رویکرد اندیشمندان زرتشتی معاصر به توحید مبدأ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه خوارزمی.

2 استادیار گروه فلسفه، دانشگاه خوارزمی کرج.

چکیده

کسانی که درباره دین زرتشت پژوهش می‌کنند، قاعدتاً با این پرسش مواجه شده‌اند که به باور زرتشتیان، «آیا جهان و انسان، یک آفریدگار دارد یا دو آفریدگار: یکی خالق خوبی‌ها و دیگری خالق بدی‌ها؟». اندیشمندان معاصر زرتشتی، «توحید» را باور بنیادین خویش می‌شمرند و مؤکّدا «ثنویت» را رد می‌کنند؛ اما با مراجعه به منابع زرتشتی، با تفکیک بین گات‌ها و غیرگات‌ها، عبارات گوناگونی در این باره به چشم می‌خورَد که برخی از آنها با «توحید» سازگار است و برخی با «ثنویت». اندیشمندان زرتشتی دربارهٔ این مضامینی که با توحید سازگار نیست، تفسیرهایی مطرح کرده‌اند و حتی گاه آنها را با برخی باورهای اسلامی تطبیق کرده‌‌اند تا پذیرش آنها آسان‌تر شود. نیز ایشان «توحید» و «صفات خداوند» را به گونه‌ای تبیین می‌کنند که کم و بیش با نقد باورهای اسلامی همراه است. این تبیین را می‌توان بررسی و نقد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Contemporary Zoroastrian Scholars' Approach to Towhid

نویسندگان [English]

  • Habibollah Khaleghi 1
  • Shaker Lavaei 2
1 PhD student of Transcendent Theosophy, Kharazmi University, Correspondent Author
2 Assistant Preofessor, Faculty of Philosophy, Kharazmi University
چکیده [English]

 
The contemporary Zoroastrian scientists consider Towhid as the most important principle tenets. They believe that Ahura Mazda is the only creator of the world. They say Ahura Mazda has all attributes of perfection. Also they sometimes refer to waḥdat al-wujūd. Meanwhile they talk about Towhid-e Sefati, but without any clarifying it.
They claim that they do not believe in dualism. In their view some sentences about dualism in Gathas should be interpreted. Never the less their interpretation is consistent and they must interpret it again.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahura Mazda
  • Sepand minoo
  • Ahriman
  • Gathas
  • Monotheism
  • Amesha Spenta
آذرگشسب، اردشیر (1361). پاسخ به اتهامات دوگانه‌پرستی، آتش‌پرستی، و ازدواج با محارم، تهران: انتشارات فروهر.
آشتیانی، جلال‌الدین (1371). زرتشت، مزدیسنا و حکومت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
آقایی، سید مجتبی (1387). «معمای توحید زرتشتی»، در: هفت‌آسمان، ش39، ص45-78.
بار، کای؛ و دیگران (1348). دیانت زرتشتی، ترجمه: فریدون وهمن، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
بندهش (1369). ترجمه: مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس.
بویس، مری (1388). آیین زرتشت، کهن روزگار و قدرت ماندگارش، ترجمه: ابوالحسن تهامی، تهران: انتشارات نگاه.
بویس، مری؛ و دیگران (1388). جستاری در فلسفه زرتشتی، ترجمه: سعید زارع و دیگران، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
بهار، مهرداد (1375). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: انتشارات آگاه.
پورداوود، ابراهیم (1354). گاثاها سرودهای زرتشت (گزارش دوم ابراهیم پورداوود)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پورداوود، ابراهیم (1381). یادداشت‌های گات‌ها، تهران: انتشارات اساطیر.
پورداوود، ابراهیم (1384). گات‌ها کهن‌ترین بخش اوستا (دو گزارش از ابراهیم پورداوود)، تهران: انتشارات اساطیر.
الحلی، الحسن بن یوسف (1413). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
خالقی، حبیب‌الله (1392). بررسی تطبیقی معادشناسی در دین اسلام و زرتشت، استاد راهنما: قاسم صفری، استاد مشاور: سید مجتبی آقایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه قرآن و حدیث.
خورشیدیان، اردشیر (1387). پاسخ به پرسش‌های دینی زرتشتیان، تهران: انتشارات فروهر.
دریایی، تورج (1387). تاریخ و فرهنگ ساسانی، تهران: انتشارات ققنوس.
دوانلو، فرانک (1387). گات‌های زرتشت: متن تطبیقی بر اساس هشت ترجمه فارسی، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
دوست‌خواه، جلیل (1370). اوستا: کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی، تهران: انتشارات مروارید.
دهخدا، علی‌اکبر (1372). لغت‌نامه دهخدا، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
سبحانی، جعفر (1391). «توحید صفاتی»، در: کلام اسلامی، ش84، ص7-24.
سبحانی، جعفر (1412). الالهیات علی هدی الکتاب والسنة والعقل، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
شهزادی، رستم (1364). زرتشتیان یکتاپرست هستند، تهران: انتشارات فروهر.
شهزادی، رستم (1367). سیری در آموزش‌های گات‌ها، تهران: انتشارات فروهر.
کاکایی، قاسم (1379). «درآمدی بر تقریرهای مختلف نظریهٔ وحدت وجود و شبهه‌شناسی آن»، در: اندیشه دینی، ش3، ص83-123.
مطهری، مرتضی (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: انتشارات صدرا.
مهر، فرهنگ (1387). دیدی نو از دینی کهن، تهران: انتشارات جامی.
میرفخرایی، مهشید (1386). هادخت نسک، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
می‌ستری، خجسته (1387). «زرتشتیان پارسی: گفت‌وگو با موبد خجسته می‌ستری»، ترجمه: نیلوفر سادات نواب، در: هفت‌آسمان، ش39، ص17-44.
نیبرگ، هنریک ساموئل (1383). دین‌های ایران باستان، ترجمه: سیف‌الدین نجم‌آبادی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.