نقدی بر نظریه تجلی در بهاییت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معارف اسلامی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی قم.

2 دانشیار پژوهشی، معاون علمی دانش نامه جهان اسلام

چکیده

نظریه تجلی در زمره تأثیرات یا تقلیداتی است که بهاییت از عرفان داشته است. طبق تعالیم آیین بهاییت، عالم هستی از سه مرتبه تشکیل شده است؛ عالم حق، عالم امر و عالم خلق. منظور از عالم حق ذات باری تعالی است که غیب مکنون است و از شدت تنزه هیچ ارتباطی با عالم هستی ندارد. در نظریه تجلی، برای رفع نیاز عوالم دیگر به ذات حق واسطه‌ای به نام مظهر امر در نظر گرفته می‌شود که محل تجلی اسمای الاهی است. پیامبران اولوالعزم مصداق این واسطه هستند که حقیقتی واحد دارند و آخرینشان، بنا به اعتقاد بهاییان، میرزا حسینعلی نوری (بهاءالله) است. با توجه به خصایصی که برای مظهر امر نام برده می‌شود نظریه تجلی سر از الوهیت و حلول و اتحاد درمی‌آورد. این پیامدها از نظر فلسفه اسلامی باطل است. در این مقاله می‌کوشیم ارکان و پیامدهای نظریه تجلی را با توجه به دیدگاه اندیشمندان مسلمان نقد و بررسی کنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical survey on the theory of Tajalli in Baha'i Faith

نویسندگان [English]

  • Hosein Rahnamaei 1
  • Hasan Taromi 2
1 PHD Candidate of Islamic Studies, University of Tehran, Farabi Campus.
2 Associate Professor, Vice President of the Islamic World Encyclopedia
چکیده [English]

In accordance with the teachings of the Baha'i Faith, universe is composed of three stages: the universe of right, the universe of affair and the universe of creation.  The purpose of the universe of right is God. God in his universe is the divine hidden being and has nothing to do with the other universe because of his transcendental being. According to the theory of Tajalli, we need an intermediate to compensate the being of God in other universes. This intermediate is called the symbol of affair and crystallized in Major Prophets like Abraham, Jesus, Muhammad, and _according to Baha'i faith_ Bahaullah. The theory of Tajalli leads finally to unity with god. These outcomes are rejected in Islamic philosophy.This paper is an attempt to analyze the elements and outcomes of the theory of Tajalli and finally to prove that this theory is void and wrong. The authors have used the ideas of Islamic theologians, philosophers and mystics during this work.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The theory of Tajalli
  • The symbol of affair
  • Baha'i Faith
  • incarnation
  • union
قرآن مجید.
آلوسی محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، الطبعة الاولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن تیمیه‏ (1425). شرح العقیدة الاصفهانیة، الطبعة الاولی، بیروت: المکتبة العصریة.
ابن عربی، محیی الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیة، بیروت: دار الصادر.
ابن‌ عربی، محیی الدین (1370). فصوص الحکم، الطبعة الثانیة، تهران: الزهراء.
استرآبادى، محمدجعفر (1382).‏ البراهین القاطعة فی شرح تجرید العقائد الساطعة، الطبعة الاولی، قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
افندی، عباس (1340). خطابات عبد البهاء، الطبعة الاولی، چاپ مصر.
افندی، عباس (1908). مفاوضات عبد البهاء، چاپ هلند.
 افندی، عباس (بی‌تا). مکاتیب عبد البهاء، بی‌جا: بی‌نا.
ایجی (1325). شرح المواقف، الطبعة الاولی، قم: الشریف الرضی‏، افست.‏
آیتی، عبدالحسین (1326). کشف الحیل، چاپ ششم، تهران: کتاب‌فروشی ابن‌سینا.
برسوی، اسماعیل (1420). روح البیان، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الفکر.
برسی، رجب (1422). مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین علیه السلام‏، الطبعة الاولی، بیروت: اعلمی.
تفتازانی، سعد الدین (1409). شرح المقاصد، الطبعة الاولی، قم: الشریف الرضی‏، افست.‏
 حلی، حسن بن مطهر (1365). الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر، الطبعة الاولی، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى.‏
داوودی، علی‌مراد (1966). الوهیت و مظهریت، ج2، چاپ دوم، کانادا: مؤسسه معارف بهایی.
رازی، فخرالدین (1420). تفسیر مفاتیح الغیب، الطبعة الثالثه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.‏
ربانی (افندی)، شوقی (1988). دور بهایی، چاپ سوم، لانگهاین آلمان: لجنه ملی نشر آثار امری.
سبحانی، جعفر (1412). الالهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل، الطبعة الثالثه، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.‏ 
شبر، سید عبدالله (1424). حق الیقین فی معرفة أصول الدین، قم: أنوار الهدى.‏
شیرازی، سید علی‌محمد (1355). تفسیر قیوم الاسماء، منتخبات از آیات نقطه اولی، مؤسسه ملی مطبوعات امری.
شیرازی، سید علی‌محمد (بی‌تا). بیان فارسی، بی‌جا: بی‌نا.
شیرازی (ملاصدرا)، صدرالدین (1981). الحکمة المتعالیة، ج2، الطبعة الثالثة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.‏
طبرسی، فضل بن حسن (1379). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، محقق: هاشم رسولی، تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر (1422). جامع البیان عن تأویل آی القرآن، الطبعة الاولی، عربستان سعودی: دار هجر.
عباسی، بابک (1380). «تجلی»، در: دانش‌نامه جهان اسلام، ج6، چاپ اول، تهران: مؤسسه دانش‌نامه جهان اسلام.
فاضل، مقداد بن عبدالله (1420). الأنوار الجلالیة فی شرح الفصول النصیریة، الطبعة الاولی، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.‏
کاشانی، عبدالرزاق (1370). شرح فصوص الحکم، چاپ چهارم، قم: انتشارات بیدار.
گلپایگانی، ابوالفضل (بی‌تا). رسائل و رقائم، مؤسسه ملی مطبوعات امری.
لاهیجی، محمد بن یحیی (1337). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، چاپ اول، تهران: کتاب‌فروشی محمودی.
ماتریدی، ابومنصور (1427). التوحید، الطبعة الاولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.‏
مولوی، جلال الدین محمد (1385). کلیات شمس تبریزی، چاپ نوزدهم، تهران: امیرکبیر.
نجفی، محمدباقر (1383). بهاییان، چاپ اول، تهران: نشر مشعر.
نوری، میرزا حسینعلی (1375). کتاب مبین: آثار قلم اعلى، چاپ سوم، بی‌جا: مؤسّسه معارف بهایی.
نوری، میرزا حسینعلی (1998). ایقان، چاپ اول، هوفمایم: مؤسسه ملی مطبوعات بهایی آلمان.
نوری، میرزا حسینعلی (2003). جواهر الاسرار، برزیل: دار النّشر البهائیّة فی البرازیل.
نوری، میرزا حسینعلی (بی‌تا الف). کتاب اقدس، بیت العدل اعظم، بی‌جا.
نوری، میرزا حسینعلی (بی‌تا ب). مجموعه الواح مصر، بی‌جا: بی‌نا.
نوری، میرزا حسینعلی (بی‌تا ج). لوح اقتدارات و چند لوح دیگر، بی‌جا: بی‌نا.
نوری، میرزا حسینعلی (بی‌تا د). مجموعه اشراقات، تصحیح: صادق عرفانیان، بی‌جا: بی‌نا.