مفهوم «خرد» در یهودیت و کیش زردشتی رویکردی مقایسه‌ای بر پایه عهد عتیق و گاهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ هنر، پژوهشکده هنر

2 استادیار گروه زبان‌های باستانی و متون کهن، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور

چکیده

این مقاله مفهوم «خرد» را می‌کاود و آن را در دو دین یهودی و زردشتی با تکیه بر عهد عتیق و گاهان بررسی می‌کند. در عهد عتیق در سه کتاب سِفر تکوین مخلوقات، داستانایوبو نیز امثالسلیمان به موضوع خرد برمی‌خوریم، اما در گاهان شواهد بیشتری درباره خرد وجود دارد تا نگرش زردشتیان در این موضوع را برای ما روشن کند. با کنار هم قراردادن این شواهدِ متنی در باب مفهومی واحد (خرد) می‌توان جایگاه این انگاره را در دین یهودی و زردشتی تبیین و با هم مقایسه کرد. همانند دین زردشتی، در یهودیت نیز به حکمت عملی توصیه شده است، اما این دو دین در آفرینش خرد با هم هم‌رأی نیستند؛ برای شخص زردشتی از ابتدای آفرینش مقدر شده است که خردمند باشد اما در دین یهود آدمی در نتیجه ارتکاب گناه صاحب خرد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Notion of “Reason” in Judaism and Zoroastrianism: A Comparative Approach Based On the Old Testament and Gathas

نویسندگان [English]

  • Neda Akhavan Aghdam 1
  • Fariba Sharifian 2
1 Assistant professor, Department of the History of Art, Advanced Research Institute of Art
2 Assistant professor, Department of Ancient Languages and Old Texts, Research Institute of Cultural Heritage and Tourism
چکیده [English]

This paper is concerned with the notion of “reason” in two old religions: Judaism and Zoroastrianism relying on the Old Testament and Gathas. In the Old Testament, reason comes up in three books: Genesis, the Story of Jacob, and the Story of King Solomon. There is, however, much more trace of reason in Gathas, however, with which we can delineate the Zoroastrian conception in this regard. With a juxtaposition of such textual evidence concerning reason, the notion can be accounted for and compared in Judaism and Zoroastrianism. Just like Zoroastrianism, Judaism recommends people to practical wisdom, although the two religions do not agree over the creation of reason. For Zoroastrians, people were destined from the beginning of the creation to be rational, whereas in Judaism people come to have reason after they commit a sin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reason
  • Judaism
  • Zoroastrianism
  • Old Testament
  • Gathas

منابع

آموزگار، ژاله (۱۳۸۶). «خردورزی در دین زردشتی»، در: زبان، فرهنگ، اسطوره، تهران: معین.
اخوان اقدم، ندا (1387) «اهمیت خرد در باور زردشتی با توجه به متون فارسی میانه»، در: مجموعه مقالات نخستین همایش ملی زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون، به کوشش: ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
بندهش فرنبغدادگی (1369). ترجمه: مهرداد بهار، تهران: توس.
حسن‌دوست، محمد (۱۳۹۳). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
کتاب ایوب، منظومۀ آلام ایوب و محنت‌های او از عهد عتیق (1386). گزارش فارسی: قاسم هاشمی‌نژاد، تهران: هرمس.
کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید (1380). ترجمه: فاضل‌خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران: اساطیر.
گات‌ها: سرودهای زرتشت (۱۳۷۷). ترجمه: ابراهیم پورداوود، تهران: اساطیر.
گزیده‌های زادسپرم (1366). ترجمه: محمدتقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
متون پهلوی (1371). ترجمه: سعید عریان، تهران: کتاب‌خانه ملی جمهوری اسلامی.
مینوی خرد (1379). ترجمه: احمد تفضلی، تهران: توس.
نداف، ویدا (۱۳۹۳). «نقش و جایگاه خرد در متون باستانی ایران»، در: زبان‌شناخت، س5، ش1، ص۱۸۹-۱۹۹.
نیبرگ، هنریک ساموئل (۱۳۵۹). دین‌های ایران باستان، ترجمه: سیف‌الدین نجم‌آبادی، تهران: مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها.
Bartholomae, Ch. (1961). Altiranisches Wörterbuch, Berlin, Walter de Gruyter & co.
Gordon, A. R. (2003). “Wisdom”, in: Encyclopedia of Religion and Ethics, ed. J. Hastings, London, T&T Clark, pp. 742-747.
Kent, R.G. (1953). Old Persian, New Haven: American Oriental Society.
Mackenzie, D. N. (1971). A Concise Pahlavi Dictionary, London: Oxford University Press.
Nyberg, H. S. (2003). A Manual of Pahlavi, Tehran: Asatir.
Rudolph, K. (1987). “Wisdom” tr. M. J. O’ Conell, The Encyclopedia of Religion, ed. M. Eliade, New York: Macmillan Publishing Company, vol. XV, pp. 393-401.
Škand-Gumanik Vicar, La Solution Decisive des Doutes, Mardan Farrokh (1945). tr. Jean de Menasce, Librairie de l’universite.