سرودی انجیلی در باب انگاره مانویِ «سه روز بزرگ» با رویکردی به خاستگاه و ماهیت سروده‌های مانوی بر اساس دست‌نویس‌های تورفان در مجموعه برلین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

در این تحقیق، که برای نخستین بار مطرح می‌شود، برخی دست‌نویس‌های مانوی تورفان که در مجموعه برلین نگهداری می‌شود و عنوان «سروده‌های انجیلی» دارد، معرفی می‌شود. این سرودها که تصنیفاتی از ایرانیانِ پارتی‌زبان در خراسان و ماوراءالنهر است و مهم‌ترین مطالب آنها در باب «اسطوره آفرینش مانوی» است، در نظم ابجدی و الفبایی تألیف شده‌ است. مقاله به پیشینه کاربرد سرودهای مذهبی پیش از عصر مانی و به چگونگی شکل‌گیری چنین سروده‌هایی نزد مانی و مانویان می‌پردازد و می‌کوشد نشان دهد که چرا عنوان «انجیلی» برای این متون برگزیده شده؛ و آیا این سروده‌ها همان مفاهیم و بن‌مایه‌هایی را بیان می‌کند که انجیل مانی نیاز داشت؟ می‌کوشیم در اینجا نشان دهیم که مانی تا چه حدّ می‌توانست تحت تأثیر سبک زبور داوود و سرودهای ابن‌دیصان باشد. در اینجا همه قطعات سروده‌های انجیلی معرفی و مهم‌ترین مطالب آنها تفسیر شده‌ است. افزون بر این، تشخیص هویت یکی از قطعات مانوی تورفان و تاکنون منتشرنشده در این مقاله ثابت می‌کند که میان ایرانیان مانوی ترانه‌ای از انجیل زنده مانی نیز وجود داشته که در مانستان‌های مانوی در آسیای مرکزی سروده می‌شده است. در این مقاله، دو قطعه دست‌نویس مانوی بازیافته از تورفان چین را قرائت و بازسازی کردیم تا نمونه‌ای از سروده‌های انجیلی را عرضه کنیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A “Hymn of the Gospel” about the Manichaean Concept “Three Great Days” With an Approach to the Origin and Nature of the Manichaean Hymns Based on Turfan Manuscript Fragments in the Berlin Collection

نویسنده [English]

  • Mohammad Shokri-Foumeshi
Assistant professor, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

In this new study presenting for the first time some of the Manichaean Manuscript fragments which are preserved in the Berlin collection entitled Ewangelyōnīg bāšāhān, ‘Ewangelyōnīg Hymns’ or the ‘Hymns of the Gospel’ introduce. These hymns that are composed by Parthian-speaker writers in Khorasan and Transoxania and their most important topic is about the “myth of the Manichaean Creation” are composed in the abecedarian and alphabetic order respectively. The article deals with the background of the hymns before Mani and the forming of them before him as well the Manichaeans. The present article tries to show why these texts are called Ewangelyōnīg, in addition, to answer whether the hymns show the same ‘concepts and motifs’ that Mani’s Gospel needed. Here we attempt to show to what extent Mani could have been influenced by Psalms of David and by Bardesanes’ style of hymnology. Additionally, Identification of one of the hitherto-unpublished Turfan Manichaean fragment in this article proves that there was a melody of Mani’s Living Gospel that it sung in the Manichaean church of Central Asia. Here, we have read and reconstructed two Manichaean Turfan manuscript fragments to represent an example of a “Hymn of the Gospel”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Concept “Three Great Days”
  • Hymn of the Gospel
  • Turfan
  • Manichaeism
  • Mani
  • Psalms of David
  • Bardesanes

مراجع

اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1381). اسطوره آفرینش در آیین مانی، تهران: کاروان.
عهد جدید یعنی انجیل مقدس (1904). انجمن پخش کتب مقدسه.
کفالایا (1395). ترجمه: مریم قانعی و سمیه مشایخ، تهران: طهوری.
 
Beck, E. (1978). Ephräms Polemik gegen Mani und die Manichäer, Louvain (Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, vol. 391, Subsidia, tomus 55).
Boyce, M. (1952). Some Parthian abecedarian hymns, BSOAS 14, pp. 435-450.
Boyce, M. (1954). The Manichaean Hymn-Cycles in Parthian,  London-New York-Toronto.
Boyce, M. (1960). A Catalogue of the Iranian Manuscripts in Manichean Script in the German Turfan Collection, Berlin.
Colditz, I. (2000). Zur Sozialterminologie der iranischen Manichäer. Eine semantische Analyse im Vergleich zu den nichtmanichaischen iranischen Quellen, Wiesbaden (Iranica5).
Drijvers, H. J. W. (1988). "Marcion’s Reading of Gal. 4, 8: Philosophical Background and Influence on Manichaeism", in: A Green Leaf: Papers in Honor of Professor J. P. Asmussen, pp. 339-348, Leiden: Hommages et Opera Minora 12.
Durkin-Meisterernst, D. (2007). "Aramaic in the Manichaean Turfan texts", in: M. Macuch, M. Maggi and W. Sundermann (eds.), Iranian Languages and Texts from Iran and Turan. Ronald E. Emmerick Memorial Volume, Wiesbaden, pp. 59-74.
Durkin-Meisterernst, D. (2011). “Literarische Termini in mitteliranischen manichaischen Texten”, in: Özertural, Z. and J. Wilkens (eds.), Der östliche Manichäismus. Gattungs- und Werksgeschichte, Vorträge des Göttinger Symposiums von 4-5, März 2010, Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, neue Folge 17, pp. 27-44.
Kessler, K. (1889). Mani. Forschungen über die manichäische Religion, Berlin.
Klimkeit, H. J. (1993). Gnosis on the Silk Road, Gnostic Texts from Central Asia, San Francisco: HarperSanfrancisco.
Krause, M. (1994). "Die Aussagen von Sarakoton-Psalm 2 (Man. Ps. Book 139, 52-140, 17) über die heilgen Schriften der Manichäer", in: H. Preissler, H. Seiwert and H. Mürmel (eds.), Gnosisforschung und Religionsgeschichte, Festschrift für Kurt Rudolph zum 65, Geburtstag, Marburg, pp. 131-141.
Lieu, S. N. C. (1992). Manichaeism in the Later Roman Empire and Medival China: A Historical Survey, Manchester, 2nd ed., Tübingen.
Säve-Söderbergh, T. (1949). Studies in the Coptic Manichaean Psalm-Book, Prosody and Mandaean Parallels, Upsala.
Schmidt, C.; Polotsky, H. J. (1933). Ein Mani-Fund in Ägypten, Berlin: SPAW.
Skjærvø, P. O. (1988). "Bardesanes", in: Enc.Ir., Vol. III, Fasc. 7-8: 780-785.
Skjærvø, P. O. (1994). "Venus and the Buddha, or How Many Steps to Nirvana? Buddhist Elements in Manichean Literature", in: P. Vavroušek (ed.), Iranian and Indo-European Studies: Memorial Volume Otakar Klíma, Praha: Enigma Corporation, pp. 239-254.
Sundermann, W. (2009 a). “Iranische Kephalaiatexte?”, in: Studia Manichaica II, Internationaler Kongreß zum Manichäismus 9-10, August 1989 St. Augustin, Bonn, ed. G. Wießner & H.-J. Klimkeit, Wiesbaden, pp. 305-318.
Sundermann, W. (2009 b). “Manichaeism, i: General Survey”, in: Enc.Ir., online edition, available at http://www.iranicaonline.org/articles/manicheism-1-general-survey.
 
پژوهش های ادیانی
دوره 4، شماره 7
شهریور 1395
صفحه 99-118

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار