ORIGINAL_ARTICLE
مسئله طلاق در کلیسای کاتولیک معاصر
جایزنبودن طلاق در مسیحیت و احکام مترتب بر آن همواره برای مسیحیان، بهویژه کاتولیکها، مشکلات فراوانی به دنبال داشته است. در دوره معاصر مسائلی چون ازدواجهای مدنی بدون رعایت قوانین کلیسایی و زندگیهای مشترک بدون ازدواج رسمی و شرعی کلیسا را با مشکل مواجه کرد و نگرانی در خصوص فاصلهگرفتن بیشتر مؤمنان از ایمان و سنت مسیحی، کلیسا را به چارهاندیشی، بازنگری و اصلاح قوانین کلیسایی واداشت. این مقاله دیدگاه برخی الاهیدانان همچون هانس کونگ و کاسپر را در این زمینه میکاود و به تغییرات و تصمیمات کلیسا در این موضوع اشاره میکند. مطالبات عمومی و اندیشههای نوعالمان مسیحی، کلیسا را بر آن داشت تا با تشکیل شورای اسقفی ویژهای در این باره تصمیمگیری کند. این شورا در قوانین کتاب مقدسی مربوط به طلاق تغییری ایجاد نکرد، ولی در تبعات مترتب بر آن تا حدی انعطاف نشان داد و شرکت در آیین عشای ربانی را به حسب مورد و با تشخیص کلیسای محلی اجازه داد.
https://adyan.urd.ac.ir/article_111567_1509e9b4d1c922d6c469b08e21ab4ada.pdf
2018-02-20
5
28
کلیسای کاتولیک
ازدواج
طلاق
قوانین کلیسایی
کاسپر
هانس کونگ
اجلاس خانواده
احمد رضا
مفتاح
meftah555@gmail.com
1
دانشیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
LEAD_AUTHOR
محمد حسن
عبداللهی
mh.abdollahi@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، گرایش الاهیات مسیحی، دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
کتاب مقدس، ترجمه انجمن کتاب مقدس
1
تعالیم کلیسای کاتولیک (1393). ترجمه: احمدرضا مفتاح، حسین سلیمانی و حسن قنبری، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
2
Catholic Church (2004). Catechism of the Catholic Church, London: Burns & Oates.
3
Peters, Edward (2006). Excommunication and the Chatolic Church, Ascension Press.
4
Prepared under the Auspices of the Canon Law Society of America (1983). Code of Canon Law, Canon law Society of America.
5
Bacchiocchi, Samuele (2001). The Marriage Covenant, A Biblical Study on Marriage,Divorce, and Remarriage, Biblical Perspectives, USA.
6
https://w2.vatican.va/content/francesco/en/speeches/2014/october/documents/papa-francesco_20141018_conclusione-sinodo-dei-vescovi.html
7
http://www.catholicnewsagency.com/news/cardinal-kaspers-speech-on-divorce-remarriage-and-communion/
8
https://www.commonwealmagazine.org/interview-cardinal-walter-kasper
9
http://ncronline.org/news/vatican/cardinal-marx-doctrine-can-develop-change
10
http://ncronline.org/news/vatican/church-reform-all-levels
11
http://www.catholicnewsagency.com/news/next-bishops-synod-to-explore-pastoral-care-of-family/
12
http://www.vatican.va/roman_curia/synod/documents/rc_synod_doc_20141209_lineamenta-xiv-assembly_en.html
13
ORIGINAL_ARTICLE
متن پارتی مانوی تصلیب عیسی (M18+M2753) و تأثیرپذیری آن از انجیل یوحنّا
پژوهندگان کیش مانی بسیار اشاره کردهاند که کیش مانی از جمله فرقههای گنوسی است. گنوسیها از میان انجیلهای رسمی، انجیل یوحنّا را برگزیدهاند؛ از آنروی که دربردارندۀ عناصر گنوسی دربارۀ تصلیب و رستاخیز عیسی مسیح است. از آنجا که مانی و مانویان انجیلهای رسمی را به گفتۀ ابوریحان بیرونی مجعول میدانستند، از اصلِ انجیلهای رسمی استفاده نکردهاند. نگارنده در پژوهش پیش رو نشان خواهد داد که مانی و مانویان دستِکم از انجیل یوحنّا که گنوسیان به این انجیل توجّه داشتهاند، به دلیل داشتنِ گرایشهای گنوسی، مستقیم یا غیرمستقیم بهره بردهاند؛ بر همین بنیان، یکی از متنهای پارتی مانوی دربارۀ تصلیب (ویراسته انریکو مورانو) را برگزیده و در پی مطابقت و سنجش آن با انجیل یوحنّا برآمده تا ویژگیهای گنوسی متن پارتی را بازنماید.
https://adyan.urd.ac.ir/article_111585_e3e07d243f25feca44cbe99080881652.pdf
2017-09-09
29
48
تصلیب
رستاخیز
عیسی
مانی
انجیل یوحنّا
حمیدرضا
اردستانی رستمی
h_ardestani_r@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول
LEAD_AUTHOR
آسموسن، جس پیتر (1373). «مانی و دین او: بررسی متون»، در: آیین گنوسی و مانوی، ویراستۀ: میرچا الیاده، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: فکر روز، ص189-213.
1
ابوالقاسمی، محسن (1387). مانی به روایت ابنندیم، تهران: طهوری.
2
اسماعیلپور، ابوالقاسم (1390). زیر آسمانههای نور، تهران: قطره.
3
اسماعیلپور، ابوالقاسم (1387). اسطوره آفرینش در آیین مانی، تهران: کاروان.
4
انجیل عیسی مسیح. (بیتا). بیجا: بینا.
5
انجیل مرقیون (1395). در: ادبیات گنوسی، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: هیرمند، ص275-300.
6
بهار، مهرداد؛ اسماعیلپور، ابوالقاسم (1394). ادبیات مانوی، تهران: کارنامه.
7
بیرونی، ابوریحان (1389). آثار الباقیة عن القرون الخالیّة، ترجمه: اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
8
پیکلز، الین (1394). انجیلهای گنوسی، ترجمه: ماشاءاللّه کوچکی میبدی، تهران: علمیفرهنگی.
9
تقیزاده، سیّد حسن (1388). مقالات تقیزاده (دربارۀ مانی)، تهران: توس.
10
دکره، فرانسوا (1380). مانی و سنّت مانوی، ترجمۀ: عباس باقری، تهران: فرزان روز.
11
دیویس، جی. گ. (1373). «کیش مانوی و مسیحی»، در: آیین گنوسی و مانوی، ویراستۀ: میرچا الیاده، ترجمۀ: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: فکر روز، ص161-169.
12
رضایی باغبیدی، حسن (1377). «محاکمه و مصلوبکردنِ عیسی مسیح در متون مانوی»، در: مهر و داد و بهار (یادنامۀ استاد دکتر مهرداد بهار)، به کوشش: امیرکاووس بالازاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
13
زبور مانوی (1388) ترجمۀ قبطی به انگلیسی: چارلز رابرت سیسل آلبری، ترجمه انگلیسی به فارسی: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: اسطوره.
14
زوندرمان، ورنر (1393). اندرز منوهمد روشن (آموزهای از مانویّت خاوری، متنهای ویراستۀ پهلوانیگ و سغدی)، ترجمۀ: رحمان بختیاری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
15
سولیانو، یوآن پترو (1373). «کیش گنوسی از سدههای میانه تا اکنون»، در: آیین گنوسی و مانوی، ویراستۀ: میرچا الیاده، ترجمۀ: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: فکر روز، ص55-73.
16
شکری فومشی، محمّد (1382). «مبانی عقاید گنوسی در مانویت»، در: نامه ایران باستان، س3، ش1، ص35-66.
17
کفالایا (نسخۀ موزۀ برلین) (1395). برگردان تطبیقی از ترجمۀ آلمانی و انگلیسیِ نسخۀ قبطی: مریم قانعی و سمیّه مشایخ، تهران: طهوری.
18
کلیمکایت، هانس یواخیم (1384). هنر مانوی، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران:
19
اسطوره.
20
کیسپل، گیلز (1373). «کیش گنوسی از آغاز تا سدههای میانه»، در: آیین گنوسی و مانوی، ویراستۀ: میرچا الیاده، ترجمۀ: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: فکر روز، ص11-54.
21
کیسپل، گیلز (1395). «کیش گنوسی از آغاز تا سدههای میانه»، در: ادبیات گنوسی، ترجمۀ: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: هیرمند، ص95-123.
22
نیولی، گراردو (1373). «مانی»، در: آیین گنوسی و مانوی، ویراستۀ: میرچا الیاده، ترجمۀ: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: فکر روز، ص105-117.
23
نیولی، گراردو (1395). «مانی و کیش مانوی»، در: ادبیات گنوسی، ترجمۀ: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: هیرمند، ص155-188.
24
هاکس، مستر (1383). قاموس کتاب مقدّس، تهران: اساطیر.
25
هالروید، استوارت (1395). ادبیات گنوسی، ترجمه ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: اسطوره.
26
Boyce, M. (1975). A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian, Acta Iranica vol. 9, Leiden: Téhéran- Liège.
27
Lieu, Samuel N. C. (1992). Manichaeism in the Later Roman Empire and Medieval China, Historical Survey, 2nded., Tübingen.
28
Mackenzie, D. N. (1979). “Mani’s Sabuhragān”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, vol. 42, No. 3, pp. 500-534.
29
Morano, E. (2000). “A Survey of the Extant Parthian Crucifixion Hymns”, in: E. Emmerick, W. Sundermann and P. Zieme (eds.), Studia Manichaica, IV. Internationaler Kongress zum Manichäismus, RBerlin, pp. 398-429.
30
Morano, Enrico (1998). “My Kingdom is not of this World: Revisiting the Great Parthian Crucifixion Hymn”, In: N. Sims Williams, Edited, Proceedings of the Third European Conference of Iranian Studies, Held in Cambridge, 11 th to 15 th September 1995, Part 1: Old and Middle Iranian Studies, Wiesbaden, pp. 131-145.
31
Sundermann, W. (1973). Mittelpersische und Parthische Kosmogonische und Parabeltexte der Manichäer, Berlin: Akademie-Verlag.
32
ORIGINAL_ARTICLE
رفتار اخلاقی با ناهمکیشان از دیدگاه تفاسیر مسیحی
قاعده طلایی در اخلاق ایجاب میکند که «دیگران را چون خویشتن دوست بداریم» یا «با دیگران آنگونه رفتار کنیم که دوست داریم با ما رفتار شود»؛ قاعدهای که گاه به صورت سلبی بیان میشود: «چیزی را که برای خود دوست نمیدارید برای دیگران نیز دوست نداشته باشید». اما این «دیگران» چه کسانی هستند؟ این آموزه ساده در دل خود پیچیدگیهای فراوانی دارد. مفسران کتاب مقدس بر سر تفسیر این آموزه مشاجرات بسیار داشتهاند. نزد برخی مفسران، «دیگران» صرفاً به همکیشان اشاره دارد و قاعدۀ طلایی رفتار اخلاقی را صرفاً با آنان لازم میدارد. در نزد گروهی دیگر، «دیگران» قدری عامتر تعریف میشود. مفسران عامگرا معتقدند کتاب مقدس رفتار اخلاقی و محبت در حق همه انسانها را لازم شمرده است. در این میان مفسرانی هستند که با در نظر گرفتن درجاتی برای محبت، معتقدند محبت کامل فقط باید در حق همکیشان صورت پذیرد و پایینترین درجه محبت معطوف به ناهمکیشان است. این مقاله میکوشد دیدگاه الاهیاتی مسیحیت را درباره این مسئله بکاود. برای بررسی دیدگاههای این دین به سراغ متون مقدس و منابع تفسیری آن رفته است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_111586_e9d0e49a73f32a3df45c133d1a0394db.pdf
2017-09-20
49
66
اخلاق
ناهمکیش
رفتار اخلاقی
مسیحیت
تفاسیر کتاب مقدس
سید حامد
علی زاده موسوی
hamed.moosavi2@gmail.com
1
دانشجوی کتری، مطالعات تطبیقی ادیان گرایش الاهیات مسیحی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
مهراب
صادق نیا
sadeghniam@yahoo.com
2
استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب.
AUTHOR
کتاب مقدس (2007). انتشارات ایلام.
1
آگوستین (1391). شهر خدا، ترجمه: حسین توفیقی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول.
2
بارتون، بروس؛ و دیگران (1995). التفسیر التطبیقی للعهد الجدید، مصر: دار الیاس العصریة للطباعة، الطبعة الاولی.
3
الفغالی، بولس (1993). دراسات البیبلیة، انجیل لوقا، بیروت: الرابطة الکتابیة، الطبعة الاولی.
4
الفغالی، بولس (1996). دراسات البیبلیة، انجیل متی، بیروت: الرابطة الکتابیة، الطبعة الاولی.
5
کهن، ابراهام (1382). گنجینهای از تلمود، ترجمه: امیرفریدون گرگانی، تهران: اساطیر، چاپ اول.
6
میلر، ویلیام مک آل وی (1941). تفسیر انجیل یوحنا، بیجا: حیات ابدی.
7
هنری، متی (2002). التفسیر الکامل للکتاب المقدس، قاهره: مطبوعات ایجلز، الطبعة الاولی.
8
Barton, John; Muddiman, John (2001). The Oxford Bible Commentary, Oxford University Press.
9
Black, Matthew; Rowley, Harold (2001). Peak's Commentary on the Bible, London and New York: Routledge.
10
Bromiley, Geoffrey (1982). The International Standard Bible Encyclopedia, USA: Wm. B. Eerdmans.
11
Brown, Raymond E.; Fitzmyer, Joseph A.; Murphy, Roland E. (1989). The New Jerome Biblical Commentary, Great Britain, Prentice-Hall.
12
Buttrick, George Arthur; Harmon, Nolan B. (1995). The Interpretation's Bible, USA: Abingdon Press.
13
Eiselen, F. C.; Lewis, Edwin; Downey, D. G. (1975). The Abingdon Bible Commentary, New York: Abingdon Press.
14
Harrington, Daniel J. (1991). Sacra Pagina, the Gospel of Matthew, USA: The Liturgical Press.
15
Knight, Jonathan (1998). Luke's Gospel, USA and London: Routledge.
16
Neusner, Jacob; Chilton, Bruce (2008). The Golden Rule: The Ethics of Reciprocity in World Religions, London: Continuum International Publishing Group.
17
Norton, Peter B.; Esposito, Joseph J. (1995). The New Britanica, USA.
18
Plaks, Andrew (2005). Encyclopedia of Religions, USA: Thomson Gale.
19
Richards, Hubert (1967). ABC of the Bible, London: G. Chapman for the National Catechetical Centre.
20
Singer, Marcus G. (2006). Encyclopedia of Philosophy, USA: Thomson Gale.
21
Wattles, Jeffrey (1996). The Golden Rule, Oxford: Oxford University Press.
22
ORIGINAL_ARTICLE
سیر تطور تفسیر آیات قرآنی حجاب (احزاب 59 و نور 31)
در این مقاله، به دو آیه مهم دستور به حجاب (آیات ۵۹ احزاب و ۳۱ نور) و سیر تفسیر آنها در طی تاریخ میپردازم و با استفاده از نظریه دریافت، به این نتیجه میرسم که در دوران مدرن، یعنی اواخر قرن نوزدهم، تفسیر آیات حجاب و بهویژه توجیه همراه با آن تحول مییابد. در تفسیر پیشامدرن مفسران بیشتر در پی آن بودهاند که توجیه را به تفاوت طبقاتی میان زنان آزاد و کنیزان مربوط کنند. در این دوران حفظ عفت معمولاً به خانهنشینی زنان مربوط میشد. اما در دوران مدرن تفاسیر تحولی جدی پیدا کرد. مهمترین هدف برای پوشش سر حفظ عفت فردی و اجتماعی دانسته میشد. این تحول چند عامل احتمالی دارد: ظهور توجیهات عقلانی برای احکام پس از دوران اصلاح، الغای بردهداری، و حضور فعال زنان در جامعه. این تحول را همچنین با استفاده از نظریه رهاییبخش «گفتمان وارونه» میتوان توضیح داد.
https://adyan.urd.ac.ir/article_111588_9de50b6644d0f340dc7fe01208f86248.pdf
2017-08-23
67
91
آیه 59 احزاب
آیه 31 نور
مسئله حجاب
اصلاح دینی در جهان اسلام
تاریخ تفسیر
نظریه دریافت
گفتمان وارونه
فاطمه
توفیقی
fatimat@gmail.com
1
استادیار دین پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (۱۴۰۸). التفسیر الکبیر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
2
آلوسی، محمود بن عبدالله (۱۴۲۰). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
3
امین اصفهانی، نصرت بیگم (۱۳۹۳/۱۳۹۴). مخزن العرفان در تفسیر قرآن، قم: انتشارات اکرام.
4
ابوحیان أندلسی، محمد بن یوسف (۱۴۱۱).التفسیر الکبیر المسمی بالبحر المحیط،بیروت: دار احیاء التراث العربی.
5
بحرانی، السید الهاشم (۱۴۱۷). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة البعثة.
6
بقاعی، ابراهیم بن عمر (۱۹۸۶). نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، حیدرآباد: مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة.
7
بلخی، جلالالدین (1375). مثنوی معنوی، تصحیح: رینولد نیکلسون، تهران: بهنود.
8
تسخیری، محمد علی؛ النعمانی، محمد سعید (۱۴۳۱).المختصر المفید فی تفسیر القرآن المجید، طهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة.
9
ثعالبی، عبدالرحمن (۱۹۹۷). الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، صیدا: المکتبة العصریة.
10
ثعلبی، أحمد بن محمد (۱۴۲۲).الکشف والبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
11
جعفریان، رسول (۱۳۸۰). رسائل حجابیه: شصت سال تلاش علمی در برابر بدعت کشف حجاب، قم: دلیل ما.
12
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، قم: آلالبیت.
13
خطیب، عبد الکریم (۱۹۶۹). التفسیر القرآنی للقرآن، بیجا: دار الفکر العربی.
14
رازی، ابوالفتوح (۱۳۷۱-۱۳۷۵). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
15
رازی، امام فخر (۱۴۰۵). تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب، بیروت: دار الفکر.
16
زمخشری، محمود بن عمر (۱۴۰۷). الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوده التأویل، بیروت: دار المعرفة.
17
سید قطب (۱۴۱۹). فی ظلال القرآن، بیروت-قاهرة: دار الشروق.
18
سیوطی، عبدالرحمن (۱۴۰۳). الدر المنثور فی التفسیر المأثور، بیروت: دار الفکر.
19
شریف لاهیجی، محمد بن الشیخ علی (۱۳۹۰). تفسیر شریف لاهیجی، بر اساس تصحیح میرجلالالدین محدث ارموی و محمدابراهیم آیتی، تهران: علمی.
20
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۶۶). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن والسنّة، قم: فرهنگ
21
اسلامی.
22
طباطبائی، محمد حسین (۱۳۹۳). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: المؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
23
طبرسی، الفضل بن الحسن (۱۴۰۶).مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: السید هاشم الرسولی المحلاتی و السید فضل الله الیزدی الطباطبائی، بیروت: دار المعرفة.
24
طبری، محمد بن جریر (۱۴۲۳). جامع البیان عن تأویل آی القرآن، عمان: دار الاعلام؛ بیروت: دار ابن حزم.
25
طنطاوی، محمد سید (۱۹۹۸). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم،قاهره: نهضة مصر.
26
طوسی، محمد بن الحسن (۱۴۰۹).التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
27
فیض کاشانی، محسن (۱۴۰۲). التفسیر الصافی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
28
قرطبی، محمد بن احمد (۱۳۷۲).الجامع لأحکام القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی.
29
قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۶۳). تفسیر القمی، تصحیح: طیب جزائری، قم: دار الکتاب.
30
مطهری، مرتضی (۱۳۸۴). مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا، ج19.
31
مغنیه، محمدجواد (۱۳۸۳).التفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الاسلامی.
32
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۳).تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
33
نیشابوری، ابوبکر عتیق (۱۳۸۱).تفسیر سورآبادی، تصحیح: علیاکبر سعیدی سیرجانی، تهران: فرهنگ نشر نو.
34
Mirhosseini, Ziba (2011). “Hijab and Choice: Between Politics and Theology,” in: Innovation in Islam: Traditions and Contributions, edited by Mehran Kamrava, Berkeley: University of California Press, pp. 190-212.
35
Foucault, Michel (1978). The History of Sexuality, Vol I: An Introduction, Translated by Robert Hurley, New York: Pantheon Books.
36
Leitch, Vincent B. (2001). The Norton Anthology of Theory and Criticism, New York and London: W.W. Norton & Co.
37
Roberts, Jonathan (2011). “Introduction,” in: The Oxford Handbook of the Reception History of the Bible, edited by Michael Lieb et al, Oxford: Oxford University Press: 1-10.
38
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی میزان تداوم نمادهای مذهبی و خدایان عیلامی در روزگار هخامنشی
عصر ایلامی (عیلامی)، در مقام بخشی از تاریخ سرزمین ایران، اهمیت بسزایی در مطالعات روشنگرانه دیگر دورههای تاریخی، از جمله هخامنشیان، دارد. باورهای اعتقادی عیلامیان، که خود به نوعی تلفیقی از عناصر حاصل از جبر جغرافیایی و همچنین ارتباط فرهنگی با بینالنهرین و ریشههای تاریخی و قومی این مردمان است، در روزگار پس از انقراض واحد سیاسی تحت نام عیلام، نیز همچنان تداوم داشته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی آن دسته از عناوین خدایان و همچنین نمادهای مذهبی عیلامی است که به دلایل متعددی در عصر هخامنشی و حتی پس از آن نیز محترم و بوده و حتی پرستش میشده است. این مقاله به دنبال پاسخگویی به این پرسش برآمده که کدام یک از عناصر مذهبی و نمادین عیلامی در دوره هخامنشی مجدداً محترم بوده و پرستش میشده است. بدینمنظور با رویکرد توصیفیتحلیلی به اثبات میرساند که خدایان و نمادهای مذهبی عیلامی به صورت دگردیسیشده یا دستخورده در دوره هخامنشی، چه در آثار هنری و چه مستقیم، اهمیت شایانی داشتهاند.
https://adyan.urd.ac.ir/article_111592_dc299303910f8c31f655fc004e3b187c.pdf
2017-08-23
94
114
ایلام
خدایان
سمبلهای مذهبی
دورهی هخامنشی
موسی
سبزی
sabzi.m@lu.ac.ir
1
استادیار گروه باستان شناسی دانشکده ابیات دانشاه لرستان
LEAD_AUTHOR
حبیب
حاتمی کنکبود
hhatami1014@gmail.com
2
استادیار گروه معارف، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان.
AUTHOR
ابراهیم
رایگانی
raigani.khalefe@gmail.com
3
استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه نیشابور.
AUTHOR
آمیه، پیر (1384). تاریخ عیلام، ترجمه: شیرین بیانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
ابراهیمیپور فرسنگی، مریم؛ نادعلیان، احمد (1391). «بازتاب باورهای مرتبط با آب در آثار هنری عیلامیان»، در: فصلنامه علمیپژوهشی نگره، ش21، ص85-94.
2
احمدی، آتوسا (1386). «علل برجستهشدن ایزد آناهیتا در زمان اردشیر دوم هخامنشی (405-359 پ.م.)»، در: پژوهشنامه ادب حماسی، دوره 3، ش5، ص139-148.
3
اسماعیلپور، ابوالقاسم؛ اسماعیلپور، گلشن (1393). «نقش خدایان عیلامی در شکلگیری تثلیث ایزدی هرمزد- میترا- آناهیتا»، در: جستارهای ادبی، ش186، ص17-28.
4
ایمانپور، محمدتقی؛ نصراللهزاده، سیروس؛ علیزاده، کیومرث (1392). «کوروش عیلامی- انشانی یا کوروش پارسی؟»، در: جستارهای تاریخی، س4، ش1، ص27-43.
5
ایمانی، الاهه؛ طاووسی، محمود (1390). «بررسی تطبیقی اژدهاکشان ایران و هند در اسطورهها»، در: نشریه مطالعات تطبیقی هنر، س1، ش2، ص17-28.
6
باغبان کوچک، غلامعلی (1375). مقایسه و تحلیل باستانشناسی مذهب و معماری مذهبی تمدن عیلام با تمدن بینالنهرین، استاد راهنما: علیاصغر میرفتاح، استاد مشاور: حسین رأیتیمقدم، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
7
بهار، مهرداد (1376). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.
8
بهار، مهرداد (1384). از اسطوره تا تاریخ، ویراسته: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: چشمه.
9
بیانی، ملکزاده (1375). تاریخ مهر در ایران، تهران: چاپ گلشن.
10
پاتس، دنیل تی (1385). باستانشناسی عیلام، ترجمه: زهرا باستی، تهران: سمت، چاپ اول.
11
پرادا، ادیت (1357). هنر ایران باستان، ترجمه: یوسف مجیدزاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12
پورادا، ادیث (1375). چغازنبیل (دور-اونتاش)، ترجمه: اصغر کریمی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، ج4.
13
پورداوود، ابراهیم (1377). یشتها (جلد اول)، تهران: اساطیر.
14
دادور، ابوالقاسم (1370). نمادهای خدایان بینالنهرین از دوره آور سوم تا اواخر دوره آشور نو، استاد راهنما: محمدرحیم صراف، استاد مشاور: علیاکبر سرافراز، ناصر نوروززاده چگینی، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
15
ذاکرین، میترا (1390). «بررسی نقش خورشید بر سفالینههای ایران»، در: هنرهای زیبا (هنرهای تجسمی)، ش46، ص23-33.
16
رایگانی، ابراهیم (1392). نقشمایه روزت از آغاز تا پایان دوره هخامنشی، سمنان: آبرخ، چاپ اول.
17
رایگانی، ابراهیم (1396). «پژوهشی در اختلاف پوشش الاهه آناهیتا در نقوشبرجسته نقش رستم و طاقبستان»، در: جلوه هنر، در دست انتشار.
18
رزمجو، شاهرخ (1384). «پرداختهای آیینی در گلنوشتههای عیلامی باروی تخت جمشید»، در: پیام باستانشناس، س1، ش1، ص67-71.
19
رواسانی، شاپور (1371). جامعه بزرگ شرق، تهران: شمع، چاپ اول.
20
سعدی شیرازی، مصلحالدین بن عبدالله (1385). گلستان، به کوشش: دکتر خلیل خطیب رهبر، تهران: انتشارات صفیعلیشاه.
21
شاله، ف. (1354). تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه: خدایار محبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22
صراف، محمدرحیم (1384). مذهب قوم عیلام، تهران: سمت.
23
صراف، محمدرحیم (1387). نقوش برجسته ایلامی، تهران: سمت.
24
طلایی، حسن (1392). مهر در ایران از آغاز تا صدر اسلام، تهران: سمت.
25
علیئی، میثم؛ همتی ازندریانی، اسماعیل؛ ذال، محمدحسن؛ رایگانی، ابراهیم (1393). «بررسی تطبیقی تأثیرات فرهنگی و هنری تمدن عیلام بر امپراتوری هخامنشی»، در: هنر و فن، ش3، ص67-96.
26
غیبی، مژده؛ ویسی، الخاص (1394). «تجلی سه نمود حیوانی آناهیتا در افسانههای عامیانه ایرانی»، در: علوم ادبی، س5، ش7، ص113-138.
27
فردوسی، ابوالقاسم (1391). شاهنامه، به کوشش: جلال خالقی مطلق، تهران: انتشارات مرکز دائرةالمعارف اسلامی، چاپ چهارم.
28
فرنبغ دادگی (1369). بندهش، ترجمه: مهرداد بهار، تهران: توس.
29
فرنو، بهروز؛ محمدی محقق، اکرم (1384). منشأ فرهنگ، تمدن و هنر در بینالنهرین کهن، جلد اول: سومریان نخستین، تهران: سوره مهر، چاپ اول.
30
کامرون، جورج (1365). ایران در سپیدهدم تاریخ، ترجمه: حسن انوشه، تهران: علمیفرهنگی.
31
کخ، هایدماری (1382). «خداشناسی و پرستش در عیلام و ایران هخامنشی»، ترجمه: نگین میری، در: باستانپژوهی، ش11، ص39-46.
32
کرمی، ماندانا (1382). بررسی نقش زن در آثار عیلامی، استاد راهنما: علیرضا هژیری نویری، استاد مشاور: محمدرحیم صراف، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
33
کریمر، س. (1340). الواح سومری، ترجمه: داوود رسایی، تهران: ابنسینا و فرانکلین.
34
کزازی، میرجلالالدین (1370). مازهای راز: جستارهایی در شاهنامه، تهران: نشر مرکز.
35
گروپ، جی. (1372). «مراسم تطهیر مذهبی عیلام»، ترجمه: محمدرحیم صراف، در: میراث فرهنگی، ش8 و 9.
36
گویری، سوزان (1374). «پرستشگاههای آناهید در ایران»، در: چیستا، ش122 و 123، ص140-143.
37
مجیدزاده، یوسف (1386). تاریخ و تمدن عیلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
38
محمدیفر، یعقوب (1389). باستانشناسی و هنر اشکانی، تهران: سمت.
39
ملازاده، کاظم (1394). باستانشناسی ماد، تهران: سمت، چاپ دوم.
40
مهدینیا چوبی، سید محسن؛ پیروز، غلامرضا؛ ستاری، رضا (1395). «تحلیل قیاسی مناظره «خسرو و ریدک» با «درخت آسوریک» بر اساس نظریه دیالوگیسم باختین»، در: مطالعات ایرانی، س15، ش30، ص169-186.
41
میرفخرایی، مهشید (1367). روایت پهلوی؛ متنی به فارسی میانه (پهلوی ساسانی)، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
42
نگهبان، عزتالله (1375). شوش، یا کهنترین مرکز شهرنشینی جهان، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، چاپ اول.
43
واندنبرگ، لویی (1345). باستانشناسی ایران باستان، ترجمه: عیسی بهنام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
44
هرتسفلد، ارنست امیل (1354). تاریخ باستانی ایران بر بنیاد باستانشناسی، ترجمه: علیاصغر حکمت، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
45
هینتس، والتر (1371). دنیای گمشده عیلام، ترجمه: فیروز فیروزنیا، تهران: علمیفرهنگی.
46
هینتس، والتر (1389). شهریاری عیلام، ترجمه: پرویز رجبی، تهران: ماهی، چاپ دوم.
47
هینتس، والتر (1392). داریوش و ایرانیان، ترجمه: پرویز رجبی، تهران: ماهی، چاپ چهارم.
48
Ackerman, Phyllis (1977). "Some Problems of Early Iconography" in: A Survey of Persian Art from Prehistoric Times to the Present, Tehran: Soroush Press, Vol. II, pp. 831-895.
49
Cameron, G. G. (1936). History of Early Iran, Chicago.
50
Cooper, J. C. )1968(. Illustrated Encyclopaedia of Traditional Symbols, London: Thames and Hudson.
51
De Miroschedji, P. )1981(. "La dieu Elamite aux serpents et aux eaux jaillissntes", Iranica Antiqua, Vol. XVL, pp. 3-35.
52
Edzard, D. O. )1965(. "Die Mythologie der Summer und Akkader" in: Götter und Mythen in Vorderen Orient, Stuttgart, pp. 17-140.
53
Graves, R. )1959(. New Larousse Encyclopedia of Mythology, London-New York.
54
Henkelman, W. M. (2008). The Other Gods Who Are: Studies in Elamite-Iranian Acculturation Based on the Persepolis Fortification Texts, Leiden.
55
Henkelman, W. M. (2011). "Farnaka’s Feast: Šip in Parsa and Elam", in: Elam and Persia, Edited by Javier Alvarez-Mon and Mark B. Garrison, Eisenbrauns.
56
Hinz, W. )1957-71(. "Goott" in Reallexikon des Assyriology und vorderasiatischen Archaologie,Vol. III, Berlin, pp. 546–547.
57
Hinz, W. )1964(. Das Reich Elam, Stuttgart.
58
James, E. O. )1963.( The Ancient Gods, New York.
59
تصویر شماره 2: گلدان متعلق به شوش آ با نقش مار (آمیه، 1384: 83)
60
تصویر شماره 1: اثر مهر با شکل نیمهانسان- نیمهمار (هینتس، 1383: 48)
61
تصویر شماره 4: نقش برجسته نقش رستم
62
(صراف، 1387: 88)
63
تصویر شماره 3: نقش برجسته کورانگون
64
(صراف، 1384: 158)
65
تصویر شماره 6: اثر مهر استوانهای با صحنه اساطیری مربوط به 2400 پیش از میلاد کشفشده از شوش مربوط به فردی طلاساز (بیانی، 1375: 89)
66
تصویر شماره 5: استل اونتاش گال معروف به استل ماری (صراف، 1384: 169)
67
تصویر شماره 8: مهر از جنس قیر کشفشده از شوش با نقش اجرام سماوی و درخت خرما
68
(طلایی، 1392: 101)
69
تصویر شماره 7: اثر مهر استوانهای با نقش خدای عیلامی پرچم به دست با هفت گوی؛ قرن 13 پیش از میلاد (پورادا، 1375: 46)
70
تصویر شماره 10: مجسمه الاهه ناروندی
71
(صراف، 1384: 150)
72
تصویر شماره 9: مهر استوانه کشفشده از شوش با نقش خدایEa (باغبان کوچک، 1375: 192)
73
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر فرهنگهای غیربودایی در انتظام دینی بودیسم مهایانه
به زعم برخی از دینشناسان، صورتبندی نظاممند الاهیّات مهایانه عمدتاً مرهون بسط فلسفیعرفانی آموزههای بودیسم سنّتی (تهراواده) است. با وجود این، تأثر از ادیان و فرهنگهای غیربودایی و سازگاری با فرهنگها و سنتهای دینی بومی نیز در آن نقش بسزایی داشتهاند. پژوهش حاضر به روش توصیفیتحلیلی در پی تبیین مشابهتها و تأثیر فرهنگهای غیربودایی بر انتظام دینی مهایانه است و یافتههای آن نشان میدهد که تأثیر هندوئیسم بر بودیسم نهتنها در زمینۀ کیهانشناسی و مجموعۀ معبودهای مهایانهای، بلکه در مناسک و ادبیات مهایانه نیز دیده میشود. فرهنگ ایرانی عمدتاً بر بوداشناسی، نجاتشناسی و خلق معبودهای شخصیِ مهایانه تأثیر داشته و ظاهراً اثربخشی فرهنگ یونانی مخصوصاً در زمینۀ هنر قدسی و شمایلنگاری است. انعطافپذیری مهایانه در مواجهه با ادیان خاور دور نیز عمدتاً در زمینۀ یزدانشناسی مهایانه قابل تفحّص است.
https://adyan.urd.ac.ir/article_111590_e2eb5d655e5d93d5089dda3a562296c8.pdf
2017-08-23
115
137
ادیان ایرانی
بودیسم مهایانه
بودیستوه
شمایلنگاری یونانی
هندوئیسم
سجاد
دهقانزاده
sajad_dehganzadeh@yahoo.com
1
استادیار ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
LEAD_AUTHOR
آشتیانی، جلالالدین (1377). عرفان بودیسم و جینیسم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
1
ارهارت، بایرون (1384). دین ژاپن: یکپارچگی و چندگانگی، ترجمه: ملیحه معلم، تهران: سمت.
2
اوستا (1371). گزارش و پژوهش: جلیل دوستخواه، تهران: مروارید.
3
اسمارت، نینیان (1383). تجربه دینی بشر، ترجمه: مرتضی گودرزی، تهران: سمت.
4
بهگود گیتا (1374). ترجمه: محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
5
تجدد، نهال (1384). «نقش زبانهای ایرانی در انتشار چند دین در آسیای مرکزی و چین»، در: بخارا، ش47، ص311-321.
6
حنیفه، بیتا (1390). بررسی تأثیر عناصر ایرانی پیش از اسلام در هنر بودایی، استاد راهنما: منصور حسامی، استاد مشاور: داریوش فرد دهکردی، پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکدۀ هنر، تهران: دانشگاه الزهرا.
7
دوستدار، حبیب (1384). «آیین بودای کرهای»، در: اخبار ادیان، ش15، ص36-41.
8
ذکرگو، امیرحسین (1376). «هویت معنوی جاده ابریشم»، در: ایرانشناخت، ش5، 178-197.
9
رضایی باغبیدی، حسن (1376). «نقش جاده ابریشم در انتقال مانویت به شرق»، در: ایرانشناخت، ش5، ص212-227.
10
ستودهنژاد، شهاب (1381). «نقش ویژه ایرانیان بودایی در ترویج و گسترش بودیسم در چین و جنوب شرقی آسیا»، در: مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش164، ص495-506.
11
سوزوکی، بئاتریس لین(1380). راه بودا، ترجمه ع پاشایی، تهران: نگاه معاصر.
12
شایگان، داریوش (1375). ادیان و مکاتب فلسفی هند، تهران: امیرکبیر.
13
شومان، ولفگانگ (1375). آیین بودا، ترجمه: ع. پاشایی، تهران: فیروزه.
14
شیرازی، ماهمنیر (1391). «بررسی ویژگیهای پیکره و شمایلنگاری بودا در دیوارنگاری و مجسمههای بودا در مشرقزمین»، در: فصلنامه هنرهای تجسمی نقشمایه، س5، ش13، ص113-126.
15
فرحبخش، علی (1384). «آیین بودای چینی»، در: اخبار ادیان، ش16، ص34-37.
16
قریب، بدرالزمان (1376). «سغدیها و جاده ابریشم»، در: ایرانشناخت، ش5، ص246ـ281.
17
کنتک، هری (1381). «مترجمان ایرانی متون بودایی در چین»، ترجمه: عسگر بهرامی، در: ایرانشناخت، ش20-21، ص256-263.
18
کوربن، هانری (1384). ارض ملکوت، ترجمه: ضیاءالدین دهشیری، تهران: طهوری.
19
وارد، کیت (1384). «خدا در سنت بودایی»، ترجمه: خلیل قنبری، در: اخبار ادیان، ش15، ص44-52.
20
ورونیکا، ایونس (1373). شناخت اساطیر هند، ترجمه: باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
21
هوکینز، بردلی (1380). آیین بودا، ترجمه: محمدرضا بدیعی، تهران: امیرکبیر.
22
Akira, Hirakawa (1993). A History of Indian Buddhism: From Sakyamuni to Early Mahayana, translated and edited by Paul Groner, Delhi.
23
Basham, Arthur L. (1981). "The Evolution of the Concept of the Bodisattva", Bodisattva Doctorine in Buddhism, By Leslie Kawamura, Cataloguing in publication data.
24
Blurton T. (1992). Richard, Hindu Art, British Museum Press
25
Boyce, Mary (2002). Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices, London, Boston and Henley: Routledge & Kegan Paul.
26
Chatterjee, A. K. (1987). The Yogacara Idealism, Delhi: Motilal Banarsidass Publidhers.
27
Conze, Edward (2003). Buddhism: Its Essence and Development, New York: Dover Publications.
28
Crawford, Robert (2002). What is Religion?, London: Routledge.
29
Dasgupta, S. H. (1950). Tantric Buddhism, Calcutta: Calcutta University Press.
30
Dayal, har (1999). The Bodisattva Doctorine in Buddhist Sanskrit Literature, Delhi: Motilal Banarsidass.
31
Doniger, Wendy (1999). "Buddhism", in: Merriam Websters Encyclopedia of World Religions, Publisher: Merriam-Webster.
32
Einhorn, Stefan (2002). Concealed God, Pennsylvania: Templeton Foundation Press.
33
Farquhar, John Nicol (1984). An Outline of the Religious Literature of India, Delhi: Motilal Banarsidass.
34
Foltz, Richard (2013). Religions of Iran: from Prehistory to the Present, London: One World Publications.
35
George, Vensus A. (2008). Paths to the Divine: Ancient and Indian, Washington. D.C.: Council for Research in Values & Philosophy.
36
Imoto, E. (1983). Mihrak and Other Iranian Words, Orient, Vol. 18.
37
Machida, Soho (1988). “Life and Light, the Infinite: A Historical and Philological Analysis of the Amida Cult”, by Victor H. Mair, Editor Sino-Platonic Papers, Number 9, University of Pennsylvania.
38
Mcneill, William H. (1963). The Rise of the West: A History of the Human Community, Chicago, the University of Chicago.
39
Moriz, Winternitz (1993). A History of Indian Literature: Buddhist Literature and Jaina Literature, Delhi: Motilal Banarsidass.
40
Murti, T. R. V. (2008). The Central Philodophy of Buddhism: A Study of the Madhyamika System, London: Routledge.
41
Nakamura, Hajime (1999). Indian Buddhism: A Survey with Bibliographical Notes, Delhi: Motilal Banarsidass Pub.
42
Radhakrisnan, S. (1962). Indian Philosophy, London: Allen and Unwin LTD.
43
Rose, Jenny (2011). Zoroastrianism: An Introduction, New York: I. B. Tauris.
44
Rosenfield, John M. (1967). The Dynastic Arts of the Kushans, California: University Of California Press.
45
Ruhe, Brian (2005). Freeing the Buddha: Diversity on a Sacred Path, Delhi: large Scale Concerns.
46
Sagar, Krishna Chandra (1992). Foreign Influence on Ancient India, New Delhi: Northern Book Center.
47
Sponberg, Alan (1988). Maitreya, the Future Buddha, Edited by Alan Sponberg and Helen Hardacre, Cambridge University Press.
48
Studholme, Alexander (2002). A Study of the Karandavyuha Sutra, The origins of Om Mani Padme Hum, New York: State University of New York Press.
49
Tojo, Masato (2009 a). An Introduction to the Simorgian Culture and Mithraism, Mithraeum Japan.
50
Tojo, Masato (2009 b). Manichaeism, Esoteric Buddhism and Oriental Theosphy, Mithraeum Japan.
51
Tojo, Masato (2011). On the History of Incorporation of Iranian Gods into Buddhism, Mithraeum Japan
52
Viswanatha, S.V (2007). Racial Synthesis in Hindu Culture, Routledge, 2007
53
Williams, Paul (2009). Mahayana Buddhism: The Doctrinal Foundations, Routledge.
54