بررسی رفتارهای دینی و سیاسی شهروندان حنفی‌مذهب: جزءپژوهی شهر گرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکتری مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

رابطه دین و سیاست از جمله موضوعات بحث‌برانگیز در حوزهٔ اندیشهٔ سیاسی و دینی است. با توجه به اینکه مذهب حنفی بخش چشمگیری از جمعیت استان گلستان و شهر گرگان را تشکیل می‌دهد، هدف از این پژوهش بررسی رفتارهای دینی و سیاسی شهروندان مذهب حنفی در شهر گرگان است. روش تحقیق اسنادی و نیز توصیفی از نوع پیمایشی است. روش جمع‌آوری اطلاعات میدانی، و ابزار سنجش پرسش‌نامه است. حجم نمونه آماری در این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران[i] 200 نفر تعیین شد که این پاسخ‌دهندگان اهل تسنن بوده‌اند. برای انتخاب نمونه‌ها از شیوه نمونه‌گیری چندمرحله‌ای توأم با نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بین متغیر رفتارهای دینی و متغیر رفتارهای سیاسی پیروان فقه اهل سنت حنفی رابطهٔ مثبت و معناداری وجود دارد. یعنی هر چه دینداری افراد بیشتر باشد مشارکت و رفتارهای سیاسی‌شان بیشتر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Religious and Political Behaviors of Hanafi Citizens: A Case Study of Gorgan

نویسنده [English]

  • Ismail Islami
PhD Graduate in Comparative Studies of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran,
چکیده [English]

The relationship between religion and politics is one of the most controversial issues in the field of political and religious thought. Considering that the Hanafi School constitutes a significant part of the population of Golestan province and Gorgan city, the purpose of this study is to investigate the religious and political behaviors of Hanafi citizens in Gorgan city. The research has been done using documentary as well as descriptive survey methods. Data was collected by field method through the questionnaire. The statistical sample size in this study was determined using Cochran's formula of 200 people who were Sunni respondents. To select the sample, a multi-stage sampling method with stratified random sampling was used. Data analysis was performed using SPSS software. The results of the study show that there is a positive and significant relationship between the religious behaviors and the political behaviors of followers of Hanafi jurisprudence, that is, the greater the religiosity of individuals, the greater their political participation and behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Political Behavior
  • Hanafi School
  • Gorgan
نوری‌زاد، نورمحمد (1394). «انتظار»، در: www.isna.ir/news/8206-05925
ابراهیم‌نژاد، محمد (1393). داعش: دولت اسلامی عراق و شام، قم: دار الاعلام لمدرسة اهل البیت (ع).
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1388). مقدمه ابن خلدون، ترجمه: محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
ازکیا، مصطفی (1390). روش‌های کاربردی تحقیق، تهران: نی، چاپ ششم، ج2.
امام‌جمعه‌زاده، سید جواد؛ محمود اغلو، رضا؛ عیسی‌نژاد، امید (1389). «بررسی رابطه دینداری و مشارکت سیاسی دانشجویان»، در: پژوهش‌نامه علوم سیاسی، ش21، ص7-34.
باقری احمدآبادی، محمدرضا (1377). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی جوانان شهر شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: علی‌اصغر مقدس، شیراز: دانشگاه شیراز.
برزگر، نصرت؛ لطفی، حیدر؛ حسن‌آبادی، داود؛ رضویان، محمدتقی (1398). «نقش سیاست‌های قومی و مذهبی در مشارکت اقوام در امنیت، توسعه همه‌جانبه و همگرایی با تأکید بر ترکمن‌های شمال و شمال شرق ایران»، در: جغرافیا: برنامه‌ریزی منطقه‌ای، س9، ش34، ص433-455.
برنجکار، رضا (1382). آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، قم: کتاب طه، چاپ پنجم.
بیگدلی، محمدرضا (1369). ترکمن‌های ایران، تهران: پاسارگاد.
حداد عادل، غلام‌علی (1381). دانش‌نامه جهان اسلام، تهران: بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی.
حسین‌زاده، رمضان؛ شریفی، نورالدین (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر رشد اقتصاد استان گلستان با تأکید بر نقش اثرات سرریزی و بازخوردی منطقه‌ای: تحلیل داده- ستانده دومنطقه‌ای»، در: پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، ش15، ص11-24.
خوش‌فر، غلام‌رضا؛ و همکاران (1387). «نقش سرمایه اجتماعی بر مشارکت در اجراهای مرتع‌داری بر اساس دیدگاه‌های مجریان این طرح‌ها (مطالعه موردی: مراتع بلده شمال ایران)»، در: مرتع، س3، ش1، ص121-137.
الذهبی، محمد بن احمد (1414). سیر أعلام النبلاء، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ربانی گلپایگانی، علی (1377). فرق و مذاهب کلامی، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
رحیمی، سید داریوش (1388). بررسی و نقد سلفیه در شمال آفریقا، پایان‌نامه فلسفه و کلام اسلامی، استاد راهنما: مهدی فرمانیان، استاد مشاور: احمد عابدی، سطح سوم حوزه علمیه قم.
رضایی، فرامرز؛ چیت‌ساز، محمدعلی؛ بهیان، شاپور (1400). «تبیین جامعه‌شناختی عوامل مرتبط با بی‌تفاوتی سیاسی با تأکید بر دینداری (مورد مطالعه: شهروندان شهر اهواز)»، در: پژوهش‌های جامعه‌شناختی، س15، ش1، ص7-29.
ساروخانی، باقر (1387). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ نهم، ج2.
سبحانی، جعفر (1370). بحوث فی الملل والنحل، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه، چاپ اول.
سخاوی، محمد بن عبد الرحمن؛ صالح احمد، علی؛ فرانتس، روزنتال (1349). الاعلان بالتوبیخ لمن ذمّ التاریخ، بیروت: دار الکتب العلمیة.
سلطانی، عبدالظاهر (1395). اهل سنت ایران: فرصت‌ها و چالش‌ها، پیران‌شهر: آراس.
شاهکوبی، اسماعیل (1390). «بررسی نقش اقلیم در برنامه‌ریزی گردشگری استان گلستان»، در: اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، ش79، ص52-57.
طالبان، محمدرضا؛ میرزایی، مهدی (1389). «بررسی تجربی ارتباط سطوح دینداری با رفتار انتخاباتی دانشجویان»، در: دانش‌نامه علوم اجتماعی، س2، ش2، ص33-68.
عنبرمو، منصور (1399). «شناخت‌شناسی سلفی‌گری در ایران (مطالعهٔ موردی: بررسی رویکرد جریان‌های مذهبی اهل سنت کشور)»، در: تاریخ اسلام و ایران، ش30 (47)، ص173-198.
فرمانیان، مهدی (1387). آشنایی با فرق تسنن، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
فقیهی، علی‌اصغر (1366). وهابیان، تهران: صبا، چاپ سوم.
کشاورز، زهرا سادات؛ ربانی خوراسگانی، علی؛ یزدخواستی، بهجت (1394). «بررسی تأثیر دینداری بر گرایش به رفتار انتخاباتی شهروندان اصفهانی با تأکید بر نظام مردم‌سالاری دینی»، در: جامعه‌شناسی کاربردی، ش58، ص17-40.
گل، امین‌الله (1366). تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها، تهران: نشر علم.
گنجی، قرابنعلی؛ سرایلو، حسن؛ طالبی، یدالله (1391). «بررسی رابطه میان دینداری و مشارکت سیاسی: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد»، در: مطالعات سیاسی، دوره 5، ش17، ص143-166.
نائبی، هوشنگ؛ میرزایی، مهدی (1400). «تببین رابطه نوع دینداری با نوع فرهنگ سیاسی (مطالعه موردی: شهر تهران)»، در: سیاست (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)، س48، ش2، ص413-512.
 
نوعی باغبان، سید مرتضی؛ آقاحسینی، سید علی‌رضا؛ امام‌جمعه‌زاده، سید جواد (1393). «بررسی تأثیر دینداری درونی و بیرونی بر انسجام ملی (مطالعه موردی: شهروندان شهر مشهد)»، در: راهبرد اجتماعی‌فرهنگی، س4، ش14، ص163-183.
ولی‌نژاد، نورالله (1394). «واقعه ۵ آذر، سند دینداری و ولایت‌مداری مردم گرگان است»، در: www.mehrnews.com/news/2974263
Greeley, A. (1997). “The Other Civic American, Religion and Social Capital”, in: The American Prospect, No. 32, pp. 68-73.
Jones-Correa, M.; Leal, D. (2001). “Political Participation: Does Religion Matter?”, in: Political Research Quarterly, No. 54, pp. 751–770.
Macaluso, Theodore F.; Wanat, John (1979). "Voting Turnout & Religiosity", in: Polity, Vol. 12, No. 1, pp. 158-169.