بررسی متن زند خورشید‌نیایش و مقایسۀ آن با متن اوستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فرهنگ و زبان های باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

خورشیدنیایش نخستین نیایش از پنج نیایش مذکور در خرده‌اوستا است. خرده‌اوستا یا اوستای کوچک یکی از بخش‌های اوستای متأخر است. تدوین خرده‌اوستا به آذرباد مهرسپندان، موبدان‌موبد زمان شاپور دوم ساسانی (309- 379 م.)، نسبت داده شده است. در دورۀ ساسانی موبدان زردشتی بر آن شدند تا اوستا را که تا آن زمان به‌ صورت شفاهی حفظ و نقل می‌شد و برای مردم قابل فهم نبود به زبان زندۀ آن عهد، یعنی فارسی میانه، ترجمه و تفسیر کنند. این ترجمه‌ها و تفسیرهای مترجمان از عبارات اوستایی اصطلاحاً «زند» نامیده می‌شود. در این مقاله، متن زند خورشیدنیایش بر اساس شیوۀ آوانویسی مکنزی نوشته شده و برگردان فارسی آن در زیر عبارت آورده شده است. سپس متن زند با متن اوستایی آن تطبیق داده شده و تفاوت‌های موجود بین آنها در پی‌نوشت یادداشت شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey of a Zand Text "Xwaršēd Niyāyišn" and its Comparison with the Avestan Text

نویسنده [English]

  • Fahime shakiba
PhD Holder of Avestan Language and Culture. Research Center of Human Sciences and Cultural Studies.
چکیده [English]

"xwaršēd niyāyišn" is the first niyāyišn of the five ones in the Khūrtak Avesta. Khūrtak Avesta or small Avesta is one of the recent Avesta sections, including the collection of short invocations of Zoroastrian people, read in special situations. Khūrtak Avesta was collected by Ādurpād ī Mahraspandān, Šāhpuhr II ʼs Mowbedān Mowbed (309 379 AD.). In the sassanian period, Zoroastrian priests decided to translate and interpret Avesta, which was memorized verbally and was not apprehensible for people. These translations and commentaries of the translators of avestan texts are called "Zand". In this article, the Zand text of xwaršēd niyāyišn is written according to Mackenzie, D.N. ̓s transcription system, and its Persian equivalents is printed underneath. Then, Zand and Avesta texts are compared together and the differences are noted in footnote.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zand
  • Avesta
  • Khurtak Avesta
  • Niyāyišn
  • Xwaršēd niyāyišn

مراجع

آموزگار، ژاله (1380). تاریخاساطیریایران، تهران: سمت.
بهار، مهرداد (1375). پژوهشیدراساطیرایران، تهران: آگاه.
پورداوود، ابراهیم (1380). خرده‌اوستا: بخشی از کتاب اوستا، تهران: اساطیر.
تفضلی، احمد (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش: ژاله آموزگار، تهران: سخن.
تفضلی، احمد (1379). مینوی خرد، تهران: توس.
عفیفی، رحیم (1374). اساطیروفرهنگایرانیدرنوشته‌هایپهلوی، تهران: توس.
مکنزی، د. ن. (1378). فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه: مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نیبرگ، ه. س. (1382). دین‌هایایرانباستان، ترجمه: سیف‌الدین نجم‌آبادی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
یاحقی، محمدجعفر (1369). فرهنگاساطیرواشاراتداستانیدرادبیاتفارسی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
Bartholomae, C. (1961). Altiranisches Wörterbuch, Berlin.
Darmesteter, J. (1960). Le Zend‑Avesta I‑III, Paris: Maisonneuve.
Dhabhar, E. B. (1927). Zand‑i Khūrtak Avestāk, Bombay.
Dhabhar, E. B. (1949). Pahlavi Yasna and Visperad, Bombay.
Dhabhar, E. B. (1963). Translation of Zand‑i Khūrtak Avestāk, Bombay.
Geldner. K. F. (1895). Avesta I-III, Stuttgart: Kohlhammer.
 
Humbach, H. (1991). The Gāthās of Zarathushtra, I-III, Heidelberg: Karl Winter Universitätverlag.
Jackson, J. (1892). Avesta Grammer, Stuttgart: W. Kohlhammer.
Jackson, J. (1983). Avesta Reader, Stuttgart: Kohlmammer.
Mackenzie, D. N. (1969). A Concise Pahlavi Dictionary, London: Oxford University Press.
Narten, J. (1986). Der Yasna Haptaŋhāiti, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag.
Nyberg, H. S. (1964‑1974). A Manual of Pahlavi I, II Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
Taraf, Z. (1981). Der Avestā‑Text Niyāyišn Mit Pahlavi – und Sanskritübersetzung, R. Kitzinger, Münchener Studien zur Sprache wissenshaft.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار