جستاری در جایگاه نویسنده و معنا در اثر ادبی بر اساس آیات قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم پایه و دروس عمومی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران

چکیده

نویسنده، مخاطب، مضمون و قالب، چهار ضلع هر اثر ادبی را شکل می‌دهند. مکاتب ادبی درباره این چهار ضلع دیدگاه‌های مختلفی مطرح کرده‌اند. اسلام هم به عنوان یکی از مکاتب فکری آسمانی درباره آن دیدگاه‌هایی دارد. نویسنده به عنوان انسانی تأثیرگذار اهمّیت ویژه‌ای در رویکرد ادبی اسلام دارد. دین اسلام اثر ادبی را عَملی می‌داند که می‌تواند صالح یا طالح باشد. اینکه «اثر ادبی» چه معنا و مفهومی را در بر بگیرد از دیدگاه اسلام شایان توجّه است. در این جستار کوشیده‌ایم دیدگاه‌های اسلام درباره دو ضلع نویسنده و معنا را در اثر ادبی بسنجیم. برای درک بهتر دیدگاه اسلام، نیم‌نگاهی به دیدگاه دیگر مکاتب ادبی و تفاوتشان با رویکرد اسلامی داشتیم. این بررسی نشان داد که برخلاف متن‌محور و مخاطب‌محوربودن بسیاری از مکاتب ادبی، رویکرد ادبی اسلام، معناگرایانه است و جایگاه نویسنده اهمّیت ویژه‌ای دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Inquiry into the Position of the Author and Meaning in a Literary Work Based on the Verses of the Holy Quran

نویسنده [English]

  • Ḥāmid Ṣāfī
Assistant Professor, Department of Basic Sciences and General Courses, Khorramshahr University of Marine Sciences and Technology, Khorramshahr, Iran
چکیده [English]

The author, the audience, the theme and the format form the four sides of each literary work. Literary schools have expressed different views on these four sides. Islam, as one of the heavenly schools of thought, also has views on it. The author as an influential human being has a special importance in the literary approach of Islam. The religion of Islam considers a literary work as an act that can be righteous or unrighteous. What is the meaning and concept of "literary work" is important from the Islamic point of view. In this article, we have tried to examine the views of Islam about the two sides of the author and meaning in a literary work. To better understand the view of Islam, we had a look at the views of other literary schools and their differences with the Islamic approach. This study showed that despite the text-oriented and audience-oriented nature of many literary schools, the literary approach of Islam is semantic and the position of the author is of special importance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literature
  • Islam
  • Author
  • Meaning
  • Literary schools
قرآن کریم.
جعفری، محمدتقی (1389). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جوادی آملی، عبدالله (1388). تسنیم، قم: اسراء.
حکیمی، محمدرضا (1382). ادبیات و تعهد در اسلام، تهران: دلیل ما.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1383). آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1387). ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.
زیادی، عزیزالله (1380). شعر چیست؟ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سارتر، ژان پل (بی‌تا). ادبیات چیست؟ ترجمه: ابوالحسن نجفی، تهران: زمان.
سجودی، فرزان (1381). «مرگ مؤلف یا نشانه‌شدن مؤلف»، در: کلک، ش136، ص23-26.
سیاحی، صادق (1382). الادب الملتزم بحب اهل البیت j، تهران: سمت.
سیدحسینی، رضا (1387). مکتب‌های ادبی، تهران: نگاه، ج1.
سیدی، سید حسین (1378). «مؤلفه‌های تصویر هنری در قرآن»، در: اندیشه دینی، ش27، ص105- 116.
شمیسا، سیروس (1386). نقد ادبی، تهران: میترا.
صفوی، کوروش (1384). نگاهی به ادبیات از دیدگاه زبان‌شناسی، تهران: انجمن شاعران ایران.
قویمی، مهوش (1366). «رولان بارت و نقد نو»، در: کیهان فرهنگی، ش46، ص28-30.
گرین، کیت (1383). درس‌نامه نظریه و نقد ادبی، ترجمه: گروه مترجمان، تهران: روزگار.
الکیلانی، نجیب (1376). اسلام و مکاتب ادبی، ترجمه: نوید کاکاوند، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
مددپور، محمد (1387). حکمت انسی، تهران: سوره مهر.
مکارم شیرازی، ناصر (1381). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج15.
نقی‌زاده، محمد (1384). مبانی هنر دینی در فرهنگ اسلامی، تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.