دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
بررسی تطبیقی آیین ابیونی با قرآن: پاسخگویی به شبهه اقتباس
8
33
FA
مرتضی
سازجینی
دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران
mortazasazjini@yahoo.com
رحمان
عشریه
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران
oshryeh@quran.ac.ir
محمدعلی
رضایی اصفهانی
استاد گروه علوم قرآن و حدیث، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران
rezaee@quransc.com
امین قضایی در کتاب <em>نامههایی برای محمّد (ص) پیامبر؛ پژوهشی بر ریشههای قرآن</em> احکام اسلامی را متأثر از مذهب یهود میداند و معتقد است متن کنونی قرآن، نامهها و ملحقاتی بوده که از طرف فرقهای یهودیمسیحی به نام «ابیونیها» برای پیامبر اسلام (ص) ارسال میشده است. این جستار مدعیات امین قضایی را به روش تحلیلیانتقادی و با رویکرد تاریخی بررسی میکند. با بررسی تاریخ فرقه ابیونی و مطالعه تطبیقی آموزههای آیین آنها با اسلام و همچنین امکان ارتباطشان با پیامبر (ص) در حجاز، این مطلب مشخص شده است که هیچ ارتباطی بین فرقه مذکور با پیامبر اسلام (ص) وجود نداشته و قضایی با آگاهی سطحی از آداب و مناسک فرقه ابیونی و پیشنهادن مستندات شاذ، فرضیههایی را مطرح کرده است که تاریخ درباره این فرقه چنین مستنداتی را تأیید نمیکند، به طوری که میتوان گفت دیدگاه وی درباره قرآن هیچگونه پشتوانه علمی ندارد.
ابیونی,قرآن,نامه,شبهه,امین قضایی
https://adyan.urd.ac.ir/article_105053.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105053_f3dcd24d7e40ff68c5a60a335abf22e8.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
بررسی انتقادی مسئله «شریعت، طریقت و حقیقت» با تأکید بر آموزههای امامیه
36
58
FA
علی
الماسی
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی، البرز، ایران
kashani1496@gmail.com
جعفر
مقصودی
دانشجوی دکتری معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
jafar.maghsoudi110@gmail.com
مسئله «شریعت، طریقت و حقیقت» از مسائل اختلافی میان شیعه و گنابادیه است. نگاهی که اسلام و شیعه دارد نهفقط منجر به نفی شریعت و احکام شرعی نمیشود، بلکه التزام به آن را ابتدائاً و استدامتاً تقویت میکند. گنابادیه ابتدائاً مانند شیعه است، اما گرچه در ظاهر عباراتشان، استدامتاً نیز تمسک به شریعت را لازم میدانند، ولی در برخی از دیگر عباراتشان تهافت وجود دارد. همچنین، در عمل، التزام همیشگی و مستمر به شریعت را لازم نمیدانند. به همین دلیل است که از دیدگاه کلام و نیز فقه شیعه، برخی دیدگاهها در مسئله «طریقت، شریعت، حقیقت» پذیرفتنی نیست. هدف مقاله نیز معطوف به نکته مذکور است که با بررسی دیدگاه گنابادیه، نقدهای شیعه به آنها را بیان میکند. در پژوهش حاضر در صددیم چیستی «شریعت، طریقت و حقیقت» را بررسی، و با نگاه اسلامی و شیعی نقد کنیم. ابتدا تفاوت این سه مقوله را بیان میکنیم. سپس تلازم آنها با یکدیگر، و مراحل سلوک و جایگاه هر سه را نشان میدهیم. در این میان، جایگاه و نقش «قطب» در شریعت آشکار خواهد شد. این تحقیق بنیادین با روش اسنادی و با مراجعه به کتب، پایگاههای اینترنتی و نرمافزارها صورت گرفته است.
شریعت,طریقت,حقیقت, اسلام,شیعه
https://adyan.urd.ac.ir/article_105055.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105055_d46404495f5035732426e7baea511c5f.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
نمادسازی قرآن کریم در داستان حضرت نوح (ع(
60
83
FA
داود
معماری
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
memari@isr.ikiu.ac.ir
مریم
قلی پور
دانشآموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
maryamgholipor53@ghmail.com
قرآن کریم در داستان حضرت نوح (ع) به عنوان یکی از عبرتآموزترین قصههای قرآنی بهوضوح تقابل حق و باطل را نشان داده و درباره هر دو گروه، شخصیتهای مهم و برجستهای را ترسیم، و برای نسلهای بعدی الگوپردازی و نمادسازی کرده است. نمادسازی در قصه نوح (ع) در دو دسته «افراد و شخصیتها» و «حوادث و وقایع» انجام شده است. قهرمانان یا شخصیتهای مثبت داستان عبارتاند از حضرت نوح (ع) که نماد پایداری و استقامت در راه حق است و پیروان اندکش که نماد رستگاری و حسن عاقبتاند. ضدقهرمانان یا شخصیتهای منفی، یعنی ملأ و مترفین لجوج و کافر، زن و پسر نوح (ع)، نیز نمادهای حقگریزی و باطلاند. بهعلاوه، قرآن هنرمندانه برخی از وقایع و حوادث را نیز در این داستان نمادسازی کرده است. طوفان، کشتی و عمر نوح (ع) که بهترتیب در ادبیات دینی از دیرباز نماد مکر و قهر الاهی، نجاتبخشی و امنیت، و مشیت ربوبی تلقی شدهاند. توجه به این نمادسازیها در قصههای قرآنی، در ترسیم روشنتر این حکایات عبرتآموز در رسانههای نوشتاری و تصویری کارساز است.
قصههای قرآنی,داستان نوح (ع),نمادسازی,شخصیتهای مثبت,شخصیتهای منفی
https://adyan.urd.ac.ir/article_105056.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105056_755d835f86ba17b79bf527e723bb8025.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
تأثیر زیست دینی حسن البنّا بر هویت عرفانی اخوانالمسلمین
86
108
FA
حامد
آل یمین
استادیار گروه تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
aleyamin@ut.ac.ir
اخوانالمسلمین یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین نهادها و جریانهای فرهنگی و سیاسیاجتماعی معاصر در جهان اسلام است. تأثیر حسن البنّا، به عنوان مؤسس اخوانالمسلمین، در این جماعت بهخصوص نوع زیست دینیاش، که تصوف و عرفان است، انکارپذیر نیست. رویکرد دینی وی متأثر از تصوف و عرفان به دوران نوجوانیاش باز میگردد. در این دوران او از مریدان رسمی طریقهای صوفی به نام «طریقه حصافیه شاذلیه» بود و تحت تأثیر و تعلیم شیخ و مؤسس این طریقه عرفانی قرار داشت. از تأسیس اخوانالمسلمین، طرحریزی و نظام سلسلهمراتبیاش تا ارتباط میان اعضا با یکدیگر و با مرشد عام، همگی برگرفته از زیست دینی متأثر از تصوف و عرفان است که در تار و پود اخوانالمسلمین نفوذ کرده است. سعی وی در بهکاربستن محتوا و روش صوفیانه همواره انتقادهایی را از جانب سلفیه در پی داشته است. اگرچه اخوانالمسلمین پس از مدتی از تصوف و عرفان فاصله گرفتند و در زمره جماعتهای سلفی به شمار آمدند، اما نفوذ زیست دینی متأثر از تصوف و عرفان از طریق حسن البنّا در لایههای درونی اخوانالمسلمین، امروزه نیز دیده میشود. تأکید بر این رویکرد صوفیانه و عارفانه در اخوانالمسلمین میتواند مانعی برای به افراط کشیدهشدن اخوانالمسلمین به سمت سلفیت باشد. این بررسی، زیست دینی ناشی از تصوف و عرفان حسن البنّا را در پیریزی جماعت اخوانالمسلمین نشان میدهد و تحلیل میکند.
حسن البنّا,تصوف,عرفان,دین,اخوانالمسلمین,ذکر,مراسم میلاد اولیا
https://adyan.urd.ac.ir/article_105057.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105057_74f44317de3b512e6cbfcf05e16c2f4c.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
مفهوم عرفانی «خداگونگی» و امکان خداگونگی انسان در مسیحیت
110
128
FA
طیبهسادات
طبایی
دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
tabaei@urd.ac.ir
یوسف
دانشور نیلو
دانشیار فلسفه دین، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران
daneshvarniloo@iki.ac.ir
رضا
الهی منش
استادیار گروه تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
elahimanesh@urd.ac.ir
هدف و مقصد کلیِ حیات معنوی در مسیحیت ارتدوکس با مفهوم «خداگونگی» بیان میشود. در سرتاسر <em>فیلوکالیا</em> که مجموعهای بزرگ و معتبر در عرفان مسیحیت ارتدوکس است، تصریح میشود که انسان مخلوقی است که مقرر شده است خدا شود. به این معنا که آنچه انسان به آن فراخوانده میشود صرفاً اطاعت از خدا در قالب سبکی از زندگی اخلاقمحور نیست، بلکه او باید علاوه بر زیست اخلاقی به گونهای بیواسطه و با تکیه بر درون و ذاتِ خود در موجودیت و شکوه خدا که یگانهای تثلیثی است، شریک شود. مقدّربودنِ خداگونهشدن برای انسان از منظر نویسندگان و مفسّران <em>فیلوکالیا</em> پیام اصلی این کتاب و مضمونی است که این متن عظیم و متشکل از متون مختلف را «یگانه و یکدست» کرده است. در این مقاله میکوشیم مفهوم «خداگونگی» را از منظرهای متفاوت بکاویم و در پایان به نتیجهای مشخص درباره چگونگی امکان آن از نگاهِ قدیسان فیلوکالیا دست یابیم.
خداگونگی,عرفان مسیحی,مسیحیت ارتدوکس,مقامات عرفانی انسان,فیلوکالیا
https://adyan.urd.ac.ir/article_105058.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105058_ce509a318a46aeb530d2185b4621f6e0.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
بررسی و تحلیل عوامل دروندینی عرفیشدن در آیین کاتولیک
130
156
FA
قربان
علمی
0000-0003-4422-4375
دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه تهران، تهران، ایران
gelmi@ut.ac.ir
افسانه
فهیمی
دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان گرایش الاهیات مسیحی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
a.fahimi@live.com
هدف این مقاله شناسایی عوامل دروندینی دخیل در وقوع عرفیشدگی در آیین کاتولیک است که برای رسیدن به آن از روش توصیفیتحلیلی استفاده شده است. یافتههای این تحقیق راجع به عوامل درونی در وقوع عرفیشدگی در کاتولیسیسم در سه دسته میگنجد: الف. پیشزمینههای تاریخیموروثی، ب. بسترهای کتاب مقدسیالاهیاتی، ج. عوامل درونساختاری دینی (نهاد دین). در این میان با توجه به اینکه جامعه دینداران، بهویژه در قرون وسطا، بیشترین ارتباط و پیوندشان به واسطه ساختار کلیسامحور کاتولیسیسم، با ملموسترین نمود و نماینده خارجی دین، یعنی نهاد دین، بوده است تا الاهیات و پیشینه تاریخی آن دین، عملکرد ناصواب نهاد دین به مثابه نهادی تعیینکننده در ساختار دینی کاتولیسیسم در اروپای کاتولیک، در کماعتبارشدن دین، بیش از دو عامل دیگر مؤثر بوده است.
کاتولیسیسم,عوامل دروندینی,عرفیشدگی,نهاد دین
https://adyan.urd.ac.ir/article_105059.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105059_33d7873f0993d6c9a73ec8124c188e7b.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
قلب سلیم و عقل مستقیم در الاهیات جاناتان ادواردز
158
180
FA
روح اله
آدینه
استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
dr.adineh@isr.ikiu.ac.ir
حامد
افشاریان
دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه دین، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
afsharian_hamed@yahoo.com
مقاله «قلب سلیم و عقل مستقیم در الاهیات جاناتان ادواردز» به قلم آقایان روحالله آدینه و حامد افشاریان پس از مشابهیابی و داوری آن در شماره 14 (پاییز و زمستان 1398) مجله پژوهشهای ادیانی منتشر گشت. در آن زمان درصد مشابهت از سوی سامانه سمیم نور کمتر از 8 در صد شناسایی شد که طبیعی به نظر میرسید. در پی نشر، یکی از خوانندگان جدی این مجله، طی ایمیلی ادعا کرد که این مقاله عمدتاً برگرفته و ترجمه فصل نخست کتاب عقل و قلب ویلیام وینرایت است با این مشخصات:<br />Reason and the heart: a prolegomenon to a critique of passional reason, William J. Wainwright<br />پس از بررسی، ادعای فوق محرز شد. در نتیجه، این مقاله به دلیل عدم رعایت ضوابط اخلاقی پژوهش حذف و از آن خواننده محترم تشکر و از دیگر خوانندگان ارجمند عذرخواهی میشود.<br />سردبیر
قلب سلیم,عقل مستقیم,الاهیات,جاناتان ادواردز
https://adyan.urd.ac.ir/article_105060.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105060_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
بررسی بسترهای اجتماعی کتاب مکاشفه یوحنّا
182
203
FA
آزاده
رضایی
دانشجوی دکتری رشته ادیان و عرفان، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
azadeh.rezaei@srbiau.ac.ir
فاطمه
لاجوردی
000-0003-1836-4008
استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
flajevardi@srbiau.ac.ir
<em>کتاب </em>مکاشفه یوحنّا، از مجموعه متون آپوکالیپسی در سنت یهودیمسیحی است که درونمایه اصلیشان رویدادهای مربوط به پایانِ زمان است. از موضوعات محل توجه محققان، وجه اشتراک تمامی این متون در اشاره به شرایط اجتماعی دوره زمانیشان است که از آن با عنوان «شرایط بحران» یاد میشود. نویسنده کتابمکاشفه نیز در نخستین بخش آن، یعنی «نامهها به کلیساهای آسیا»، به شرایط اجتماعی مسیحیان روزگار خود در اواخر سده نخست میلادی، که در هفت شهر آسیای صغیر ساکن بودند، اشاراتی دارد. برخی از اشارات ضمنی و آشکار نویسنده در متن نامهها بر این دلالت دارد که مسیحیان آن مناطق از لحاظ اجتماعی و نیز از لحاظ پایداری بر اعتقادات دینیشان (از منظر نویسنده) در وضعیت نامطلوبی به سر میبردند. در این مقاله میکوشیم با استفاده از متن نامهها و برخی شواهد تاریخی دلایل پدیدآمدن چنین شرایطی برای مسیحیان آن منطقه را بررسی کنیم.
شرایط بحران,نامهها به کلیساهای آسیا,رومیان,یهودیان,نیکولاییان
https://adyan.urd.ac.ir/article_105061.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105061_aaec3a9c732c350a70d038ae327acd55.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
اوستا: متنی مکتوب یا سنتی شفاهی؟
206
232
FA
هادی
نوری
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران
hnoori@guilan.ac.ir
تاریخ ادبیات هر ملت تاریخ واقعی آن ملت را منعکس میکند. با این همه، این مسئله مطرح است که چرا دولت ایران در عهد باستان به منزله یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهانی زمانه مطرح بوده اما سنت ادبیاش، هموزن این سنت سیاسی نبوده است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که: آیا اوستا در مقام مهمترین متن ادبی ایران باستان محصول عهد ساسانی است یا کتابت آن را باید متعلق به دوره حیات زرتشت دانست؟ در پاسخ به این پرسش، دو دیدگاه اصلی وجود دارد: دیدگاه نخست میگوید اوستا از ابتدا صورت شفاهی داشته و سپس در عهد ساسانی با ابداع خط اوستایی به نگارش درآمده است. دیدگاه دوم میگوید اوستا از زمان حیات زرتشت به صورت متن ادبی درآمده و نسخههای مکتوب آن با حمله اسکندر به ایران از میان رفته است. برای بررسی این دو دیدگاه از روش مطالعه اسناد کتابخانهای با تمرکز بر اسناد دست اول و دست دوم استفاده شد. در این مقاله، دیدگاه نخست نقد میشود و دیدگاه دوم بر اساس مستندات تأیید میگردد. سپس گفته میشود که علت توجه ویژه به اوستا در عهد ساسانی ضرورت گردآوری و تدوین متون پراکنده اوستا در جهت تأسیس دین رسمی هماهنگ با دولت متمرکز ساسانی بوده است.
اوستا,متن ادبی,روایت شفاهی,دین رسمی
https://adyan.urd.ac.ir/article_105065.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105065_40398fecf0ef78c238dc0c83e6c678dd.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
بازشناسی عوامل اولیه واگرایی مسلمانان و ریشهیابی علل انحطاط جوامع اسلامی
234
262
FA
پرستو
کلاهدوزها
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه دانش البرز، قزوین، ایران
parastookolahdoozha@gmail.com
حمید
عابدیها
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، قزوین، ایران
abediha_khasteh@yahoo.com
چرایی واگرایی و چگونگی همگرایی در اسلام، مباحثی است که پیشینهای به درازای تاریخ این دین دارد، خصوصاً که طبق فرموده قرآن کریم، تمام انسانها ابتدا امت واحدهای بودند که بر اثر اختلافات از انسجام فاصله گرفتند. بنابراین، انبیا مبعوث شدند تا عوامل تفرقه را از بین ببرند و دوباره وحدت را میان آنها برقرار کنند. گسستگی یا پیوستگی هر جامعه به تفکرات و باورهای آن جامعه وابسته است. برای برپایی جامعهای اسلامی و متحد، نخست باید در صدد اصلاح فکر و باور مسلمانان بود تا بتوان ریشههای افتراق عقیدتی را از بین برد. در مقاله پیش رو ابتدا عوامل اولیه واگرایی مسلمانان در جریان سقیفه و حاکمیت امویان و بازگشت به اشرافیت جاهلی تشریح و تحلیل میشود. سپس ریشههای انحطاط جوامع اسلامی را در چند محور اصلی بررسی و تحلیل میکنیم که عبارت است از: تعطیلی فقه و اجتهاد؛ برپایی تصوّف دنیاگریز؛ التقاط و مسخ مفاهیم دینی؛ مشاجرههای تفرقهانگیز کلامی؛ نفوذ اندیشههای بیگانه.
اسلام,واگرایی,همگرایی,تحجّر,اجتهاد
https://adyan.urd.ac.ir/article_105064.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105064_996979d9e58aa2f38bdb06e2940761c0.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
پیکرکهای انسانریخت زاغه و گشودگی جهانهای آنیمی
264
292
FA
وحید
عسکرپور
0000-0002-5027-0987
استادیار گروه باستان شناسی و باستان سنجی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
v.askarpour@tabriziau.ac.ir
تپه زاغه، واقع در شصت کیلومتری جنوب قزوین، محوطهای کمارتفاع با 15 هکتار وسعت است که در 14 فصل کاوش شده است. این مقاله به مجموعهای مهم از یافتههای این محوطه اختصاص دارد که عبارتاند از: «پیکرکهای انسانریخت چکمهای». آنچه نگارش این مقاله را موجب شده به آزمون گذاشتن مطالعهای جزئینگرانه، دقیق و عینی درباره گونهای از پیکرکهای انسانریخت زاغه در نسبت با بافتهای باستانشناختی درونمحوطهای است تا بتوانیم معنای هستیشناختی حضور پیکرکهای چکمهای را از بطن همین مطالعه بافتگرایانه نمایان کنیم. در این پژوهش صرفاً بر پیکرکهای معروف به «چکمهای» تمرکز شده و آنها نیز بر اساس متغیرهای اندازه، نمایش اندامها، بافت کشف، اندامهای جنسی، تزیینات، شکستگیها و ویژگیهای خاص به شکلی طبقهبندیشده توصیف شدهاند. سه بافت اصلی این محوطه نیز در نسبت با پیکرکهای موضوع مطالعه عبارتاند از: کلیّت استقرار زاغه، بنای منقوش و گمانه باستانشناختی K. برای معناکاوی پیکرکهای موضوع مطالعه در چارچوبی باستانشناختی، آنها درون زمینههای «جهان آنیمی»، «چرخه زندگی» و «نسبتهای بومشناختی» جای داده شدهاند. حاصل پژوهش آنکه، پیکرکهای انسانریخت چکمهای، در بافت استقرار هزاره ششم/پنجمی زاغه، با استفاده از همان قابلیتهای مادّی خویش، عرصهای را برای اندیشیدن به امر نااندیشیدنی فراهم کردهاند.
پیکرکهای چکمهای,جهان آنیمی,زاغه,باستانشناسی دین
https://adyan.urd.ac.ir/article_105062.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105062_707675779c5a9622f62f968ec864b4f6.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
7
14
2020
02
20
تحلیل معرفتشناسی عرفان مانوی و مولوی
294
312
FA
رحیم
کرمی
دانشجوی دکتری زبان و ادب فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
karami.ravansar@gmail.com
مرتضی
رزاق پور
استادیار گروه زبان و ادب فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
morteza.razaghpoor@yahoo.com
مبانی نظری کیش مانوی اصولاً عرفانی است. زهد، ریاضت، گیاهخواری، تزکیه و تهذیب نفس، نیکی، راستی، پاکی، جوانمردی، باور به جدایی مطلق نور و ظلمت و خیر و شر، و اهمیت کسب معرفت در این دین برای دستیابی به رستگاری از مباحث مهم مانویت است. مانویان معرفت به ذات خداوند را شرط اصلی رستگاری میدانستند. از اینرو، باورهای این دین در حوزة معرفتشناسی در خور توجه است. از سوی دیگر، مولوی نظمی را در شیوه تفکر عرفانیاش وضع کرده که خاستگاهش همچنان محل تأمل دانشمندان است. اگرچه زهد، تزکیه، تهذیب نفس، جوانمردی، و جدایی نور و ظلمت در اندیشههای مولوی با آنچه مانی و مانویان میگفتند بسیار شباهت دارد، جدایی انسان از اصل خویش، بیاعتنایی به جهان مادی، بهویژه اهمیت معرفت و دانش در خداشناسی و خودشناسی از مؤلفههای بسیار مهم در ساختار معرفتشناسی مانی و نیز مولانا است. جستار حاضر پس از واکاوی عناصر معرفتشناسانه دو عرفان مانوی و مولوی میکوشد پیوندهایی را بیابد که ممکن است میان مؤلفههای این دو نگرش باشد.
عرفان,مانوی,معرفتشناسی,مولوی
https://adyan.urd.ac.ir/article_105063.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_105063_239b6f5d4e48382cf8aa3aec98be4550.pdf