اراده هرمزد در آفرینش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

مقاله حاضر به بیان عبارتی در متن پهلوی دینکرد چهارم می‌پردازد که به آن در دیگر متون پهلوی اشاره نشده است. مؤلف در این کتاب پهلوی، پس از مطرح‌کردن عقاید اصلی خویش درباره آفرینش در ادیان اسلام و زردشتی، عبارتی پهلوی را با عبارتی از نص صریح قرآن که همانا «کن فیکون» باشد، مقایسه کرده است. نگارنده بر آن است که با توجه به متأخربودن این متون و تماس جامعه زردشتی با مسلمانان و کتاب آسمانی قرآن بسیار بعید می‌نماید که بازتاب اندیشه‌های قرآنی به متون بازمانده از این دوران راه نیافته باشد. در این مقاله پس از ذکر برخی مباحث مقدماتی، آفرینش در ادیان ابراهیمی و آیین زردشت را بررسی می‌کنیم و سپس جایگاه اراده خداوند در آفرینش را می‌کاویم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hormizd’s Will in Creation

نویسنده [English]

  • Maryam Rezaee
Lecturer, Department of Iranian Languages and Dialects, Academy of Persian Language and Literature
چکیده [English]

In this paper, I delineate an expression in the Pahlavi text of Denkard Book 4, which does not appear in other Pahlavi texts. The author of this book proposes his main beliefs about creation in Islam and Zoroastrianism, and then compares a Pahlavi expression with the Quranic explicit expression of “Be and it is” (kun fa-yakūn). I argue that since these texts are recent and the Zoroastrian community was in touch with Muslims and the Qur’an, it is unlikely for Quranic ideas not to have found their way into texts of the period. In this paper, after the preliminaries, I consider creation in Abrahamic religions and Zoroastrianism, and then examine the place of divine will in the creation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • creation
  • be and it is
  • Denkard Book 4
  • divine will
  • Pahlavi texts

منابع

قرآن کریم.
بهار، مهرداد (1380). بندهشن، تهران: توس.
بهار، مهرداد (1381). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.
پاک‌زاد، فضل‌الله (1384). بندهشن، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
تفضلی، احمد (1391). مینوی خرد، تهران: توس.
جرجانی، الشریف علی بن محمد (1983). التعریفات، بیروت: دار الکتب العلمیة.
راشد محصل، محمدتقی (1370). زند بهمن یسن، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
راشد محصل، محمدتقی (1389). دینکرد هفتم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
راشد محصل، محمدتقی (1390). گزیده‌های زادسپرم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شریعتی، محمدتقی (بی‌تا). تفسیر نوین (قسمت دوم از جزء سی‌ام)، تهران: مرکز نشر فرهنگ اسلامی، ج2.
طباطبایی، محمدحسین (1364). المیزان فی تفسیر قرآن، ترجمۀ: سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران: محمدی، ج33-34.
قرشی، سید علی‌اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران: فردوسی، ج3.
گنجینۀ دست‌نویس‌های پهلوی و پژوهش‌های ایرانی، دست‌نویس ت 65 الف کتاب چهارم و پنجم دینکرت با زیرنویس فارسی (1355). به کوشش: ماهیار نوابی، کیخسرو جاماسب آسا، همکاری فنّی: محمود طاووسی، شیراز: دانشگاه شیراز.
گنجینۀ دست‌نویس‌های پهلوی و پژوهش‌های ایرانی، دست‌نویس د 10 الف دینکرت (1355).به کوشش: ماهیار نوابی، کیخسرو جاماسب آسا و همکاری فنی بهرام فره‌وشی، محمود طاووسی، شیراز: دانشگاه شیراز.
ماکینو، شینیا (1363). آفرینش و رستاخیز، ترجمۀ: جلیل دوست‌خواه، تهران: امیرکبیر.
میرفخرایی، مهشید (1366). آفرینش در ادیان، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
میرفخرایی، مهشید (1390). روایات پهلوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Dressden, M. J. (1966). Denkart, Wiesbaden.
Madan, D. M. (1911). The Complete Text of the Pahlavi Dinkard, part I, Books III-V, Bombay.
Sanjana, Peshotan Dastur Behramjee (1900). The Original Pahlavi Text; The Same Transliterated in Avesta Characters; Translations of the Text in the Gujarati and English Languages; A Commentary and a Glossary of Select Terms, vol. IX.