تکریم: راهبرد حکومت اسلامی در تعامل با اهل کتاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام گروه فقه و مبانی حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

یکی از موضوعاتی که در آیات قرآن و سیره پیامبر k به‌وضوح به آن پرداخته شده، کیفیت رفتار با اهل کتاب و شیوه تعامل با آنها است. قرآن به عنوان منبع اصیل و بی‌بدیل نظریات اسلامی، با تأیید ادیان الاهی مسیحیت و یهودیت، مأموریت حضرت محمد k را در امتداد یکتاپرستی حضرت موسی j و حضرت عیسی j معرفی کرده و همه ادیان الاهی را امتی واحد می‌داند. همچنین، با بررسی و تحقیق درباره حیات رسول خدا k مشخص می‌شود که پیامبر در کنار تعریف و تبیین «تکریم معقول و حقوقی غیرمسلمانان»، برای آداب، مناسک و عبادتگاه‌های ایشان ارزش خاصی قائل شده و هیچ غیرمسلمانی را ملزم به تغییر دین نکرده است. هرچند پیامبر k کسی را به تغییر دین ملزم نکرد و همواره در مسائل مختلف از علوم و نبوغ غیرمسلمانان بهره می‌برد و مشورت‌هایی با علمای ایشان انجام می‌داد، اما برای تبلیغ مبانی و مفاهیم اسلامی، و تشویق آنها از هیچ تلاشی فروگذار نکرد و همه فعالیت‌های زندگی خود، اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی را بر مبنای دعوت به سبیل الاهی و دین حقه اسلام قرار می‌داد. راهبرد واقعی و اساسی پیامبر و نیز حکومتش، تکریم عملی و همه‌جانبه تمامی انسان‌ها، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، بلکه تمامی موجودات بوده است و با این نظریه و همچنین رویکرد عملیِ پیامبر، بسیاری از غیرمسلمانان به اسلام و پیامبر متمایل شده‌اند. این مقاله نظریه تکریم و رویکرد عملی پیامبر را می‌کاود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Respect Honoring: The Strategy of the Islamic Government in Interaction with the People of the Book

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rasul Ahangaran 1
  • Mahdi Noruzi 2
  • Seyyed Mohammad Mahdi Mohaghghegh 3
1 Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Law, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudential Religions, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 PhD Student in Jurisprudential Religions, University of Religions and Denominations, Qom, Iran, Mohaqeq
چکیده [English]

One of the issues that is clearly addressed in the verses of the Quran and the tradition of the Prophet (S) is how to treat the People of the Book and to interact with them. The Quran, as the original and irreplaceable source of Islamic theories, by endorsing the divine religions of Christianity and Judaism, introduces the mission of the Prophet Muhammad (S) in line with the monotheism of Moses and Jesus and considers all divine religions as one nation. Moreover, by studying and researching the life of the Messenger of God (S), it is clear that the Prophet, in addition to defining and explaining "reasonable and legal respect for non-Muslims", attached special value to their customs, rituals and places of worship and did not oblige any non-Muslim to change religion. Although the Prophet (S) did not force anyone to change his/her religion and always used the sciences and genius of non-Muslims in various matters and consulted with their scholars, he did not spare any effort to propagate Islamic principles and teachings. He based all his life activities, including political, social, economic and familial, on the call to God and the true religion of Islam. The real and basic strategy of the Prophet and his government was the practical and comprehensive respect of all human beings, both Muslims and non-Muslims, but also of all beings, and with this theory as well as his practical approach, many non-Muslims have become interested in Islam and its Prophet. This article explores the theory of honoring and the practical approach of the Prophet (S).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Quran
  • Messenger of God (S)
  • Islamic government
  • People of the Book
قرآن کریم.
ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم (1399). الخراج، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر.
احمدپور، اکبر (1394). «بازخوانی چگونگی تعاملات پیامبر با غیرمسلمانان»، در: تاریخ ‌و فرهنگ، س47، ش95، ص29-54.
احمدی میانجی، علی (1376). مکاتیب الرسول، قم: دار الحدیث.
ارزانی، حبیب‌رضا؛ اهتمام، حامد (1394). «الگوی ارتباطات میان‌فرهنگی مسلمانان و مسیحیان در قرآن کریم»، در: الاهیات تطبیقی، س6، ش14، ص89-106.
بلاغی، صدرالدین (1370). عدالت و قضا در اسلام، تهران: امیرکبیر.
پاکتچی، احمد (1369). «اهل کتاب»، در: دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1390). تسنیم، قم: اسراء، چاپ دوم.
حسینی‌ دشتی، سید مصطفی (1379). معارف و معاریف: دائرة‌المعارف جامع اسلامی، تهران: مؤسسه فرهنگی آرایه.
حلی، حسن بن یوسف (1414). تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
حمیدالله، محمد (1393). نامه‌ها و پیمان‌های سیاسی حضرت محمد و اسناد صدر اسلام، ترجمه: سید محمد حسینی، تهران: سروش.
دائرة‌المعارف تشیع (1386). تهران: نشر شهید سعید محبی.
دهخدا، علی‌اکبر (1361). لغت‌نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا.
راغب اصفهانی، حسین (بی‌تا). المفردات فی غریب القرآن، به کوشش: محمد حسین گیلانی، بیروت: دار المعرفة.
رسولی محلاتی، هاشم (1371). تاریخ اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
سبحانی، جعفر (1371). فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
صادق‌پور، طیبه (1386). «کرامت انسان در قرآن»، در: بینات، ش53، ص51-67.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبری، محمد بن جریر (1415). تاریخ الطبری، قاهره: دار المعارف بمصر.
عمید زنجانی، عباس‌علی (1344). اسلام و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
قرشی، علی‌اکبر (1384). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهاردهم.
کلینی، محمد بن یعقوب (1350). فروع کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مصطفوی، حسن (1385). التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (1366). داستان راستان، تهران: صدرا، چاپ نهم.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
منتظری، حسین‌علی (1411). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، قم: دار الفکر.
موسوی مبلغ، سید محمدحسین (1374). «روابط حقوقی مسلمانان با کفار از نگاه قرآن 1»، در: پژوهش‌های قرآنی، دوره 1، ش4، ص211-242.