تأثیر فرهنگ‌های غیربودایی در انتظام دینی بودیسم مهایانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

چکیده

به زعم برخی از دین‌شناسان، صورت‌بندی نظام‌مند الاهیّات مهایانه عمدتاً مرهون بسط فلسفی‌عرفانی آموزه‌های بودیسم سنّتی (تهراواده) است. با وجود این، تأثر از ادیان و فرهنگ‌های غیربودایی و سازگاری با فرهنگ‌ها و سنت‌های دینی بومی نیز در آن نقش بسزایی داشته­اند. پژوهش حاضر به روش توصیفی‌تحلیلی در پی تبیین مشابهت‌ها و تأثیر فرهنگ‌های غیربودایی بر انتظام دینی مهایانه است و یافته­های آن نشان می‌دهد که تأثیر هندوئیسم بر بودیسم نه‌تنها در زمینۀ کیهان‌شناسی و مجموعۀ معبودهای مهایانه‌ای، بلکه در مناسک و ادبیات مهایانه نیز دیده می‌شود. فرهنگ ایرانی عمدتاً بر بوداشناسی، نجات‌شناسی و خلق معبودهای شخصیِ مهایانه تأثیر داشته و ظاهراً اثربخشی فرهنگ یونانی مخصوصاً در زمینۀ هنر قدسی و شمایل‌نگاری است. انعطاف‌پذیری مهایانه در مواجهه با ادیان خاور دور نیز عمدتاً در زمینۀ یزدان‌شناسی مهایانه قابل تفحّص است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of non-Buddhist Cultures on Religious Cohesion of Mahayana Buddhism

نویسنده [English]

  • Sajjad Dehghanzade
Assistant Professor, Department of Religions and Mysticism, Azerbaijan Shahid Mottahari University
چکیده [English]

Comparing to other Buddhist sects, Mahayana Buddhism is of more religious cohesion, and its integration has an important role in its inner cohesion and development to other cultures.  Having such qualities as religious tolerance, flexibility and explicable teachings have had outstanding role on its propagation. Some of scholars believe that systematic formulation of Mahayana’s theology is due to philosophical and mystical dissemination of traditional Buddhism (Theravada), having impressed by non-Buddhist religions and cultures, and harmony with aboriginal cultures and religious traditions. Hinduism’s effects on Buddhism is observable not only in cosmology and Mahayana gods, but also in its rituals and literature. Iranian culture has affected Buddhism mainly on Buddha-ology, soteriology and creation of personal gods of Mahayana (bodhisattva) and it seems that Greek culture has inspired sacred art and iconography. The main purpose of this survey, which has been done through descriptive-analytical method, is identification and explanation of the effects of non-Buddhist cultures on Mahayana Buddhism’s religious cohesion; and it, based on the presupposition of outstanding religious scholars, refers to some evidence of the influences of Hindu, Iranian, Greek, Christianity and Islamic religious cultures on Mahayana construction as a religious system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian religions
  • Mahayana Buddhism
  • Bodhisattva
  • Greek iconography
  • Hinduism

مراجع

آشتیانی، جلال‌الدین (1377). عرفان بودیسم و جینیسم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ارهارت، بایرون (1384). دین ژاپن: یکپارچگی و چندگانگی، ترجمه: ملیحه معلم، تهران: سمت.
اوستا (1371). گزارش و پژوهش: جلیل دوست‌خواه، تهران: مروارید.
اسمارت، نینیان (1383). تجربه دینی بشر، ترجمه: مرتضی گودرزی، تهران: سمت.
 بهگود گیتا (1374). ترجمه: محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
تجدد، نهال (1384). «نقش زبان‌های ایرانی در انتشار چند دین در آسیای مرکزی و چین»، در: بخارا، ش47، ص311-321.
حنیفه، بی‌تا (1390). بررسی تأثیر عناصر ایرانی پیش از اسلام در هنر بودایی، استاد راهنما: منصور حسامی، استاد مشاور: داریوش فرد دهکردی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکدۀ هنر، تهران: دانشگاه الزهرا.
دوستدار، حبیب (1384). «آیین بودای کره‌ای»، در: اخبار ادیان، ش15، ص36-41.
ذکرگو، امیرحسین (1376). «هویت معنوی جاده ابریشم»، در: ایران‌شناخت، ش5، 178-197.
رضایی باغ‌بیدی، حسن (1376). «نقش جاده ابریشم در انتقال مانویت به شرق»، در: ایران‌شناخت، ش5، ص212-227.
ستوده‌نژاد، شهاب (1381). «نقش ویژه ایرانیان بودایی در ترویج و گسترش بودیسم در چین و جنوب شرقی آسیا»، در: مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش164، ص495-506.
سوزوکی، بئاتریس لین(1380). راه بودا، ترجمه ع پاشایی، تهران: نگاه معاصر.
شایگان، داریوش (1375). ادیان و مکاتب فلسفی هند، تهران: امیرکبیر.
شومان، ولفگانگ (1375). آیین بودا، ترجمه: ع. پاشایی، تهران: فیروزه.
شیرازی، ماه‌منیر (1391). «بررسی ویژگی‌های پیکره و شمایل‌نگاری بودا در دیوارنگاری و مجسمه‌های بودا در مشرق‌زمین»، در: فصلنامه هنرهای تجسمی نقش‌مایه، س5، ش13، ص113-126.
فرح‌بخش، علی (1384). «آیین بودای چینی»، در: اخبار ادیان، ش16، ص34-37.
قریب، بدرالزمان (1376). «سغدی‌ها و جاده ابریشم»، در: ایران‌شناخت، ش5، ص246ـ281.
کنتک، هری (1381). «مترجمان ایرانی متون بودایی در چین»، ترجمه: عسگر بهرامی، در: ایران‌شناخت، ش20-21، ص256-263.
کوربن، هانری (1384). ارض ملکوت، ترجمه: ضیاء‌الدین دهشیری، تهران: طهوری.
وارد، کیت (1384). «خدا در سنت بودایی»، ترجمه: خلیل قنبری، در: اخبار ادیان، ش15، ص44-52.
ورونیکا، ایونس (1373). شناخت اساطیر هند، ترجمه: باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
هوکینز، بردلی (1380). آیین بودا، ترجمه: محمدرضا بدیعی، تهران: امیرکبیر.
Akira, Hirakawa (1993). A History of Indian Buddhism: From Sakyamuni to Early Mahayana, translated and edited by Paul Groner, Delhi.
Basham, Arthur L. (1981). "The Evolution of the Concept of the Bodisattva", Bodisattva Doctorine in Buddhism, By Leslie Kawamura, Cataloguing in publication data.
Blurton T. (1992). Richard, Hindu Art, British Museum Press
Boyce, Mary (2002). Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices, London, Boston and Henley: Routledge & Kegan Paul.
Chatterjee, A. K. (1987). The Yogacara Idealism, Delhi: Motilal Banarsidass Publidhers.
Conze, Edward (2003). Buddhism: Its Essence and Development, New York: Dover Publications.
Crawford, Robert (2002). What is Religion?, London: Routledge.
Dasgupta, S. H. (1950). Tantric Buddhism, Calcutta: Calcutta University Press.
Dayal, har (1999). The Bodisattva Doctorine in Buddhist Sanskrit Literature, Delhi: Motilal Banarsidass.
Doniger, Wendy (1999). "Buddhism", in: Merriam Websters Encyclopedia of World Religions, Publisher: Merriam-Webster.
Einhorn, Stefan (2002). Concealed God, Pennsylvania: Templeton Foundation Press.
Farquhar, John Nicol (1984). An Outline of the Religious Literature of India, Delhi: Motilal Banarsidass.
Foltz, Richard (2013). Religions of Iran: from Prehistory to the Present, London: One World Publications.
George, Vensus A. (2008). Paths to the Divine: Ancient and Indian, Washington. D.C.: Council for Research in Values & Philosophy.
Imoto, E. (1983). Mihrak and Other Iranian Words, Orient, Vol. 18.
Machida, Soho (1988). “Life and Light, the Infinite: A Historical and Philological Analysis of the Amida Cult”, by Victor H. Mair, Editor Sino-Platonic Papers, Number 9, University of Pennsylvania.
Mcneill, William H. (1963). The Rise of the West: A History of the Human Community, Chicago, the University of Chicago.
Moriz, Winternitz (1993). A History of Indian Literature: Buddhist Literature and Jaina Literature, Delhi: Motilal Banarsidass.
Murti, T. R. V. (2008). The Central Philodophy of Buddhism: A Study of the Madhyamika System, London: Routledge.
Nakamura, Hajime (1999). Indian Buddhism: A Survey with Bibliographical Notes, Delhi: Motilal Banarsidass Pub.
Radhakrisnan, S. (1962). Indian Philosophy, London: Allen and Unwin LTD.
Rose, Jenny (2011). Zoroastrianism: An Introduction, New York: I. B. Tauris.
Rosenfield, John M. (1967). The Dynastic Arts of the Kushans, California: University Of California Press.
Ruhe, Brian (2005). Freeing the Buddha: Diversity on a Sacred Path, Delhi: large Scale Concerns.
Sagar, Krishna Chandra (1992). Foreign Influence on Ancient India, New Delhi: Northern Book Center.
Sponberg, Alan (1988). Maitreya, the Future Buddha, Edited by Alan Sponberg and Helen Hardacre, Cambridge University Press.
Studholme, Alexander (2002). A Study of the Karandavyuha Sutra, The origins of Om Mani Padme Hum, New York: State University of New York Press.
Tojo, Masato (2009 a). An Introduction to the Simorgian Culture and Mithraism, Mithraeum Japan.
Tojo, Masato (2009 b). Manichaeism, Esoteric Buddhism and Oriental Theosphy, Mithraeum Japan.
Tojo, Masato (2011). On the History of Incorporation of Iranian Gods into Buddhism, Mithraeum Japan
Viswanatha, S.V (2007). Racial Synthesis in Hindu Culture, Routledge, 2007
Williams, Paul (2009). Mahayana Buddhism: The Doctrinal Foundations, Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار