دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
6
11
2018
08
23
جنسیت و دین؛ تحلیل جایگاه زن در ادیان ابراهیمی
7
24
FA
منصوره
زارعان
استادیار گروه مطالعات اجتماعی و توسعه، دانشگاه الزهراء (س)
m.zarean@alzahra.ac.ir
خدیجه
برزگر
دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
barzegar.khadije@yahoo.com
نوشته حاضر در صدد بررسی رابطۀ دین و جنسیت است. رابطه دین و جنسیت، نقش دین در تولید و بازتولید نظام مردسالارانه، تصویر فرودستانه زن در متون مقدس، محرومیت زنان از دستیابی به مقامات کلیسایی، اندیشه قابلیتنداشتن زنان در مراتب بالای عرفانی و معنوی، همگی از جمله عواملی است که فمینیستها را به انتقاد از دین و گزارههای دینی واداشته است. نگاه انتقادی فمینیسم به دین را میتوان در قالب الاهیات فمینیستی بررسی و مطالعه کرد. مقاله حاضر با روش تحلیلیتوصیفی، فهم فمینیستی از دین و متون مقدس در مسئله زن و زنانگی را بررسی خواهد کرد. تبیین الاهیات فمینیستی حاکی از آن است که فمینیسم گاه راهحل خروج از بنبست ذهنی را خدای مؤنث میداند و گاه تحریف و تفسیر مردانه و سویافته را سبب فرودستی زنان میشمرد. منشأ تصورات ذهنی در فرودستی زنان را میتوان در گزاره خلقت نخستین انسان و نحوه خلقت زن، گناه نخستین و مقصردانستن زن در هبوط انسان و اعتقاد به تثلیث دانست.
دین,جنسیت,خدا,تثلیث,خلقت,مذکر,مؤنث
https://adyan.urd.ac.ir/article_111580.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_111580_5f2ce6ad7a5efec6d24a332631a63587.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
6
11
2018
08
23
نقدی بر مقاله «بازنگری در حضور مریم (س) در قرآن»
25
46
FA
علی
راد
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران
ali.rad@ut.ac.ir
سیده نعیمه
ثقفی
دانش آموخنه علوم قرآن و حدیث،پردیس فارابی دانشگاه تهران
nasa1387@gmail.com
سلیمان علی مراد در مقاله «بازنگری در حضور مریم (س) در قرآن» به بررسی انتقادی خاستگاه طرح داستان مریم (س) در قرآن پرداخته است. وی با کاوش در منابع مسیحی و اساطیر یونان و تطبیق آنها با تفاسیر قرآن و کتب تاریخی قرون میانی اسلام، بهویژه آثار جاحظ، به این نتیجه رسیده است که منبع نقل بخش کرامت عیسی (ع) (بارورکردن درخت خشکیده) در داستان مریم (س) در قرآن، انجیلِ شبیه متی و افسانه لتو بوده است. وی این نکته را شاهد استواری بر تأثیرپذیری قرآن از این منابع دانسته است. همچنین، در نگاه وی، مفسران مسلمان سدههای میانی، بدون آگاهی کافی از عقاید مسیحیت به تفسیر آیات داستان مریم (س) پرداختهاند. ارزیابی این مدعیات نشان میدهد سلیمان علی مراد با استناد به مطالب شاذ و نادر، و ندادن ارجاع مناسب به ادعاهایش، فرضیههایی را مطرح کرده و از آنها نتایجی نادرست و بدون مستندات گرفته است.
مریم (س),افسانه لتو و آپولو,اثرپذیری قرآن کریم,انجیل شبیه متی
https://adyan.urd.ac.ir/article_111582.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_111582_4cbb846f0c9aa9576f184edbe764c34d.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
6
11
2018
08
23
فرآیند کشف معنای متن مقدس در اندیشه اریگن و عبدالرزاق کاشانی
47
61
FA
شهرام
پازوکی
استاد گروه ادیان و عرفان موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
shpazouki@hotmail.com
عبدالحمید
مرادی
دانش آموخته دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب.
moradi_abdolhamid@yahoo.com
یکی از مباحث مهم در روش تفسیر، فرآیند کشف معنای متن مقدس و ابزارهای لازم برای رسیدن به معنا است که این مسئله در این مقاله در اندیشه دو تن از مفسران عارفمسلک مسیحی و مسلمان، یعنی اریگن و عبدالرزاق کاشانی، بررسی شده است. از آنجا که تفسیر اریگن و عبدالرزاق کاشانی از مقوله تفسیر باطنی بوده و معنا در تفسیر باطنی، از نوع معنای باطنی است، این پرسش مطرح است که: در اندیشه این دو مفسر، برای رسیدن به معنای نهفته در ورای معنای ظاهری عبارتهای متن مقدس به چه ابزاری نیاز است و چه فرآیندی را باید طی کرد؟ از بررسی این مسئله در اندیشه اریگن و عبدالرزاق روشن میشود که مفسر برای کشف معنای باطنی نیازمند طی دو مرحله اصلی، یعنی سلوک معنوی و کسب هدایت پدیدآورنده متن مقدس در تفسیر، است که از این مراحل میتوان به عامل درونی و عامل بیرونی مؤثر بر فرآیند کشف معنای متن مقدس یاد کرد.
اریگن,عبدالرزاق کاشانی,تفسیر باطنی,معنا,متن مقدس, سلوک معنوی
https://adyan.urd.ac.ir/article_111593.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_111593_defcd7c286aee8a8ebc8c88faf6ac05a.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
6
11
2018
08
23
دیدگاه سوم در خلقت خرفستران و «هیجده پیمان که اهریمن به هرمزد درآیید»
63
84
FA
سید مجتبی
آقایی
پژوهشگر ادیان و فرهنگ ایرانی.
aaghaaee@yahoo.com
دنیای زرتشتپژوهی، رغمارغم توصیهای که میگویند یکی از زرتشتپژوهان معاصر، یعنی مری بویس (Mary Boyce) (1920-2006) در اواخر عمرش کرده بوده، هنوز به منابع اسلامی اعتنای کافی نکرده است و جز اندکی از آن بهره نمیبَرد. این غفلت در حالی واقع میشود که بخش مهمی از آثار کهن ایرانی، طی دورۀ انتقال از ایران ساسانی به ایران اسلامی، به زبان عربی ترجمه شده، تعریب یافته و در لابهلای انبوه منابع دوران جدید، حفظ شده است. تردیدی نیست که بهرهگیری از این میراث عظیم، دامنۀ منابع را وسعت بخشیده و به حل بخشی از غوامض زرتشتشناسی کمک خواهد کرد. از باب نمونه، در مقالۀ حاضر، نشان دادهایم که حتی در کتاب آشنا و نسبتاً کاوششدۀ <em>الملل والنحل</em>، اثر مشهور محمد عبدالکریم شهرستانی، میتوان قطعهای از متون اصیل زرتشتی را یافت که بسا مستقیماً از پهلوی به عربی ترجمه شده باشد؛ قطعهای که با وجود تغییر و تصحیفی که معمولاً در ترجمه به زبان عربی رخ میدهد، میتواند اشارهای ابهامآمیز در یکی از متون پهلوی راجع به اهریمن و آفریدههایش را رمزگشایی کند.
دین زرتشتی,اهریمن,خرفستران,شهرستانی,جیهانی
https://adyan.urd.ac.ir/article_111598.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_111598_4e72ac466694ad0021a7167991fb2e58.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
6
11
2018
09
19
ازدواج با نزدیکان در منابع سدههای نخستین اسلامی: خاستگاه، اهداف و میزان گستردگی آن
85
103
FA
محمد
ربانی
دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه تهران.
m_rabbani20@yahoo.com
کلثوم
غضنفری
استادیار کروه تاریخ، دانشگاه تهران.
k.ghazanfari@ut.ac.ir
بررسیهای موجود در بیان زرتشتیان راجع به پیشینه و اجرای آیین ازدواج با نزدیکان یا خویدوده و انگیزههای پایبندی به آن، عموماً بر شواهدی از آثار تاریخنگاریهای یونانی و نوشتههایی از قلم غیرایرانیان و بر پایه مفاهیم بهکاررفته در متون فقهی بازمانده به زبان پهلوی اتکا دارد. افزون بر منابع مزبور، سنت یادشده در منابع اسلامی نیز گزارش شده، اما تاکنون بررسی دقیقی از میزان همسانی در محتوا بین آثار این اندیشمندان با موضوعیت تاریخی و دینی در مقایسه با منابع زرتشتی انجام نشده است. این مقاله درصدد دریافت سه موضوع اساسی در دو گروه منابع برآمده است: ۱. خاستگاه اولیه رسم دیرین ازدواج با نزدیکان در تاریخ ایران؛ ۲. میزان گستردگی و نمودار فراوانی این آیین؛ ۳. اهداف و انگیزههای استمرار چنین خویشاوندیهایی در میان زرتشتیان. یادکرد این نکته ضروری است که با توجه به پیشینه اسطورهای و تأکید متون فقهی زرتشتی و نمونههای گزارششده از رواج اینگونه خویشاوندی در منابع مختلف اسلامی اظهارنظر قطعی درباره شیوع گسترده و همگانیبودن چنین آیینی بهآسانی میسر نیست.
ازدواج با نزدیکان,خویدوده,زرتشتیان,منابع اسلامی,منابع پهلوی
https://adyan.urd.ac.ir/article_111597.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_111597_9d1b68b14b94f403da148ef1004b5bc0.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
پژوهش های ادیانی
2345-3230
2538-4562
6
11
2018
08
23
عناصر دینی در کیهاننگاره نویافته چینی مانوی رویکردی تصویرـ متنشناسانه به طومارنگارهای تعلیمی از مانویان چین در قرن 13/14 میلادی
105
134
FA
محمد
شکری فومشی
0000-0003-2785-9125
استادیار گروه ادیان شرق، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
mshokrif@gmail.com
سونیا
میرزایی
دانش آموخته کترشناسی ارشد ارتباط تصویری، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
sonia.mirzaei@gmail.com
پیشینه مطالعات هنر مانوی به آثار بازیافته از شینجیان در شمال غربی چین باز میگردد. نظر به همین یافتهها و در پرتو پژوهشهای سده پیشین، مطالعه نگارههای تعلیمی مانوی، پهلو به پهلوی پژوهشهای زبانی و تاریخی، به شکوفایی رسیده، آنچنان که منجر به کشف زوایای گوناگونی از مانویت شده است. با این حال، آثار هنری مانوی که جدیداً در جنوب شرقی چین کشف شده، مطالعات هنر مانوی را دگرگون کرده است. این آثار جدید دَه طومار نقاشی است که طی سالهای 2006 تا 2016 در موزههای ژاپن و آمریکا شناسایی شده است. جستار حاضر قصد دارد در مقام نخستین نوشته فارسی یکی از این آثار فوقالعاده مهم را، که کیهاننگاره خوانده میشود، تشریح کند. این نقاشی تعلیمی که مهمترین اثر در میان دَه نقاشی نویافته است، نشان میدهد اجزای کیهان از منظر کیش مانوی چگونه در کنار یکدیگر چیده شدهاند. مقاله حاضر برخی تحلیلهای پیشین را بازبینی میکند که در سالهای اخیر برخی کارشناسان مطرح کردهاند.
طومارنگارههای نویافته,کیهاننگاره چینی مانوی,کیهانزایی
https://adyan.urd.ac.ir/article_111599.html
https://adyan.urd.ac.ir/article_111599_533cb1da782c93ee61a34734600ae633.pdf