لی‍ساه‍ا، ت‍هران: ان‍ت‍شارات بی‍ن‌ال‍م‍للی ال‍هدی، ص85-98‫‌.
حسینی میرصفی، فاطمه (ویراستار) (1384). خانواده و نهاد ارزشی آن از دیدگاه اسلام و مسیحیت ارتدوکسی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز از نظر اسلام و مسیحیت ارتدوکسی؛ مجموعه مقالات، تهیه و تنظیم: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
حلمی، علی‌محمد (مصاحبه‌شونده) (1392). «گزارش فعالیت‌های مرکز گفت‌وگوی ادیان». در: وب‌سایت رسمی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها، به آدرس: http://www.cid.icro.ir.
خاتمی، محمد (1373). «سخنرانی افتتاحیه اولین سمپوزیوم اسلام و مسیحیت ارتدوکس»، م‍جم‍وعه مقالات اولین سم‍پ‍وزیوم بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی اسلام و م‍سیحیت ارتدوکس، ت‍هران: مرکز م‍طالعات و ت‍ح‍قیقات فره‍نگی بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی، ص1-4.
خامنه‌ای، سید محمد (1380 الف). «سخنرانی افتتاحیه اولین نشست مرکز گفت‌وگوی ادیان با شورای جهانی کلیساها»، دین و دنیای م‍ع‍اصر: اولین گفت‌وگوی مرکز گفت‌وگوی ادیان با شورای جهانی کلیساها، تهران: انتشارات بین‌المللی ال‍هدی، ص17-21.
خامنه‌ای، سید محمد (1380 ب). «موضوع دین و مفهوم انسان»، دین و دنیای م‍ع‍اصر: اولی‍ن گفت‌وگوی مرکز گفت‌وگوی ادیان با شورای جهانی کلیساها، تهران: انتشارات بین‌المللی ال‍ه‍دی، ص47-51.
دانشور، یوسف (1392). «آسیب‌شناسی گفت‌وگوی ادیان»، سخنرانی در همایش «امکان، اخلاق و آسیب‌شناسی گفت‌وگوی ادیان».
رسولی‌پور، رسول (مصاحبه‌شونده) (بی‌تا). «بررسی و نقد گفت‌وگوی ادیان در ایران معاصر»، (در دست انتشار).
رشاد، علی‌اکبر (1374). «سخنرانی اختتامیه»، در: عدالت در روابط بین‌الملل و بین ادیان از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و مسیحیت، دبیرخانه گفت‌وگوی بین ادیان معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛ مؤسسه الاهی مذهبی سنت گابریل اطریش، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، ص473-476‫.
رشاد، علی‌اکبر (1383). «شرایط و قواعد گفت‌وگوی فکری- فرهنگی»، صلح و عدالت: مجموعه مقالات سه ن‍شست دینی مرک‍ز گفت‌وگوی ادیان ب‍ا ک‍لی‍سای ارت‍دوکس روسیه، ت‍هران: ان‍ت‍شارات بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی ال‍هدی، ص198-200.
السید، رضوان (1383 الف). «نگاهی به مجادلات مسلمانان و مسیحیان»، ترجمه: حمیدرضا شریعتمداری، در: گروه مؤلفان، از برخورد تا گفت‌وگو؛ مقالاتی درباره مناسبات اسلام و مسیحیت، تهران: لوح فکر، ص225-258.
السید، رضوان (1383 ب). «نگرش مسلمانان به مسیحیت در قرون میانه»، ترجمه: حمیدرضا شریعتمداری، در: گروه مؤلفان، از برخورد تا گفت‌وگو؛ مقالاتی درباره مناسبات اسلام و مسیحیت، تهران: لوح فکر، ص71-104.
شارپ، اریک (1386). «یک قرن گفت‌وگوی ادیان»، ترجمه: محمدحسین محمدپور، در: اخبار ادیان، ش24 و 25، ص90-98.
طاهری آکردی، محمدحسین (1387). پیشینه تاریخی گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت با تأکید بر دیدگاه شیعه و کاتولیک، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی.
غراب، سعید (1383). «اسلام و مسیحیت»، ترجمه: حمیدرضا شریعتمداری، از برخورد تا گفت‌وگو: مقالاتی درباره مناسبات اسلام و مسیحیت، تهران: لوح فکر، ص105-128.
فرخ‍جست‍ه، ه‍وش‍نگ و دیگران (ویراستاران) (1374). مجموعه مقالات سومین سمپوزیوم بین‌المللی اسلام و مسیحیت ارتدوکس، ت‍هران‌‫: مرک‍ز م‍طال‍عات و ت‍ح‍قی‍قات فره‍ن‍گی بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی‌‫.
ق‍ن‍بری، اک‍بر، و دیگران (1380). گفت‌وگو: م‍س‍ائل اس‍اسی نظام ه‍م‌‍‌زیستی ع‍ادلانه از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و مسیحی: ارزش‌ه‍ا، ح‍قوق، وظای‍ف، ت‍هران: انتشارات بین‌المللی ال‍هدی.
م‍جم‍وع‍ه م‍قالات اولین سم‍پ‍وزیوم بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی اسلام و مسیحیت ارت‍دوکس (1373). ت‍هران: مرک‍ز م‍طال‍عات و ت‍ح‍قی‍قات فره‍ن‍گی بی‍ن‌ال‍م‍ل‍لی.
مسجدجامعی، محمد (1379). گفت‌وگوی دینی - گفت‌وگوی تم‍دنی: اس‍لام و مسیحیت در دوران ج‍دی‍د، ت‍هران: پ‍ورش‍اد.
میردامادی، عبدالمجید (1390). گفت‌وگوی ادیان در جمهوری اسلامی ایران، اسناد هم‌اندیشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
میردامادی، عبدالمجید (مصاحبه‌شونده) (بی‌تا). «بررسی و نقد گفت‌وگوی ادیان در ایران معاصر»، (در دست انتشار).
میردامادی، عبدالمجید، و دیگران (1374). عدالت در روابط بین‌الملل و بین ادیان از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و مسیحیت، دبیرخانه گفت‌وگوی بین ادیان معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی [مؤسسه الاهی مذهبی سنت گابریل اطریش]، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی‫.
میرزایی، خلیل (1390). پژوهش، پژوهشگری و پژوهش‌نامه‌نویسی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
می‍ش‍ل، ت‍وم‍اس (1387). ک‍لام م‍سیحی، ترجمه: ح‍سین ت‍وفی‍قی، قم: مرک‍ز م‍طال‍عات و ت‍ح‍قیقات ادیان و مذاه‍ب.
نصر، سید حسین (1383). «گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت»، در: هفت آسمان، ش21، ص91-120.
واعظی، اصغر (1383). صلح و عدالت: مجموعه مقالات سه نشست دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان با کلیسای ارتدوکس روسیه، ترجمه: یوری م‍ل‍حمی و آل‍کسی پی‍لین‌کو، ت‍هران: ان‍ت‍شارات بی‍ن‌ال‍م‍للی ال‍ه‍دی.
Ayoub, Mahmoud (2004). “Christian-Muslim Dialogue: Goals and Obstacles,” The Muslim World, vol. 94, pp. 313-319.
Beversluis, Joel (2000). Sourcebook of the World's Religions: an Interfaith Guide to Religion and Spirituality, Novato: New World Library.
Brown, Daniel S. (2013): A communication Perspective on Interfaith Dialogue: Living within the Abrahamic Traditions, Maryland: Rowman & Little field.
Cornille, Catherine (2013). “Conditions for Inter-Religious Dialogue”, The Wiley-Blackwell Companion to Inter-Religious Dialogue, New York: John Wiley & Sons.
Declaration on the Relation of the Church to non-christian Religions - Nostra Aetate (1965). See: http://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_decl_19651028_nostra-aetate_en.html
Hedges, Paul (2010). Controversies in Interreligious Dialogue and the Theology of Religions, London: SCM Press.
Michael, Pope (2011). 54 Years That Changed the Catholic Church: 1958-2012, Lexington: Create Space Independent Publishing Platform.
Muhammad Shafiq, Mohammed Abu-Nimer (2007). Interfaith Dialogue: A Guide for Muslims. Beirut: International Institute of Islamic Thought.
Siddiqui, Ataullah (2011). “The Presence of ‘Secular’ in Christian-Muslim Relations: Reflections on the Da’wah, ‘Mission’ and ‘Dialogue’ ”, Anthony O’Mahony and Ataullah Siddiqui (eds.), Christians and Muslims in the Commonwealth, London: Altajir World of Islam Trust.
Smith, Jane I. (2007). Muslims, Christians, and the Challenge of Interfaith Dialogue, New York: Oxford University Press.
Sullivan, Francis A. (2002). Salvation outside the Church: Tracing the History of the Catholic Response, Wipf and Stock Publishers.
Swidler, Leonard; Mojzes, Paul (1991). Attitudes of Religions and Ideologies toward the Outsider: The Other, Conference entitled "How Believers Account for Other's Beliefs", Edvin Mellen Pr.
Tavassoli, Sasan (2011). Christian Encounters with Iran: Engaging Muslim Thinkers after the Revolution, London: I. B. Tauris.
The First International Symposium on Orthodoxy and Islam (1994). Tehran: Center for International and Cultural Studies.
http://www.cid.icro.ir