مقایسه دو مکتب عرفان اسلامی ابن‌عربی و عرفان قبالای نبوی ابوالعافیه از طریق تحلیل نظام ارزش عددی حروف تهجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب.

2 استادیار گروه ادیان و عرفان‌ تطبیقی - دانشگاه شهر کرد

چکیده

هدف از این پژوهش امکان‌سنجی تأثیر و تأثر و مقایسه دو مکتب عرفانی «ابن‌عربی» و «قبالای نبوی»  ابوالعافیه از طریق مطالعه اسرار حروف در این دو مکتب با توجه به خاستگاه جغرافیایی مشترک آنها، یعنی اندلس در عصر شکوفایی نهضت ترجمه، است. این تحقیق از طریق بررسی مستندات تاریخی (روش برون‌متنی) و همچنین تحلیل کیفی آثار مکتوب به‌جا‌مانده از این دو سنت عرفانی (روش درون‌متنی) دنبال می‌شود. بدین‌منظور با مقایسه دو نمودار، وجوه تشابه و تمایز این دو نظریه را می‌کاود؛ یکی برگرفته از عرفان قباله، تحت عنوان «درخت زندگی» که واحد ازلی را به ده سفیرا تقسیم می‌کند، 22 حرف الفبای عبری را به منزله پل‌هایی میان سفیراها نشان می‌دهد و از 32 راه حکمت بحث می‌کند؛ و دیگری عرضه الگوی برساخته و مقتبس از نظریات ابن‌عربی در کتاب شجرة الکون. کفه فرضیه استقلال مکتب ابن‌عربی از قباله بر سایر فرضیات سنگینی دارد؛ یعنی با وجود تبادلات فرهنگی میان ادیان ابراهیمی و ارتباطات دوسویه میان قباله و تصوف اسلامی در شرق جهان اسلام (اندلس) و غرب آن (بغداد) پیش از دوران ابن‌عربی، ویژگی شخصیتی منحصر به فرد ابن‌عربی به گونه‌ای شکل گرفته است که علی‌رغم امکان دسترسی به متون و آشنایی با دیدگاه‌های گوناگون بزرگان ملل و نحل، کمتر از آنها تأثیر ‌پذیرفته و به دلیل اصالت و استقلال رأی، بیشتر بر دیگران تأثیرگذار بوده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing the Schools of Islamic Sufism of Ibn Arabi and Prophetic Kabbala Mysticism of Abulafia through an Analysis of the Numerical V

نویسندگان [English]

  • Ali Nazari 1
  • Alireza Fahim 2
1 PhD student, Sufism, University of Religions and Denominations
2 Assistant Professor, Faculty of Comparative Religions and Mysticism, Shahrkord University (Corresponding Author)
چکیده [English]

 This paper aims at studying the feasibility of the affect and the affected and comparing two mystical schools including "Ibn Arabi" and "prophetic Kabbala" by studying the secrets of the letters in these two schools According to their common geographical origin namely Andalusia in the flourishing era of translation movement. This paper addresses this subject by studying historical documentation (out-texual method) as well as qualitative analysis of surviving written works of these two mystical tradition (intertextual method). The paper studies the similarities and differences of these two theories. One of them is rooted from Kabbala named “Tree of Life” that divides the eternal units to ten Saphirot, and shows 22 letters of the Hebrew language as bridges among Saphirot and suggested 32 ways of wisdom. Another one is based on and adopted from Ibn Arabi’s ideas in his book “Shajar al-Koun”. Ibn Arabi's unique characteristic traits are in the way that was less influenced from others despite access to texts and familiarity with the great diversity of views of religions and denominations and had more effects on others because of originality and independence of thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saphirot
  • Combination of letters
  • Tree of life
  • Numerology
ابن ‌عربی، محمد بن علی (1381). الفتوحات المکیة فی معرفة اسرار المالکیة والملکیة، ترجمه: محمد خواجوی، تهران: مولی.
ابن ‌عربی، محمد بن علی (1386). شجرة الکون، ترجمه: گل‌بابا سعیدی، تهران: زوار.
ابن‌ عربی، محمد بن علی (1393 الف). روح القدس، ترجمه: مسعود انصاری، تهران: جامی.
ابن‌ عربی، محمد بن علی (1393 ب). فصوص الحکم، ترجمه: محمد خواجوی، تهران: مولی، چاپ سوم.
جهانگیری، محسن (1375). محیی‌الدین عربی: چهره برجسته عرفان اسلامی، تهران: دانشگاه تهران.
شولم، گرشوم (1392). گرایش‌ها و مکاتب اصلی عرفان یهود، ترجمه: علی‌رضا فهیم: قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
العدلونی الادریسی، محمّد (2005). التصوف الاندلسی، لبنان: دار الثقافة.
فنتن، پل ب. (1385). «دین یهود و تصوف»، در: نامه فرهنگ، ش29، ص118-126.
نجم‌الدین کبری، احمد ابن عمر (1374). فوائح الجمال و فواتح الجلال، ترجمه: حسین حیدرخانی مشتاق‌علی، تهران: مولی.
 
Idel, Moshe (1987). Qabbalah: The Encyclopedia of Religion, Micrea Eliade (ed.), New York: MacMillan Publishing Company.
Ponce, Charles (1974). Kabbalah: an Introduction & Illumination for World Today, London: Element Book Limite.
Scholem, Gershom Gerhard (2008). The Origin of Kabbalah, New York: Penguine.
Versluis, A. (1974). Islamic Science, London: Rowman & Littlefield Publishers.
 
[1]. هر دو عارف یهودی مذکور چهار سال پس از وفات ابن‌عربی به دنیا آمده‌اند.
[2]. سفیراها شکوه نور شخینا به شمار می‌روند.
[3]. برای نمونه نک.: مردخای، موشه، «التأثیر الاسلامی فی التفاسیر الیهودیة»، ترجمه: احمد محمد هویدی، مرکز الدراسات الشرقیة، جامعة القاهرة، ص110.