ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی مصادیق «احسان» در قرآن و عهدین
«احسان» یکی از مفاهیم ارزشمند اخلاقی است که در تعالیم دین مبین اسلام و ادیان پیشین تأکید جدی و اساسی بر آن شده است. با توجه به متون کتب مقدس میتوان گفت هدف غایی ادیان الاهی، بسط و گسترش نیکوکاری است. در قرآن و کتب عهدین، آیات و تعالیم ارزشمندی ذکر شده است که عمل به هر یک از آنها میتواند انسان را به سرمنزل مقصود راهنمایی کند و مقدمات تقرب وی را به درگاه خداوندی بیش از پیش هموار سازد. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفیتحلیلی و با هدف تطبیق دیدگاه قرآن و کتب عهدین دربارۀ مصادیق «احسان» صورت گرفته است. در نتیجه با توجه به آیات قرآن و تعالیم عهدین، میتوان تصویری روشن از جایگاه واقعی تعالیم قرآنی در نهادینهسازی آموزههای اخلاقی و تأثیر بیشتر آن بر تعالیم عهدین ارائه کرد. نتایج بررسی تطبیقی نشان میدهد مصادیق «احسان» در قرآن و کتب عهدین شامل زکات، صدقه، انفاق، اطعام نیازمندان و محبّت است که میتواند به گروههای مختلف جامعه اختصاص یابد؛ اما تفاوتشان در این است که در قرآن نسبت به کتب عهدین، احسان تنوع بیشتری دارد و بر آن تأکید بیشتری شده است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128872_dd4d81c7736604d014554c7ad6d3ebf7.pdf
2021-02-19
7
24
10.22034/jrr.2021.245443.1761
قرآن
عهدین
آموزۀ اخلاقی
احسان
بررسی تطبیقی
پری
فیروزفرد
p.firouzfard@gorganiau.ac.ir
1
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، گروه الاهیات، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
AUTHOR
سید احمد
میریان آکندی
mirian@iausari.ac.ir
2
استادیار گروه الاهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، ساری، ایران
LEAD_AUTHOR
مرتضی
خرمی
morteza.khorami@qaemiau.ac.ir
3
استادیار گروه الاهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران
AUTHOR
مهدی
افچنگی
m.afchangi@gorganiau.ac.ir
4
استادیار گروه الاهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران
AUTHOR
قرآن کریم (1392). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، تهران: نشر عابدزاده.
1
سید رضی، محمد بن حسین (1391). نهج البلاغه، ترجمه: محمدتقی جعفری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
2
آشتیانی، جلالالدین (1389). تحقیقی در دین مسیح، تهران: نگارش، چاپ اول.
3
استیفن، نیل (1335). سیرت کامل شخص، تهران: نور جهان.
4
انجیل لوقا (1981). ترجمه: مولوی عمادالدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الثالثه.
5
انجیل متی (1999). ترجمه: مولوی عمادالدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الثالثه.
6
بایرناس، جان (1393). تاریخ جامع ادیان، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ اول.
7
پولس رسول (1988). رساله به غلاطیان. ترجمه: مولوی عمادالدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الرابعه.
8
جوادی آملی، عبدالله (1392). تسنیم: تفسیر قرآن کریم، تهران: اقدسیه، چاپ سوم.
9
حسینی خاتونآبادی، میرمحمدباقر بن اسماعیل (1383). ترجمۀ اناجیل اربعه، تهران: فرهنگ.
10
خرمشاهی، بهاءالدین (1383). دانشنامۀ قرآن و قرآنپژوهی، تهران: نشر دوستان، چاپ اول.
11
رازی، محمد بن عمر (2003). التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث، الطبعه الاولی.
12
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (2001). معجم مفردات الفاظ قرآن، تحقیق: ندیم مرعشلى، قم: المکتبه المرتضویه، الطبعه الاولی.
13
سفر پیدایش (1992). ترجمه: مولوی عماد الدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الثانیه.
14
سفر تثنیه (1981). ترجمه: مولوی عمادالدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الاولی.
15
طباطبایی، محمدحسین (1363). المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، چاپ دوم.
16
کلینی، محمد بن یعقوب (1365). اصول کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، الطبعه الاولی.
17
کهن، ابراهام (1390). گنجینهای از تلمود، ترجمه: امیرفریدون گرگانی، تهران: اساطیر، چاپ اول.
18
مزامیر داوود (2001). ترجمه: مولوی عماد الدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الرابعه .
19
مصباح یزدی، محمدتقی (1386). اخلاق در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
20
مطهری، مرتضی (1367). تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا، چاپ اول.
21
مطهری، مرتضی (1377). آشنایی با قرآن، تهران: صدرا، چاپ اول.
22
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (۱۳۷۶). تفسیر نمونه، قم: ذوی القربی، چاپ سوم.
23
میدیا، ماستر (1995). التفسیر التطبیقی للعهد الجدید، القاهره: شرکه ماستر میدیا، الطبعه الاولی.
24
نامه اول قرنتیان (1999). ترجمه: مولوی عماد الدین، بیروت: المطبعه الأمریکیه، الطبعه الثالثه.
25
یاسپرس، کارل (1389). مسیح، ترجمه: احمد سمیعی گیلانی، تهران: خوارزمی، چاپ سوم.
26
ORIGINAL_ARTICLE
تشابک دلالی گرانیگاه فهم آیه 82 سوره نساء با تأکید بر شواهد روایی
آیه 82 سوره نساء از مشهورترین آیات قرآن کریم است که در موضوعات مختلفی به آن استناد شده است. پژوهش حاضر از میان موضوعات مختلف مرتبط با این آیه، ملازمهای را میکاود که این آیه میان بشریبودن متن و مبتلاشدن به اختلاف کثیر برقرار کرده است؛ و این پرسش اساسی را پی میجوید که: آیا هر متن بشری به طور کلی و همیشه دارای اختلاف کثیر است یا آنکه قرآن ویژگی خاصی دارد که بازیابی آن در متون بشری، عامل پدیداری اختلاف کثیر در این متون است؟ بدینمنظور در رویکردی تحلیلیانتقادی، دیدگاههای مفسران درباره اختلاف مذکور در آیه بررسی شده و بر اساس امکان انطباق بر متون بشری و مفاد خود آیه راستیآزمایی شده است. بررسیهای صورتگرفته نشان میدهد اختلافی که قرآن مبرّای از آن بوده و متون بشری در صورت همانندی به قرآن مبتلای به آن خواهند شد ناظر به شبکه گسترده ارتباطات دلالی در قرآن است. از اینرو متون بشری به طور کلّی به اختلافات و تناقضات درونی فراوان مبتلا نیست، بلکه فقط وقتی بخواهد همچون قرآن دارای تشابک دلالی باشد، ناسازگاریهای درونی در آنها بروز میکند.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128873_c451ff0ceb1c3084d2b51e3ce2f2519e.pdf
2021-02-19
25
51
10.22034/jrr.2021.251614.1783
اختلاف کثیر
تناقض
تشابک دلالی
تناظر آیات
آیه 82 سوره نساء
امید
قربانخانی
hadithomid@yahoo.com
1
دانشآموخته دکتری تفسیر تطبیقی، دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
داود
ملاحسنی
dmollahasani@chmail.ir
2
دانشآموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم، قم، ایران
AUTHOR
محمدکاظم
رحمان ستایش
mk_setayesh@qom.ac.ir
3
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، قم، ایران.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلوسی، محمود بن عبد الله (1415). روح المعانی،بیروت: دار الکتب العلمیه.
2
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم (1490). مقدمه فی اصول التفسیر، بیروت: دار مکتبه الحیاه.
3
ابن عاشور، محمد طاهر (1420). تفسیر التحریر والتنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
4
ابن عطیه، عبد الحق بن غالب (1422). المحرر الوجیز، بیروت: دار الکتب العلمیه.
5
ابو حیان، محمد بن یوسف (1420). البحر المحیط، بیروت: دار الفکر.
6
ابو عاصی، محمد سالم (1426). علوم القرآن عند الشاطبی، قاهره: دار البصائر.
7
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408). روض الجنان و روح الجنان، مشهد: آستان قدس رضوی.
8
اربلی، علی بن عیسی (1381). کشف الغمه، تبریز: بنیهاشمی.
9
ایزدی مبارکه، کامران (1376). شروط و آداب تفسیر و مفسّر، تهران: امیرکبیر.
10
بابایی، علیاکبر (1398). علوم قرآنی 4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11
باقلانی، محمد بن الطیب (1421). إعجاز القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.
12
بدری، تحسین (1428). معجم مفردات اصول الفقه المقارن، تهران: المشرق للثقافه والنشر.
13
بغوی، حسین بن مسعود (1420). معالم التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
14
بیضاوی، عبد الله بن عمر (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
15
ثعلبی، احمد بن محمد (1422). الکشف والبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
16
جعفری، یعقوب (1376). تفسیر کوثر، قم: مؤسسه انتشارات هجرت.
17
جوادی آملی، عبدالله (1388). تفسیر تسنیم، قم: اسراء، ج17.
18
جوادی آملی، عبدالله (1389). تفسیر تسنیم، قم: اسراء، ج19.
19
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
20
حمیری، نشوان بن سعید (بیتا). شمس العلوم، دمشق: دار الفکر.
21
خراسانی، محمد کاظم (1409). کفایه الاصول، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
22
خوئی، ابوالقاسم (1417). محاضرات فی أصول الفقه، قم: انصاریان.
23
دروزه، محمد عزه (1421). التفسیر الحدیث: ترتیب السور حسب النزول، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
24
ذهبی، محمد حسین (بیتا). التفسیر والمفسرون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
25
راد، علی (1394). «مفسّران امامیه و غرر آیات؛ چیستی، رهیافتها و گونهها»، در: پژوهشهای قرآن و حدیث، س48، ش1، ص25-48.
26
رشید رضا، محمد (1990). تفسیر المنار، مصر: الهیئه المصریه.
27
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1387). منطق تفسیر قرآن، قم: مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی، ج1.
28
رضی، محمد بن حسین (1414). نهجالبلاغه، قم: هجرت.
29
زرکشی، محمد بن بهادر (1410). البرهان، بیروت: دار المعرفه.
30
زمخشری، محمود بن عمر (1407). الکشاف، بیروت: دار الکتاب العربی.
31
سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر (1404). الدر المنثور، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
32
سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر (1421). الإتقان، بیروت: دار الکتاب العربی.
33
صادقی تهرانی، محمد (1406). الفرقان، قم: فرهنگ اسلامی.
34
صدوق، محمد بن علی (1378). عیون أخبار الرضا (ع)، تهران: نشر جهان.
35
صدوق، محمد بن علی (1398). التوحید، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
36
صدوق، محمد بن علی (1403). معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
37
صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات، قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
38
طباطبایی، محمد حسین (1390). المیزان، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
39
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
40
طبری، محمد بن جریر (1412). جامع البیان، بیروت: دار المعرفه.
41
طوسی، محمد بن حسن (بیتا). التبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
42
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
43
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1415). تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
44
قائمینیا، علیرضا (1389). بیولوژی نص، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
45
قرطبی، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
46
قمی، علی بن ابراهیم (1404). تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
47
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
48
لاهیجی، محمد بن علی (1373). تفسیر شریف لاهیجی، تهران: دفتر نشر داد.
49
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
50
محمدی ریشهری، محمد (1391). شناختنامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، قم: دارالحدیث.
51
مظفر، محمدرضا (1387). اصول الفقه، قم: بوستان کتاب.
52
معرفت، محمد هادی (1415). التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
53
معرفت، محمد هادی (1418). التفسیر والمفسرون، مشهد: الجامعه الرضویه للعلوم الإسلامیه.
54
مغنیه، محمد جواد (1425). التفسیر المبین، قم: دار الکتاب الإسلامی.
55
مفید، محمد بن محمد (1413 الف). الإختصاص، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
56
مفید، محمد بن محمد (1413 ب). الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید.
57
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (1371). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
58
مؤدب، رضا (1393). مبانی تفسیر قرآن، قم: دانشگاه قم.
59
میرعرب، فرجالله (1394). علوم قرآن در احادیث اهل بیت (ع)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
60
هلال، هیثم (1424). معجم مصطلح الأصول، بیروت: دار الجلیل.
61
ORIGINAL_ARTICLE
تطور مفهوم «اسلام» بر اساس روابط آن با دیگر ادیان: تحلیل نظریه ژاک واردنبرگ
خاستگاه و مصادر ادیان، مخصوصاً دین اسلام، از مباحث مهمی است که خاورشناسان در خلال مطالعات ادیانیشان به آن پرداختهاند. مطالعه تاریخ دین اسلام همزمان با نهضت ترجمه متون اسلامی در سده سیزده و چهارده میلادی، توجه اروپاییان را برانگیخت، اما توجه جدی به این جنبه از دینپژوهی در غرب به اوایل قرن نوزدهم باز میگردد که همزمان با رویکرد نقد تاریخی به متون مذهبی بود. نوشته حاضر ترجمه و تحلیل مقاله «تقسیمبندی دورهای صدر اسلام بر اساس روابط آن با دیگر ادیان»[i] تألیف دینپژوه هلندی، ژاک واردنبرگ، است که تاریخ صدر اسلام و روند گسترش جنبش مذهبی جدید در جریان تعاملات پیدرپی با اقلیتهای مذهبی موجود در آن دوران را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که اسلام در فرآیند ارتباطاتش، تحول و تغییری مفهومی از «تزکیه مذهبی» به «جنبش اصلاحی» و در نهایت تبدیل آن به دین مستقل را تجربه کرده است. [i]. "Towards a Periodization of Earliest Islam According to its Relations with Other Religions"
https://adyan.urd.ac.ir/article_128875_917a8f1aed66f0316cf058065030d42b.pdf
2021-02-19
53
78
10.22034/jrr.2021.240388.1745
تاریخ صدر اسلام
محمد (ص)
مشرکان
یهودیان
مسیحیان
دین اسلام
ژاک واردنبرگ
کوثر
حلال خور
kosar_halalkhor@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
AUTHOR
داود
معماری
memari@isr.ikiu.ac.ir
2
استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
LEAD_AUTHOR
راضیه
حلال خور
raziyeh_halalkhor@yahoo.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
آلن، داگلاس (1371). «پدیدارشناسی دین»، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، در: فرهنگ، ش11، ص33-68.
1
آلن، داگلاس (1392). «پدیدارشناسی دین»، ترجمه: علیرضا رضایت، در: اطلاعات حکمت و معرفت، س8، ش11، ص24-29.
2
ارزانی، حبیبرضا؛ اهتمام، حامد (1394). «الگوی ارتباطات میانفرهنگی مسلمانان با مسیحیان در قرآن کریم»، در: الاهیات تطبیقی، س6، ش14، ص89-106.
3
پارسا، فروغ (1389). «خاستگاه و مصادر فقه اسلامی در نگاه خاورشناسان»، در: فقه و مبانی حقوق اسلامی، س43، ش2، ص81-102.
4
پورنقشبند، نادر (1386). «نحوه برخورد اسلامشناسان غرب با سیره رسول اکرم»، در: مجله معارف، ش50، ص10-15.
5
پویا، اعظم (1385). مواجهه قرآن با فرهنگ مسیحیت، تهران: هستینما.
6
الحاج، ساسی سالم (2002). نقد الخطاب الاستشراقی، بیروت: دار المدار الاسلامی.
7
خاتمی، محمود (1382). «پدیدارشناسی دین؛ زمینهها»، در: قبسات، ش27، ص93-104.
8
خلیفه، محمد (2003). «المدرسه الیهودیه فی الاستشراق»، در: مجله الرساله المشرق، مجلد 12، ش1-4.
9
رضوان، عمر بن ابراهیم (1413). آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره، ریاض: دار الطیبه.
10
رنجبران، داوود (1393). «رد ادعای مستشرقان مبنی بر تأثیرپذیری اسلام از ادیان پیشین در تدوین احکام خود»، در: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، س18، ش4،
11
ص563-592.
12
رنجبران، داوود (1397). «پژوهش تاریخی مؤلفههای گفتمان یهودی»، در: پژوهشهای تاریخی، س 54، دوره جدید، س10، ش4، ص39-60.
13
شاکر، محمدکاظم (1395). «مختصات روششناسی مطالعات شرقشناسان در مورد اسلام در دوره معاصر»، در: مجموعه مقالات دومین همایش بینالمللی شرقشناسی، مطالعات ایرانی و بیدلپژوهی، بیجا: بینا.
14
غفارینسب، اسفندیار؛ موحد، مجید (1392). «پدیدارشناسی دین و نقش آن در شناخت دین»، در: مطالعات معنوی، ش7، ص9-38.
15
کریمینیا، مرتضی (1380). مطالعات قرآنی در غرب، بولتن مرجع 6، تهران: الهدی.
16
کریمینیا، مرتضی (1386). سیرهپژوهی در غرب: گزیده متون و منابع، تهران: مجمع تقریب مذاهب اسلامی.
17
گلدزیهر، ایگناس (1357). درسهایی درباره اسلام، ترجمه: علینقی منزوی، تهران: کمانگیر، چاپ دوم.
18
لکزایی، مهدی؛ موسویان، سید حمید (1396). «پدیدارشناسی دین و هرمنوتیک نزد میرچا الیاده»، در: اندیشه دینی، ش64، ص138-150.
19
موسوی مقدم، سید محمد؛ مؤدب، سید رضا (1394). «بررسی نظریه شکاکیت نوین درباره شخصیت و سیره پیامبر»، در: مطالعات تحول در علوم انسانی، ش5، ص46-80.
20
نصرتی، سپیده؛ علمی، قربان؛ گذشته، ناصر (1396). «نقد و بررسی آراء تجدیدنظرطلبانه پاتریشیا کرون در زمینه مطالعات اسلامی»، در: تاریخ و تمدن اسلامی، ش25، ص124-147.
21
وات، ویلیام مونتگمری (1373). برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان، ترجمـه: محمـدحـسین آریـا، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
22
وات، ویلیام مونتگمری (1953). محمد فی المدینه، تعریب: شعبان برکات، بیروت: المکتبه العصریه.
23
واخ، یواخیم (1380). جامعهشناسی دین، ترجمه: جمشید آزادگان، تهران: سمت.
24
واردنبرگ، ژاک (1373). «سیر اسلامشناسی در غرب»، ترجمه: همایون همتی، در: کلمه، ش12، ص85-93.
25
Bousquet, G. H. (1947). “Le Mystere de la formation at des origines du Fiqh”.in: Revue Algerienne, Tunisienne et Marocaine de la legislation et de la jurisprudence, Vol. 63, P. 76, Alger.
26
Coulson, N. J. (1991). A History of Islamic Law, Islamic Survey 2; 1964, Reprinted Edinburgh, Edinburgh University Press.
27
Crone, Patricia (1987). Roman, Provincial and Islamic law: The Origins of the Islamic Patronate, Cambridge.
28
Graham, W. (1980). "Review of Quranic Studies: Sources and Methods of Scriptural Interpretation, by John Wansbrough", in: Journal of the American Oriental Society 100ii, pp. 137-141.
29
Motzki, Harald (2002). The Origins of Islamic Jurisprudence Meccan Fiqh before the Classical Schools, Brill, Leiden, Boston, Koln.
30
Schacht, Joseph (1967). The Origins of Muhammadan Jurisprudence, 4t impression, Oxford.
31
Wansbrough, John (1978). The Sectarian Milieu: Content and Composition of Islamic Salvation History, Oxford University Press.
32
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی شر در دو زمینه الاهیات ارتدوکس و رمان برادران کارامازوف اثر فئودور داستایفسکی
مسئله شر ارتباط انسان با خدای قادر و عالم و خیرخواه محض را در عمل دچار تزلزل میکند و ارتباط انسانها با یکدیگر را تحتالشعاع تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم خود قرار میدهد. هدف از انتخاب رمان به عنوان بخشی از پژوهش الاهیاتی، اتخاذ روش حصرگرایانه و روش میانرشتهای بود تا با رویکرد ادبیات بتوان ابعادی از معنا را در سطحی متفاوت دید. در این مقاله ماهیت، مصداق، و کارکرد شر، نسبت انسان با شر، نسبت شر و گناه اولیه، و مواجهه کلیسا با شر، با تکیه بر دیدگاه متألهان قدیم و جدید ارتدوکس از یک سو، و مفاهیم الاهیاتی متن رمان برادران کارامازوفِ فئودور داستایفسکی از سوی دیگر، بررسی شده است. برخلاف دیدگاه الاهیات کاتولیک و پروتستان، گناه اولیه در الاهیات ارتدوکس موضوعیت چندانی ندارد. اعتقاد داستایفسکی به پاکبودن کودکان از گناه اولیه نیز همراستا با سنت ارتدوکس است، اما علیرغم مواضع متفاوت ارتدوکسها، در رمان مذکور بخشایش همه گناهکاران مد نظر نویسنده است. همچنین، در الاهیات ارتدوکس از کارکردهای شر، معرفت نیک و بد است، اما در رمان مذکور این معرفت ارزشمند نیست. تأثیرپذیری داستایفسکی از الاهیات ارتدوکس در رمان برادران کارامازوف، و دَرهمآمیختگی، وابستگی و مکملبودن شر و خیر از نتایج این پژوهش است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128876_47699326db53d2ef396224c141719c3b.pdf
2021-04-06
79
106
10.22034/jrr.2021.236756.1734
شر
ارتدوکس
فئودور داستایفسکی
برادران کارامازوف
سیده مریم
سرمدی
mrmsarmadi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادبان (الاهیات مسیحی)، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
حمید
بخشنده
bakhshandeh@urd.ac.ir
2
استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
الیاس
عارف زاده
arefzadeh@urd.ac.ir
3
استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
آبتین
گلکار
golkar@modares.ac.ir
4
استادیار گروه زبان روسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
اندرسون، سوزان لی (1385). فلسفه داستایفسکی، ترجمه: خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
1
ایوانوف، ویاچسلاو (1372). داستایفسکی، آزادی و زندگی تراژیک، ترجمه: رضا رضایی، تهران: البرز.
2
پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس؛ بازینجر، دیوید (1379). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو، چاپ سوم.
3
پورمحمدی، نعیمه (1398). درباره شر: ترجمه مقالاتی برگزیده در فلسفه و الاهیات شر، قم: کتاب طه، چاپ دوم، ج1.
4
تالیافرو، چارلز؛ و دیگران (1394). عقل و دین و مسئله شر: گفتوگوی استادان مسلمان و مسیحی، بیجا: ندای فطرت.
5
تروایا، هانری (1369). داستایفسکی، ترجمه: حسینعلی هروی، بیجا: نیلوفر، چاپ اول.
6
تسوایگ، اشتفان (1383). سه استاد سخن: بالزاک، دیکنز، داستایفسکی، ترجمه: محمدعلی کریمی، تهران: نی، چاپ اول.
7
داستایفسکی، فئودور میخائیلوویچ (1384). برادران کارامازوف، ترجمه: صالح حسینی، تهران: ناهید (نشر الکترونیکی فیدیبو)، چاپ ششم، ج1-2.
8
رستگاری، مصطفی (1383). فئودور داستایفسکی: قصهگوی مصائب بیخدایی، اهواز: نشر رَسِش، چاپ اول.
9
ژیلسون، اتین (1389). تاریخ فلسفه مسیحی در قرون وسطا، ترجمه: رضا گندمی نصرآبادی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب و سمت، چاپ اول.
10
سیمونز، ارنست (1375). سنجش هنر و اندیشه فئودور داستایفسکی، ترجمه: امیر جلالالدین اعلم، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
11
شرفی، آرمین؛ اعوانی، مهین (1397). «بررسی جایگاه مسئله شر در آثار داستایفسکی و تحلیل پاسخهای او به این مسئله»، در: اندیشه دینی، دوره 18، ش3 (68)، ص85-108.
12
طرابلسی، عدنان (1989). الرؤیه الأرتدوکسیه للإنسان: الأنتروپولوجیا الصّوفیه، بیجا: منشورات النور.
13
فرامرز قراملکی، احد (1380). روششناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ اول.
14
گریک، هورست یورگن (1383). «برادران کارامازوف: بررسی آخرین رمان داستایفسکی»، ترجمه: محمد ربوبی، در: کارنامه، ش45، ص20-22.
15
لین، تونی (1380). تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه: روبرت آسریان، تهران: فرزان روز، چاپ اول.
16
محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی ضد روش: مراحل و رویههای عملی در روششناسی کیفی، تهران: جامعهشناسان، ج2.
17
میرسکی، د. س. (1372). تاریخ ادبیات روسیه، تصحیح: فرانسیس ج. وایتفیلد، ترجمه: ابراهیم یونسی، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم، ج1.
18
ویور، مری جو (1381). درآمدی به مسیحیت، ترجمه: حسن قنبری، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چاپ اول.
19
هلتکار، ادوارد (1392). داستایفسکی: جدال شک و ایمان، ترجمه: خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو، چاپ چهارم.
20
هیک، جان (1390). فلسفه دین، ترجمه: بهزاد سالکی، تهران: مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بینالمللی الهدی، چاپ چهارم.
21
Berdyaev, Nicolas (1960). The Destiny of Man, New York: Harper & Brothers.
22
McGuckin, John Anthony (2008). The Orthodox Church: an Introduction to its History, Doctrine, and Spiritual Culture, Oxford: Blackwell.
23
Nicewicz Carroll, Alexandra (2015). "Reimaging Woland: The Shadow Archetype and the Paradox of Evil in the Master and Margarita”, The Russian Review 74, pp. 419-434.
24
Ware, Kallistos (1986). The Orthodox Way, Crestwood NY: St Vladimir’s Seminary Press.
25
ORIGINAL_ARTICLE
انسانپژوهی خاستگاهی در روایت میانرودانی، تورات و قرآن کریم
پرسش از خاستگاه، چگونگی روند آفرینش، دگرگونی در هستی، هدف از آفرینش، هویت و سرنوشت آدمی، در اندیشههای انسانشناختی ریشه دارد که در ادیان، ناهمسان بحث شده است. پیدایی انسان در صورت خاستگاهی بر اساس کهنروایت میانرودانی همبسته به پویش ذهن انسان کهن است که آن را در پیوند با امور کیهانی و گیتیانه و پیامدی از ستیزهجویی ایزدان میانگاشت. ظهور انسان در روایتگری تورات همپیوند با آفرینش هستی در فرآیند زمانی است که با توالی و ترتیب زمانی، زمینه آفرینش انسان فراهم شد و با سرشتی از خاک به صورت خدا صورتگری شد. قرآن کریم با بازتاب الگوی ساختاری پیشااسلامی از آفرینش، ضمن بازسازی و طراحی نظام جدید در پرتو یگانگی، خاستگاه آفرینش هستی و انسان را روایت کرد. این جستار با شیوه مطالعات کتابخانهای و تطبیقی در پی بررسی روایتها و آشکارسازی درونمایههای همسان و ناهمسان مؤلفههای هستیشناسی و انسانشناسی خاستگاهی است و تفاوت روایتها را برآمده از گفتمان ویژه و زاویه دید متون دانسته است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128877_7f0410ff0dfd543d15021f899d35e198.pdf
2021-02-19
107
134
10.22034/jrr.2021.252388.1789
انسانشناسی
آفرینش انسان
میانرودان
تورات
قرآن کریم
قاسم
محسنی مری
ghmohseni1352@gmail.com
1
دانشآموخته دکتری، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
سلیمان
عباسی
abbasi@uast.ac.ir
2
مربی علوم قرآن و حدیث، دانشگاه جامع علمیکاربردی تهران، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آشوری، داریوش (1381). فرهنگ علوم انسانی، تهران: مرکز.
2
آشتیانی، جلالالدین (1368). تحقیقی در دین یهود، تهران: نگارش.
3
ابن عاشور، محمد بن طاهر (بیتا). التحریر والتنویر، بیجا: بینا.
4
ابن عربی، محیی الدین محمد بن علی (بیتا). الفتوحات المکیّه، بیروت: دار صادر.
5
اسدی، شهام (1396). «بازشناسی انسان و اسطوره در عصر حاضر»، در: ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم، ش23، ص141-156.
6
ایزوتسو، توشیهیکو (1361). خدا و انسان در قرآن، ترجمه: احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
7
بریه، امیل (1954). الآراء الدینیه والفلسفیه لفیلون الاسکندری، ترجمه: محمد یوسف موسی، قاهره: مکتبه المصطفی.
8
حییم، سلیمان (1344). فرهنگ عبریفارسی، فلسطین اشغالی.
9
خسروپناه، عبدالحسین؛ و دیگران (1389). «چیستی انسانشناسی»، در: انسانپژوهی دینی، دوره 2، ش14، ص35-63.
10
دورتیه، ژان فرانسوا (1382). علوم انسانی: گستره شناختها، ترجمه: مرتضی کتبی و دیگران، تهران: نی.
11
رسولی، آرزو (1393). «داستان آفرینش انسان از منظر اسطورهشناسی تطبیقی»، در: تاریخ ایران، ش5 (73)، ص27-42.
12
رو، ژورر (1369). بینالنهرین باستان، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: آبی.
13
ساندرز، ن. ک. (1373). بهشت و دوزخ در اساطیر بینالنهرین، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: چشمه.
14
ستاری، جلال (1386).آیین و اسطوره، تهران: مرکز.
15
شاله، فلیسین (1346). تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه: منوچهر خدایار محبی، تهران: دانشگاه تهران.
16
شایگان، داریوش (1381). بتهای ذهنی و خاطره، تهران: امیرکبیر.
17
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم، تصحیح: محمد خواجوی، قم: بیدار.
18
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، قم: مکتبه المصطفوی.
19
طباطبایی، محمدحسین (1417).المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
20
عضیمه، صالح (1388). معناشناسی واژگان قرآن: فرهنگ اصطلاحات قرآنی، ترجمه: حمیدرضا نگهبان و سید حسین سیدی، مشهد: آستان قدس رضوی.
21
علی، جواد (1978). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت: دار المعلم للملایین.
22
فربد، محمدصادق (1380). مبانی انسانشناسی، تهران: پشوتن.
23
فروم، اریک (1377). همانند خدایان خواهید شد، ترجمه: نادر پورخلخالی، تهران: گلپونه.
24
فروند، ژولین (1372). نظریههای مربوط به علوم انسانی، ترجمه: محمد کاردان، تهران: نشر دانشگاهی.
25
فرهنگ قهفرخی، علیرضا؛ و دیگران (1398). «تحلیلی بر آغاز آفرینش با نگاهی به تورات، قرآن و انوما الیش»، در: پژوهشنامه فرهنگ و معارف دینی، دوره سوم، ش2، ص5-24.
26
کهن، ابراهام (1382). گنجینهای از تلمود، ترجمه: امیرفریدون گرگانی، تهران: اساطیر.
27
گلن، ویلیام؛ مرتن، هنری (1377). کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه فاضل خانهمدانی، تهران: اساطیر.
28
گندمی نصرآبادی، رضا (1392). فیلون اسکندرانی: مؤسس فلسفه دینی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
29
ماسون، دنیز (1385). قرآن و کتاب مقدس: درونمایههای مشترک، ترجمه: فاطمه سادات تهامی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
30
ماکینو، شینا (1376). آفرینش و رستاخیز: پژوهش معناشناختی در ساخت جهانبینی قرآنی، ترجمه: جلیل دوستخواه، تهران: امیرکبیر.
31
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفا.
32
محسنی مری، قاسم؛ و دیگران (1398). «تبارشناسی اسطوره در قرآن با نگره روایت طوفان نوح»، در: پژوهشنامه قرآن و حدیث، ش25، ص217-240.
33
معصومی، غلامرضا (1388). دائرهالمعارف اساطیر و آیینهای باستانی جهان، تهران: سوره.
34
مککال، هنریتا (1375). اسطورههای بینالنهرینی، ترجمه: عباس مخبر، تهران: مرکز.
35
موسوی، سید مهران؛ کریمی، محمود (1396). «مراحل آغازین آفرینش عالم از منظر تورات و بررسی آن در تطبیق با قرآن»، در: الاهیات تطبیقی، س8، ش17، ص45-62.
36
وای ولو، فرانک رابرت (1378). انسانشناسی فرهنگی، ترجمه: علیرضا قبـادی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
37
وکیلی، شروین (1393). اسطوره آفرینش بابلی (همراه متن انوما الیش)، ترجمه: آزاده دهقان، تهران: علم.
38
هاکس، جیمز (1383). قاموس کتاب مقدس، تهران: اساطیر.
39
هوشنگی، لیلا؛ و دیگران (1391). درباره یهود: بنیاسرائیل، تورات، تلمود، تهران: مرجع.
40
هوک، هنری (1372). اساطیر خاورمیانه، ترجمه: علیاصغر بهرامی و فرنگیس مزداپور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
41
الیاده، میرچا (1389). رسالهای در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، تهران: سروش.
42
Runia, David T. (1993). Philo in Early Christian Literature: A survey, van Gorcom, Assen Fortress press, Minneapolise.
43
Runia, David T. (1996). "Philo of Alexandria", Routlege Encyclopedia of Philosophy, Edward Graig (ed.), London: Routlegde, vol. 7, PP. 357-361.
44
ORIGINAL_ARTICLE
اقتباسات شمسالدین دیلمی از عهد عتیق در تفسیر عرفانی تصدیق المعارف
با آنکه پیشینه استفاده از عهد عتیق در تفسیر آیات قرآن به صدر اسلام میرسد، نقلقول مستقیم از متن عبری آن در میان مسلمانان بسیار نادر است. شمسالدین دیلمی، تنها عارفی است که در تفسیر عرفانی تصدیق المعارف، در توضیح برخی از مراحل سلوک و جایگاه انسان در خلقت و اثبات حقانیت و برتری پیامبر اکرم (ص) به متن عبری و گاه عربی تورات استشهاد کرده است. استفاده او از متن تورات، هم باعث شده است دقیقتر به مسائل مطرحشده در قرآن توجه کند و هم نسبت به عرفای پیش از خود نگاه متفاوتی به موضوعات عرفانی و سلوکی داشته باشد؛ چنانکه در جایی عدول از ظاهر به باطن را جایز ندانسته و در جایی دیگر در توضیح موضوع عرفانی رجال غیب دچار خطا شده است. در مقاله حاضر کوشیدهایم ضمن نقل عباراتی که دیلمی از تورات در تبیین بعضی از مسائل دینی و عرفانی آورده است، تلقی او از مسائل مذکور را با تلقی عرفای پیش از وی مقایسه کنیم.
https://adyan.urd.ac.ir/article_114175_9fac884bcc02b2884edb320689f7b72e.pdf
2021-02-19
135
161
10.22034/jrr.2021.205228.1636
قرآن کریم
تورات
تفاسیر عرفانی قرآن
شمسالدین دیلمی
تصدیق المعارف
سعید
کریمی
s.karimi@rch.ac.ir
1
دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
نصرالله
پورجوادی
pourjavadi@ut.ac.ir
2
استاد گروه فلسفه، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
رضا
الهی منش
elahimanesh@urd.ac.ir
3
استادیار گروه تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
محمد
سوری
soori@isca.ac.ir
4
استادیار گروه فلسفه، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا (ع)، تهران: نشر جهان.
2
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1398). التوحید، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3
ابنحنبل، احمد (بیتا). مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیروت: دار صادر.
4
ابو حمزه ثمالی، ثابت بن دینار (1420). تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دار المفید.
5
ابو ریه، محمود (1970). شیخ المضیره أبو هریره، قاهره: دار المعارف.
6
ابو نعیم اصفهانی، احمد ابن عبدالله (1399). حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، قاهره: مکتبه السعاده.
7
اذکایی، پرویز (1380). همداننامه: بیست گفتار درباره مادستان، همدان: مادستان.
8
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل (1397). الابانه عن اصول الدیانه، تصحیح: فوقیه حسین محمود، قاهره: دار الانصار.
9
باغستانی، اسماعیل (1383). «تورات در منابع اسلامی»، در: دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر: غلامعلی حداد عادل، تهران: کتاب مرجع، ج8.
10
بخاری، محمد بن اسماعیل (1422). صحیح البخاری، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، دمشق: دار طوق النجاه.
11
بقلی، روزبهان (1426). مشرب الارواح، بیروت: دار الکتب العلمیه.
12
بقلی، روزبهان (2008). عرائس البیان فی حقائق القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.
13
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد (1923). الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، تصحیح: ادوارد زاخاو، لایپزیگ: هاراسوئیت.
14
پورجوادی، نصراللّه (1375). رؤیت ماه در آسمان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
15
تستری، سهل (1423). تفسیر التستری، بیروت: دار الکتب العلمیه.
16
حموی، یاقوت (1397). معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
17
دیلمی، شمس الدین محمد بن عبد الملک (1397). تصدیق المعارف، به کوشش: سعید کریمی، تهران: عهد الست.
18
دیلمی، شمس الدین محمد بن عبد الملک (بیتا). الجمع بین التوحید والتعظیم، استانبول: مجموعه شهید علیپاشا، نسخه شماره 13/1346.
19
ذهبی، شمسالدین (1405). سِیرُ أعلام النُّبَلاء، تصحیح: شعیب أرناؤوط، بیروت: مؤسسه الرساله.
20
ذهبی، شمسالدین (1417). تاریخ الإسلام، تصحیح: عمر عبد السلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی.
21
رازی، ابوالفتوح (1365). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به کوشش: محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
22
زمخشری، جار اللّه (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
23
سلمی، ابوعبدالرحمان (1369). مجموعه آثار ابوعبدالرحمان سلمی، به کوشش: نصراللّه پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
24
شرف الدین، عبدالحسین (بیتا). أبوهریره، قم: انصاریان.
25
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: بینا.
26
طبری، محمد بن جریر (1420). جامع البیان فی تأویل القرآن، تحقیق: احمد محمد شاکر، بیروت: مؤسسه الرساله.
27
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1411). مصباح المتهجد، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه.
28
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: احمد حبیب عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
29
عین القضات همدانی، عبدالله بن محمد (1341). تمهیدات، تصحیح: عفیف عسیران، تهران: دانشگاه تهران.
30
غزالی، محمد (بیتا). احیاء علوم الدین، تحقیق: عبد الرحیم بن حسین حافظ عراقی، بیروت: دار الکتاب العربی.
31
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب: التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
32
قاضی عبد الجبار، عبد الجبار بن احمد (1384). شرح الاصول الخمسه، حقّقه و قدّم له: عبد الکریم عثمان، قاهره: مکتبه وهبه.
33
قشیری، عبد الکریم (2000). لطائف الاشارات: تفسیر صوفی کامل للقرآن الکریم، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب، الطبعه الثالثه.
34
کتاب مقدس: کتب عهد عتیق و عهد جدید (1183). بیجا: انجمن کتاب مقدس ایران.
35
کتابهایی از عهد عتیق، کتابهای قانونی ثانی، بر اساس کتاب مقدس اورشلیم (1380). ترجمه: پیروز سیار، تهران: نی.
36
کریمی، سعید (1393). «رجال غیب»، در: دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر: غلامعلی حداد عادل، تهران: کتاب مرجع، ج19.
37
کلاباذی، ابوبکر (1933). التعرّف لمذهب التصوف، مصر: مطبعه السعاده.
38
کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1387). الکافی، قم: دارالحدیث.
39
محیی الدین ابن عربی، محمد بن علی (1365). فصوص الحکم، تصحیح: ابو العلاء عفیفی، بیروت: دار الکتاب العربی.
40
محیی الدین ابن عربی، محمد بن علی (بیتا). الفتوحات المکیه، قاهره: دار الکتب العربیه الکبری.
41
مستملی بخاری، اسماعیل (1363). شرح التعرفّ لمذهب التصوّف، تصحیح: محمد روشن، تهران: اساطیر.
42
مقدسی، مطهر بن طاهر (1351). آفرینش و تاریخ، ترجمه: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، ج5.
43
مقدسی، مطهر بن طاهر (1962). البدء والتاریخ، تصحیح: کلمان هوار، تهران: مکتبه الاسدی، چاپ افست.
44
میبدی، احمد بن محمد (1371). کشف الاسرار و عدّه الابرار، تصحیح: علیاصغر حکمت، تهران: امیرکبیر، چاپ پنجم.
45
نیشابوری، مسلم بن حجّاج (1403). صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر.
46
هجویری، علی بن عثمان (1383). کشف المحجوب، تصحیح: محمود عابدی، تهران: سروش.
47
Rabbi Benjamin of Tudela (1840). The Itinerary, Translated and edited by A. Asher, Vol. 1, London and Berlin.
48
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر مکتب ابنعربی بر فهم شیعی در موضوع گستره علم امام: مقایسه آرای سید مرتضی و ابنابیالجمهور
آرای عرفانی ابنعربی و شاگردانش در پرداختن به مقوله انسان کامل، ولایت و علم در سپهر تأملات دانشمندان شیعه و ناظر به نسبت امام و علم، به عرصهای متفاوت با منظر متکلمان شیعه متقدم وارد شد. غیر از گروهی از علمای شیعه که درباره علم امام سکوت کردهاند متقدمان از علمای شیعه در باب علم امام این نگرش را پذیرفته و معتقدند گرچه علم امام کامل است، اما دامنه علم واجب امام، فقط در حیطه مسائل دین و احکام است و علم امام به سایر علوم، فنون و اخبار ملازمهای با امامتش ندارد. بعدها و تحت تأثیر رواج افکار عارفان، مخصوصاً ابنعربی، گروهی از اندیشمندان شیعه معتقد شدند علم امام مطلق است. برخی از متکلمان شیعه، خصوصاً سید حیدر آملی، با واردکردن آموزههای ابنعربی و مکتب وی در تبیین ساختار اعتقادی شیعه زمینه را برای پدیدآمدن تلفیق فکری کلام، فلسفه و عرفان در حکمت متعالیه فراهم کردند. با تشریح آموزههای ابنعربی و مطرحکردن ولایت شیعی و تبیین آن به همت شارحان شیعی وی، متکلمانی نظیر ابنابیالجمهور با مبنا قراردادن این تعالیم در مسئله علم امام با بیان علم لدنی و تعمیم آن در همه مراتب، علم امام را مطلق دانستهاند. در این نوشتار کوشیدهایم به روش توصیفیتحلیلی در مکتب بغداد با محور قراردادن آرای سید مرتضی از یک سو و تأثیر مکتب ابنعربی در فهم عمیق معارف در متکلمان شیعه با محوریت آرای ابنابیالجمهور و با تأکید بر کتاب مجلی مرآه المنجی، از سوی دیگر، گستره علم امام را تبیین کنیم.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128884_2b3390a3c25cf447d30024252d91fee1.pdf
2021-02-19
163
183
10.22034/jrr.2021.248477.1771
مکتب ابنعربی
سید مرتضی
ابنابیالجمهور
مجلی مرآه المنجی
علم امام
یاسر
احمدوند
ahmadvandyaser@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
مجید
گوهری رفعت
m.gohari@urd.ac.ir
2
استادیار گروه عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
ابن ابی الجمهور، محمد بن زین العابدین (1434). مجلی مرآه المنجی فی الکلام والحکمتین والتصوف، محقق: رضا یحیی پورفامد، بیروت: جمعیه ابن ابی الجمهور الاحسائی لاحیاء التراث، الطبعه الاولی.
1
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا (ع)، محقق: مهدی لاجوردی، تهران: جهان، چاپ اول.
2
ابن عربی، محییالدین محمد بن علی (1370). فصوص الحکم، شرح: عبدالرزاق کاشانی، قم: بیدار، چاپ چهارم.
3
سید مرتضی (1405). رسائل الشریف المرتضی، محقق: سید مهدی رجایی، قم: دار القرآن الکریم، چاپ اول.
4
سید مرتضی (1410). الشافی فی الإمامه، محقق: سید عبد الزهراء حسینی، تهران: مؤسسه الصادق (ع)، الطبعه الثانیه.
5
سید مرتضی (1411). الذخیره فی علم الکلام، محقق: سید احمد حسینی، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
6
شریعتی نیاسر، حامد (1393). «عقل و نقل در دیدگاه سید مرتضی و پیجویی رابطه آن دو در آثار او»، در: پژوهشهای قرآن و حدیث، ش1، ص73-98.
7
طبرسی، احمد بن علی (1403). الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد: مرتضی، الطبعه الاولی.
8
طبری آملی، محمد بن جریر (1413). دلائل الامامه، قم: بعثت، چاپ اول.
9
کربن، هانری (۱۳۷۱). تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه: اسدالله مبشری، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم.
10
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407). الکافی، محقق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، الطبعه الرابعه.
11
مازندرانی، محمد صالح (1382). شرح جامع الکافی: الاصول والروضه، تحقیق: ابوالحسن شعرانی، تهران: المکتبه الاسلامیه.
12
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار (ع)، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج25.
13
مفید، محمد بن محمد (1413). اوائل المقالات، قم: کنگره شیخ مفید، چاپ اول.
14
نادم، محمدحسن (۱۳۸۸). علم امام: مجموعه مقالات، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول.
15
ORIGINAL_ARTICLE
انسانشناسی الاهیاتی نوارتدوکس راینهولد نیبور
الاهیات مسیحی نوارتدوکسی، که به الاهیات نواصلاحات، بحران یا دیالکتیک نیز مشهور است، اولین صدای مخالف با الاهیات مسیحی لیبرال است که در تمدن غرب، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، الاهیات غالب بود. الاهیدانان نوارتدوکس، هرچند با هم کاملاً همنوا نیستند، ولی در ضدیت با آموزههای الاهیات لیبرال و بازگشتی نو به الاهیات ارتدوکسی همصدا هستند. راینهولد نیبور بنیانگذار اصلی الاهیات نوارتدوکسی آمریکا است. انسانشناسی، محور اصلی الاهیات او است که اساس آموزههای الاهیاتِ اخلاقِ اجتماعی و الاهیات سیاسیاش را شکل میدهد. او خوشبینترین دیدگاه بدبینانه به ماهیت انسان در رویکرد الاهیاتی نوارتدوکسی را دارد. الاهیات نفس و الاهیات گناه در انسانشناسی او برجسته است. در اندیشه نیبور، انسان روحی خودمتعال و خودآگاه با روابطی دیالکتیکی در موقعیتهای پارادوکسی است. انسان به نحو اجتنابناپذیری گناهکار است، هرچند گناه ضرورت ماهیت او نیست. گناه نخستین در انسان موروثی نیست بلکه در تمایل به شورش و عصیان او در برابر خدا است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_114176_c0c7ada6664b6e61c2770873588c1afb.pdf
2021-02-19
185
213
10.22034/jrr.2021.212034.1660
انسانشناسی
راینهولد نیبور
الاهیات مسیحی
نوارتدوکسی
گناه
منتظر
بلوچی
m.balouchi@urd.ac.ir
1
دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، گرایش الاهیات مسیحی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
یوسف
دانشور نیلو
daneshvarniloo@iki.ac.ir
2
دانشیار فلسفه دین، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران
AUTHOR
مهراب
صادقنیا
sadeghnia@urd.ac.ir
3
استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
بهروز
حدادی
haddadi@urd.ac.ir
4
استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
کتاب مقدس، نرمافزار مژده.
1
تیسن، هنری (بیتا). الاهیات مسیحی،ترجمه: ط. میکائیلیان، بیجا: حیات ابدی.
2
کلمنتز، کیت (1388). «الاهیات در زمان حاضر»، ترجمه: مهراب صادقنیا، در: مجموعه مقالات الاهیات جدید مسیحی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
3
گرنز، استنلی؛ آلسون، راجر (۱۳۸۶). الاهیات مسیحی در قرن بیستم، ترجمه: روبرت آسریان، میشل آقامالیان، تهران: کتاب روشن.
4
علمی، قربان (1396). «انسانشناسی پولس: بررسی و نقد»، در: معرفت ادیان، س8، ش30، ص97-116.
5
Davies, D. R. (1948). Reinhold Niebuhr: Prophet from America, New York: Macmillan.
6
Gilkey, L. (2002). On Niebuhr: A Theological Study, University of Chicago Press.
7
Hamilton, K. M. (2013). The Doctrine of Humanity in the Theology of Reinhold Niebuhr, Wilfrid Laurier University Press.
8
Harries, R. (1986). Reinhold Niebuhr and the Issues of Our Time, Andrew Mowbray Incorporated Publishers.
9
Klug, E. F. (1984). The Doctrine of Man: Christian Anthropology. Book Reviews, 25, 1.
10
Livingston, J. C.; Fiorenza, F. S. (2006). Modern Christian Thought: The Twentieth Century, Vol. 2, Fortress Press.
11
Molhoek, B. (2015). Revitalizing the Originals: Reinhold Niebuhr’s Original Sin and Original Righteousness in Light of Theology and Science, PCTS Meeting
12
Niebuhr, R. (1943). The Nature and Destiny of Man: a Christian Interpretation, Vol. 2, Nisbet.
13
Niebuhr, R. (1945). The Nature and Destiny of Man: a Christian Interpretation, Vol. 1, Nisbet.
14
Niebuhr, R. (1951). "Coherence, Incoherence, and Christian Faith", in: The Journal of Religion, 31 (3): 155-168.
15
Niebuhr, R. (1953). Christian Realism and Political Problems, New York: Scribner.
16
Niebuhr, R. (1955). The Self and the Dramas of History, New York: Scribner.
17
Niebuhr, R. (1972). The Children of Light and the Children of Darkness, New York: Charles Scribner's Sons.
18
Ottati, D. F. (2009). "The Niebuhrian Legacy and the Idea of Responsibility", in: Studies in Christian Ethics, 22 (4): 399-422.
19
Patton, H. G. (1977). "Reinhold Niebuhr", available at: http://www.religiononline.org.
20
Queen, E. L.; Prothero, S. R.; Shattuck, G. H. (2010). Encyclopedia of American Religious History, Infobase Publishing.
21
Rees. B. R. (1991). The Letters of Pelagius and His Followers, Woodbridge: Boydell Press.
22
Roberts, K. A. (2016). "Reinhold Niebuhr: The Logic of Paradox for a Theology of Human Nature", in: Vol. 10, Tome II: Kierkegaard's Influence on Theology (pp. 157-170), Routledge.
23
Shapiro, F. R. (2014). "Who Wrote the Serenity Prayer?", The Chronicle Review, April 28.
24
Straub, B. (2011). "Reinhold Niebuhr’s Neo-Orthodox Doctrine of Sin", Seminar in 20th Century Theology HT811, July 2011.
25
Williams, D. D. (1949). God’s Grace and Man’s Hope, New York: Harper & Bros.
26
ORIGINAL_ARTICLE
امر قدسی و برساخت معنا: دین به مثابه نظام معنایی جمعی
تمرکز این مقاله بر کنکاش در چیستی معنای دینی (نه معنای دین) و چگونگی عملکرد آن در برساخت رفتار و کنشهای فردی و جمعی است که با اتخاذ برساختگرایی اجتماعی به عنوان رویکرد نظریروشی صورت گرفته است. از دیدگاه برساختگرایی اجتماعی، دین، سایبان مقدسی است (به تعبیر برگر) که توان چشمگیر آن در معنابخشی به تمام وجوه حیات انسانی در اشکال فردی و جمعی، آن را به یکی از نظامهای معنایی بسیار نامیرا و مؤثر در زندگی بشری تبدیل کرده است. از اینرو حتی در عصر پساسکولاریسم نیز، ماهیت دین به عنوان منبع معنایی، هرچند با بازنماییهای متفاوت، اما به صورتی پیوسته، توأم با فراز و نشیب، پایدار بوده است. برساختگرایان معتقدند دین، نظام معنایی کاملاً جمعی و تعاملی است که بسان نظام معنایی غالب عمل میکند که جهان و پدیدههای آن را برای باورمندان، فهمپذیر، هدفمند و توجیهپذیر میکند و حتی زمانی که این نظام غالب، در گستره فردی و جمعی، با مشکل مواجه شود، معنای موقعیتی نشئتگرفته از آن، به عنوان جایگزین موقت و گاه دائمی عمل کرده، هویت، رفتار و کنشهای متعدد را برمیسازد و جهتدهی میکند.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128885_35979e540e21a99c5b01b0f4c60c0498.pdf
2021-02-19
215
231
10.22034/jrr.2021.215235.1668
برساختگرایی اجتماعی
دین
نظام معنایی غالب
جامعهشناسی دین
معنا
زهرا
خشک جان
z.khoshkjan@uk.ac.ir
1
استادیار گروه جامعهشناسی سیاسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
LEAD_AUTHOR
آشتیانی، منوچهر (۱۳۸۷). جامعهشناسی شناخت: کلیات و مقدمات، تهران: قطره.
1
برگر، پیتر؛ لوکمان، توماس (۱۳۷۵). ساخت اجتماعی واقعیت: رسالهای در جامعهشناسی شناخت، ترجمه: فریبرز مجیدی، تهران: اندیشههای عصر نو.
2
Bailey, E. (2006). Implicit Religion in Contemporary Society, Kok Pharos Pub, LA.
3
Berger, P. (1990). The Sacred Canopy: Elements of Sociological Theory of Religion, Chicago: Anchor Pub.
4
Burr, V. (1999). An Introduction to Social Constructionism, London: Routledge.
5
Eliade, M. (1959). The Sacred and the Profane: The Nature of Religion, NY: Houghton Mifflin Harcourt.
6
Geertz, C. (1973). Interpretation of Cultures, NY: Basic Group Pub.
7
Gergen, K. (1999). An Invitation to Social Construction, Sage Pub.
8
Gergen, K. (2001). Social Construction in Context, London: Sage Publication.
9
Heelas, P.; Woodhead, L. (2005). The Spiritual Revolution: Why Religion is giving Way to Spirituality? London: Wiley-Blackwell.
10
Hermans, C. (2002). Social Constructionism and Theology, Koln: Brill Press.
11
Park, C. (2013). "Why Religion? Meaning as Motivation", American Psychological Association, Vol. 25, No. 10, pp. 350-361.
12
Park, C. (2014). "Meaning, Spirituality, and Health: a Brief Introduction", Revista Pistis Praxis 6 (1), pp. 17-31.
13
Turner, B. (2010). The Sociology of Religion, Oxford: Willy-Blackwell Pub.
14
Weber, M. (1963). Sociology of Religion, Boston: Beacon Press.
15
Zuckerman, M. (2005). Psychobiology of Personality, Cambridge: Cambridge University Press.
16
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش حروفیه و اخوانالصفا
عدالتباوری و ظلمستیزی در ادوار مختلف ایرانزمین باعث بروز بسیاری از نحلههای فکری و سیاسی در این کشور شده است؛ حروفیه و اخوانالصفا از جمله فرقههایی هستند که با رویکرد عدالتگستری در ایران ظهور کردند؛ و اگرچه با هم مفارقت زمانی دارند، اما در هر دو حوزه نظر و عمل نسبتهای در خور توجهی دارند؛ در حوزه نظر، حروفیه نیز همانند اخوانالصفا بر سیادت کلمه و حرف تأکید بسیار دارند و معتقدند فقط کلمه از اصالت و مانایی برخوردار است. به بیان کلی، حوزه عمل یا همان سیاست عملی محل اصلی مناقشه این دو با یکدیگر است؛ این در حالی است که در عالم نظر تفاوت چندانی بین این دو وجود ندارد؛ بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که مبانی نظری و عملی شریعت از دیدگاه اخوانالصفا و حروفیه چه شباهتها و تفاوتهایی دارد؛ فرضیه پژوهش حاضر این است که اخوانالصفا و حروفیه اگرچه در حوزه مبانی نظری شریعت اشتراک نظر دارند، اما در حوزه عملی شریعت، که در پیوند با سیاست است، با هم تفاوت دارند. این پژوهش با هدف بررسی کلیات فکری و عملی اخوانالصفا و حروفیه در حوزههای دین و سیاست به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128886_34efdd918fabdbdaa2c44ae3163cb35f.pdf
2021-02-19
233
254
10.22034/jrr.2021.240146.1744
اخوانالصفا
حروفیه
ساختار فکری
کنش سیاسی و دینی
مصطفی
عبدالهی
phdmostafaabdollahi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، تهران، ایران
AUTHOR
رامین
یلفانی
rayalfani@yahoo.com
2
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
محبوبه
شرفی
sharafi48@yahoo.com
3
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، تهران، ایران
AUTHOR
آژند، یعقوب (۱۳۶۹). تاریخ ایران در دوره تیموریان، تهران: جامی.
1
ابرو، حافظ (1982). مجمع التواریخ السلطانیه، تصحیح: دورویتا کرافولسکی، ویسبادن: بینا.
2
ابن حجر عسقلانی، احمد ابن علی (1392). انباء الغمر بانباء العمر، حیدرآباد: بینا.
3
اخوان الصفا (بیتا). رساله جامعه الجامعه، تحقیق و تقدیم: عارف تأمر، بیروت: منشورات دار مکتبه الحیاه.
4
امین، احمد (1364). ظهر الاسلام، بیروت: دار الکتاب العربی.
5
جلالی، یدالله (1372). زندگی و اشعار عمادالدین نسیمی، تهران: نی.
6
حجاب، محمد فرید (1982). الفلسفه الساسیه عند اخوان الصفاء، مصر: العامه للکتاب.
7
حقیقت، عبدالرفیع (بیتا). نهضتهای فکری ایرانیان از آغاز قرن چهارم تا پایان قرن ششم، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
8
خنجی، فضلالله بن روزبهان (1375). مهماننامه بخارا، تهران: سمت.
9
خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین (1362). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تهران: خیام، ج3.
10
خیاوی، روشن (۱۳۷۹). حروفیه: تحقیق در تاریخ و آرا و عقاید، تهران: آتیه.
11
زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۶۹). جستوجو در تصوّف ایران، تهران: امیرکبیر.
12
سخاوی، شمس الدین محمد (1971). الضوء اللامع القرن التاسع، بیروت: دار المکتبه.
13
الشیبی، کامل مصطفی (1359). تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری، ترجمه: علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
14
الفاخوری، حنا؛ الجر، خلیل (1376). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.
15
فشاهی، محمدرضا (1354). مقدمهای بر سیر تفکر در قرون وسطا، تهران: گوتنبرگ.
16
گروهی از نویسندگان (بیتا). رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفا، بیروت: دار صادر.
17
گولپینارلی، عبدالباقی (۱۳۷۴). فهرست متون حروفیه،ترجمه: توفیق سبحانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
18
مقریزی، تقی الدین (بیتا). العقود الفریده فی تراجم الاعیان المفیده، قم: دار الحدیث.
19
نافجی، نصرالله (بیتا). خوابنامه، نسخه خطی، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
20
نصر، سید حسین (۱۳۵۹). نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت، تهران: خوارزمی.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی سیر تحول دینداری در جوامع اروپای غربی از دهه 1980 تا 2010
بررسی نقش دین و سیر تحول دینداری در جوامع اروپای غربی، به عنوان جوامعی سکولار، همواره مهم بوده است. این مقاله با لحاظکردن بازۀ زمانی 1980 تا 2010، به دنبال پاسخ به این پرسش است که دینداری در جوامع اروپای غربی، بهویژه در دو بُعد باورمندی به دین و عمل به باورهای دینی، با چه تحولاتی مواجه شده است. برای پاسخ به این پرسش از روش پیمایشی و تحلیل دادهها بهره گرفتهایم. در همین رابطه برنامهای پیمایشی با عنوان «مطالعه ارزشهای اروپایی» از سال 1981 و در قالب پنج موج مطالعاتی (1981، 1990، 1999، 2008 و 2017) ایدهها، نگرشها و ارزشهای شهروندان را در زمینههای مختلف، از جمله دین و دینداری، بررسی کرده است که در مقالۀ حاضر برای تبیین و تحلیل بحث خود از دادههای آن بهره بردهایم. با در نظر گرفتن شاخصهایی چون خداباوری، انجامدادن مناسک دینی، میزان رجوع به کلیسا و پایبندی به آیین سنتی دینی در مسائل مهم زندگی (تولد، ازدواج و مرگ) یافتههای این پژوهش نشان میدهد که فرآیند سکولاریزاسیون در کشورهای اروپای غربی، هم در میزان باورمندی به دین و هم در میزان عمل به باورهای دینی، تشدید شده و نقش دین در زندگی جوامع اروپای غربی بیش از پیش رو به زوال است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128887_b23085bc6f74049ae2d00689f5233c8a.pdf
2021-02-19
255
281
10.22034/jrr.2021.228143.1703
سیر تحول دینداری
باورها و اعمال دینی
سکولاریزاسیون
مسیحیت
جوامع اروپای غربی
محمدرضا
مجیدی
mmajidi@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه مطالعات منطقهای، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مجید
تلخابی
majid210@ymail.com
2
دانشجوی دکتری مطالعات منطقهای، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
برشون، پییر (1396). دین در جوامع مدرن، ترجمه: علیرضا خدامی، تهران: نی.
1
خدایاری فرد، محمد؛ و دیگران (1391). مقیاسهای دینداری، تهران: آوای نور.
2
Aarts, Olav; Need, Ariana; Te Grotenhui, Manfred; De Graaf, Nan Dirk (2008). "Does Belonging Accompany Believing? Correlations and Trends in Western Europe and North Amerika between 1981 and 2000", in: Review of Religious Research 2008, Vol. 50 (1): 16-34.
3
Abou-Youssef, Mariam; Kortam, Wael; Abou-Aish, Ehab; El-Bassiouny, Noha (2011). "Measuring Islamic-Driven Buyer Behavioral Implications: A Proposed Market-Minded Religiosity Scale" in: Journal of American Science, 7 (8).
4
Brown, Callum G. (2009).The Death of Christian Britain Understanding secularization 1800–2000, in: the Taylor & Francis e-Library.
5
Casanova, José (2009). "The Religious Situation in Europe", in: Secularization and the World Religions, Edited by Hans Joas, Liverpool University Press.
6
European Values Study (2019). The European Values Study (1981, 1990, 1999, 2008), available at: https://europeanvaluesstudy.eu/ (2019, 9, 28).
7
Folmer, Henk; Beaumont, Justin; Abdul Hamid, Ahmad Fauzi (2014). "Secularization in Western Society: An Overview of the Main Determinant", in: Pensee Journal, Vol. 76, No. 6.
8
Halman, Loek (2009). "Value Change in Western European Societies: Results from the European Values Study”, available at: https://www.researchgate.net/publication/242221510
9
Holdcroft, Barbara B. (2006). "What is Religiosity", in: Journal of Catholic Education, 10 (1), http://dx.doi.org/10.15365/joce.1001082013
10
Hunt, Stephen (2002). Religion in Western Society, NewYork: Palgrave.
11
Nicolet, Sarah; Tresch, Anke (2009). "From practicing Christians to Post-Traditional Believers? The Evolution of "Belonging" and "Believing" in Western Europe", In: ECPR, Lisbon, pp. 13-20.
12
Norris, Pippa; Inglehart, Robert (2006). "God, Guns and Gays, Supply and Demand of Religion in the US and Western Europe", in: ppr (Poblic Policy research), This essay first appeared in the Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide, by Ronald Inglehart and Pippa Norris, published by Cambridge University Press.
13
Pearce, Lisa D.; Hayward, George M.; Pearlman, Jessica A. (2017). "Measuring Five Dimensions of Religiosity across Adolescence", in: Rev Relig Res 59: 367–393, DOI 10.1007/s13644-017-0291-8
14
Pérez-Nievas, Santiago; Cordero, Guillermo (2010). "Religious Change in Europe (1980-2008)", Paper to be presented at the SISP Annual Conference, pp. 1-29.
15
Sahgal, Neha; Kooperman, Alan; Shiller, Anna (2018). "Five Centuries after Reformation, Catholic-Protestant Divide in Western Europe Has Faded", In: Pew Research Center, available at: http://www.americanscience.org.
16
Salleh, Muhammad Syukri (2012). "Religiosity in Development: A Theoretical Construct of an Islamic Based Development", in: International Journal of Humanities and Social Science, Vol. 2 No. 14.
17
Smith, Tom W. (2012). "Beliefs about God across Time and Countries", NORC/University of Chicago, Report for ISSP and GESIS.
18
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه تصویر حوا در عهدین و قرآن و بررسی پیامدهای این تصویر در ادبیات و هنر
این مقاله نخست دربارۀ تصویر حوا، در مقام اولین زن در داستانِ آفرینش قرآن و عهدین، به طور مقایسهای سخن میگوید و به ابعاد جایگاه انسانی، تقصیر در هبوط و مجازات گناه نخستین او میپردازد؛ سپس پیامدها و بازنماییهای این تصویر الاهیاتی را در ادبیات و هنر دو جهان مسیحی و اسلامی بررسی و مقایسه میکند. این هدف با گردآوری دادهها و کاوش در اسناد کتابخانهای و آثار هنری در قالب مطالعه مقایسهای خُرد و متوازن به نحو تبارشناختی در بخش اول، یعنی بررسی داستان آفرینش در قرآن و عهدین، و به نحو مقایسهای نامتوازن در بخش دوم، یعنی تأثیر منابع الاهیاتی بر ادبیات و هنر، صورت گرفته است. حاصل این واکاوی نشان میدهد تصویر حوا در عهدین عاری از اسطورههای زنستیزانه نیست و خلقشدن از دندۀ چپ، وسوسۀ آدم و تقصیرکاری در هبوط و مجازات حوا متفاوت با آدم تصویر شده است، در صورتی که قرآن چنین تصویری ترسیم نمیکند. به هر حال، گذشته از ادبیات و هنر غربی که تصویر عهدینی حوا را بازنمایی میکند، برخی آثار ادبی و هنری اسلامی نیز متأثر از همان تصویرند و با تصویر قرآنیِ حوا مطابقت ندارند.
https://adyan.urd.ac.ir/article_128888_c564b0ef882aebae69689461dd0ec2a1.pdf
2021-02-19
283
314
10.22034/jrr.2021.218991.1682
حوا در عهدین
حوا در قرآن
حوا در ادبیات
حوا در هنر
الاهیات جنسیت
صالحه
خدادادی
s.khodadadi72@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
محسن
بدره
m.badreh@alzahra.ac.ir
2
استادیار گروه مطالعات زنان، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
AUTHOR
قرآن کریم (1383). ترجمه: حسین انصاریان، تهران: تلاوت.
1
عهد قدیم (۱۳۹۷). ترجمه: پیروز سیار، تهران: نی.
2
عهد جدید (۱۳۹۷). ترجمه: پیروز سیار، تهران: نی.
3
آخوندی، سکینه (1389). «بررسی اندیشه فریب آدم توسط حوا»، در: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، ش7، ص۸۹-۱۰۵.
4
آگوستین (۱۳۸۰). اعترافات، ترجمه: سایه میثمی، تهران: مرکز بینالمللی گفتوگوی تمدنها، چاپ دوم.
5
آن راس، ماری (۱۳۹۵). «پرنیان و رنگینکمان»، ترجمه: مرضیه سلیمانی، در: اطلاعات حکمت و معرفت، ش۶، ص۱۸-۲۱.
6
ابوبکر نیشابوری (سورآبادی)، عتیق بن محمد (۱۳۶۵). قصص القرآن، تهران: یحیی مهدوی.
7
الباش، حسن (۱۳۹۲). قرآن و عهد قدیم در کجا اتفاق و در کجا اختلاف دارند؟، ترجمه: علیاوسط ابراهیمی، تهران: گستره.
8
بلخی، جلالالدین محمد (مولوی) (۱۳۶۵). مثنوی معنوی، به کوشش: محمدافشین وفایی، پژمان فیروزبخش، تهران: علمی و فرهنگی.
9
پاکتچی، احمد (۱۳۹۱). روش تحقیق با تأکید بر علوم قرآن و حدیث، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
10
تقیزاده طوسی، فریدون (۱۳۶۳). قصص الانبیاء، تهران: باران.
11
جامی، عبدالرحمن (۱۳۷۸). هفت اورنگ، تهران: مؤسسه نشر میراث مکتوب، چاپ اول.
12
حافظ شیرازی، خواجه شمسالدین محمد (۱۳۴۷). دیوان حافظ، تصحیح: محمد قزوینی، تهران: امیرکبیر.
13
حسینی، مریم (۱۳۸۸). ریشههای زنستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی، تهران: چشمه.
14
خاقانی (۱۳۶۵). دیوان خاقانی، تصحیح: سید ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار، چاپ هشتم.
15
راسخی، فروزان (۱۳۸۴). «مقایسه دیدگاههای قرآن و کتاب مقدس درباره زن (بر اساس داستان آفرینش)»، در: تحقیقات علوم قرآن و حدیث، ش۴، ص۹۹-۱۱۲.
16
رکنی یزدی، محمدمهدی (۱۳۹۶). کشف الاسرار و عده الابرار میبدی، تهران: سمت، چاپ دوازدهم.
17
زارعپور، اسماعیل (۱۳۷۵). گناه نخستین، هبوط حضرت آدم (ع) در عهد قدیم و عهد جدید، قرآن و عرفان اسلامی، مشهد: آستان قدس رضوی.
18
صالحی، مرضیه (۱۳۸۳). «جایگاه زن در قرآن و عهد قدیم»، در: بینات، ش۴۲، ص۱۷-۴۱.
19
صدوق، محمد بن علی (۱۳۷۸). عیون اخبار الرضا (ع)، ترجمه: محمدباقر قزوینی، تهران: جهان، ج۱.
20
طالبی، مسعود (۱۳۸۵). «نقش کتاب مقدس و ارباب کلیسا در ظهور فمینیسم (قسمت دوم)»، در: مطالعات راهبردی زنان، ش۳۱، ص۶۱-۸۴.
21
طالبی، مسعود (۱۳۸۶). «نقش کتاب مقدس و ارباب کلیسا در ظهور فمینیسم (قسمت سوم)»، در: مطالعات راهبرد زنان، ش۳۲، ص۴۱-۸۰.
22
طباطبایی، محمدحسین (بیتا). تفسیر المیزان، قم: جامعه مدرسین، ج۴.
23
طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۶۷). تفسیر جوامع الجوامع، بیجا: بینا، ج۱.
24
طبری، محمد بن جریر (۱۳۸۸). تاریخ طبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
25
طوسی، محمد بن حسن (۱۳۹۰). تفسیر تبیان، زیر نظر: اکبر ثقفیان، علی اوجبی، تهران: خانه کتاب ایران.
26
ظهیری سمرقندی، محمد بن علی (۱۳۹۲). سندبادنامه، تهران: مرکز بینالمللی گفتوگوی تمدنها (مؤسسه نشر میراث مکتوب).
27
علیجانی، رضا (۱۳۸۹ الف). زن در متون مقدس، زن در آیین یهود، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
28
علیجانی، رضا (۱۳۸۹ ب). زن در متون مقدس، زن در آیین مسیحیت، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
29
مظاهری، حبیب (۱۳۹۰). شخصیت زن در قرآن کریم و عهدین، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
30
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (۱۳۵۳). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتاب الاسلامی، ج۳.
31
مهریزی، مهدی (۱۳۸۶). شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران: علمی و فرهنگی.
32
میلتون، جان (۱۳۸۳). بهشت گمشده، ترجمه: فریده مهدوی دامغانی، تهران: تیر، چاپ دوم، ج۳.
33
نخشبی، ضیاءالدین (۱۳۹۱). طوطینامه، تهران: قدیانی، ج۱.
34
همدانی، شیخ ابراهیم بن بزرگمهر (۱۳۷۷). دیوان عراقی، تهران: علم، چاپ هشتم.
35
Hadromi-Allouche, Z. (2018). "Images of the First Woman: Eve in Islamic Fāl-nāma Paintings”, In: Biblical Women and the Arts, by J. Cheryl Exum, David J. A.Clines, and Diana Apostolos-Cappadona, pp. 31-55, Bloomsbury.
36
Hassan, Riffat (1990). “An Islamic Perspective, in Becher, J. World Council of Churches”, In: Women, Religion, and Sexuality: Studies on the Impact of Religious Teachings on Women, Geneva, pp. 93-128.
37
Hassan, Riffat (1994). “Women’s Interpretation of Islam,” In: Women and Islam in Muslim Societies, No. 7, pp. 113-121.
38
Hassan, Riffat (1995). “Women in Muslim Culture: Some Critical Theological Reflection”, In: Daialoque and Allianc, 9 (1).
39
Henry, M.; Burder, G.; Hughes, J.; Palmer, S. (1843). An Exposition of the Old and New Testament, Philadelphia: Barrington, Vol. 1.
40
Hesiode (1996). Hesiod's Works and Days: A Translation and Commentary for the Social Sciences, Translated by: Tandy, D. W. Neale, W. C., Berkeley Ca.: University of California Press.
41