سیر تطور تفسیر آیات قرآنی حجاب (احزاب 59 و نور 31)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دین پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.

چکیده

در این مقاله، به دو آیه مهم دستور به حجاب (آیات ۵۹ احزاب و ۳۱ نور) و سیر تفسیر آنها در طی تاریخ می‌پردازم و با استفاده از نظریه دریافت، به این نتیجه می‌رسم که در دوران مدرن، یعنی اواخر قرن نوزدهم، تفسیر آیات حجاب و به‌ویژه توجیه همراه با آن تحول می‌یابد. در تفسیر پیشامدرن مفسران بیشتر در پی آن بوده‌اند که توجیه را به تفاوت طبقاتی میان زنان آزاد و کنیزان مربوط کنند. در این دوران حفظ عفت معمولاً به خانه‌نشینی زنان مربوط می‌شد. اما در دوران مدرن تفاسیر تحولی جدی پیدا کرد. مهم‌ترین هدف برای پوشش سر حفظ عفت فردی و اجتماعی دانسته می‌شد. این تحول چند عامل احتمالی دارد: ظهور توجیهات عقلانی برای احکام پس از دوران اصلاح، الغای برده‌داری، و حضور فعال زنان در جامعه. این تحول را همچنین با استفاده از نظریه رهایی‌بخش «گفتمان وارونه» می‌توان توضیح داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Reception History of the Qur'anic Verses on Hijab (33:59 and 24:31)

نویسنده [English]

  • fatima tofighi
Qur'an 33:59, Qur'an 24:31, hijab, Islamic Reform, reception history, reverse discourse.
چکیده [English]

In this paper, I offer a reception history of the Qur'anic verses on the hijab -- 33:59 and 24:31. The interpretation of these verses have changed over time, with a major turning point being the beginning of thex Islamic Reform toward the end of the nineteenth century and the beginning of the twentieth. In pre-modern interpretations, exegetes usually explained veiling based on the distinction between free women and slave ones. It was, in this sense, a mark of free women. Modesty was to be preserved if a woman stayed in the seclusion of her house, with limited mobility. However, in modern times, the interpretations changed. The major reason for observing the hijab in modern interpretations is the protection of individual and social modesty. Several factors may be involved in this change: the emergence of rational interpretation in the Islamic Reform, the abolishment of slavery, and women's active presence in the society. This change in interpretation can also be explained through liberationist theories on "reverse discourse".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an 33:59
  • Qur'an 24:31
  • hijab
  • Islamic Reform
  • reception history
  • reverse discourse

مراجع

قرآن کریم.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (۱۴۰۸). التفسیر الکبیر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
آلوسی، محمود بن عبدالله (۱۴۲۰). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
امین اصفهانی، نصرت بیگم (۱۳۹۳/۱۳۹۴). مخزن العرفان در تفسیر قرآن، قم: انتشارات اکرام.
ابوحیان أندلسی، محمد بن یوسف (۱۴۱۱).التفسیر الکبیر المسمی بالبحر المحیط،بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بحرانی، السید الهاشم (۱۴۱۷). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة البعثة.
بقاعی، ابراهیم بن عمر (۱۹۸۶). نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، حیدرآباد: مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة.
بلخی، جلال‌الدین (1375). مثنوی معنوی، تصحیح: رینولد نیکلسون، تهران: بهنود.
تسخیری، محمد علی؛ النعمانی، محمد سعید (۱۴۳۱).المختصر المفید فی تفسیر القرآن المجید، طهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة.
ثعالبی، عبدالرحمن (۱۹۹۷). الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، صیدا: المکتبة العصریة.
ثعلبی، أحمد بن محمد (۱۴۲۲).الکشف والبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جعفریان، رسول (۱۳۸۰). رسائل حجابیه: شصت سال تلاش علمی در برابر بدعت کشف حجاب، قم: دلیل ما.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، قم: آل‌البیت.
خطیب، عبد الکریم (۱۹۶۹). التفسیر القرآنی للقرآن، بی‌جا: دار الفکر العربی.
رازی، ابوالفتوح (۱۳۷۱-۱۳۷۵). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
رازی، امام فخر (۱۴۰۵). تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب، بیروت: دار الفکر.
زمخشری، محمود بن عمر (۱۴۰۷). الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوده التأویل، بیروت: دار المعرفة.
سید قطب (۱۴۱۹). فی ظلال القرآن، بیروت-قاهرة: دار الشروق.
سیوطی، عبدالرحمن (۱۴۰۳). الدر المنثور فی التفسیر المأثور، بیروت: دار الفکر.
شریف لاهیجی، محمد بن الشیخ علی (۱۳۹۰). تفسیر شریف لاهیجی، بر اساس تصحیح میرجلال‌الدین محدث ارموی و محمدابراهیم آیتی، تهران: علمی.
صادقی تهرانی، محمد (۱۳۶۶). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن والسنّة، قم: فرهنگ
اسلامی.
طباطبائی، محمد حسین (۱۳۹۳). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: المؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، الفضل بن الحسن (۱۴۰۶).مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: السید هاشم الرسولی المحلاتی و السید فضل الله الیزدی الطباطبائی، بیروت: دار المعرفة.
طبری، محمد بن جریر (۱۴۲۳). جامع البیان عن تأویل آی القرآن، عمان: دار الاعلام؛ بیروت: دار ابن حزم.
طنطاوی، محمد سید (۱۹۹۸). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم،قاهره: نهضة مصر.
طوسی، محمد بن الحسن (۱۴۰۹).التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فیض کاشانی، محسن (۱۴۰۲). التفسیر الصافی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
قرطبی، محمد بن احمد (۱۳۷۲).الجامع لأحکام القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی.
قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۶۳). تفسیر القمی، تصحیح: طیب جزائری، قم: دار الکتاب.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۴). مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا، ج19.
مغنیه، محمدجواد (۱۳۸۳).التفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۳).تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
نیشابوری، ابوبکر عتیق (۱۳۸۱).تفسیر سورآبادی، تصحیح: علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: فرهنگ نشر نو.
Mirhosseini, Ziba (2011). “Hijab and Choice: Between Politics and Theology,” in: Innovation in Islam: Traditions and Contributions, edited by Mehran Kamrava, Berkeley: University of California Press, pp. 190-212.
Foucault, Michel (1978). The History of Sexuality, Vol I: An Introduction, Translated by Robert Hurley, New York: Pantheon Books.
Leitch, Vincent B. (2001). The Norton Anthology of Theory and Criticism, New York and London: W.W. Norton & Co.
Roberts, Jonathan (2011). “Introduction,” in: The Oxford Handbook of the Reception History of the Bible, edited by Michael Lieb et al, Oxford: Oxford University Press: 1-10.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار