تحلیلِ پیش‌گویی‌های پایان جهان در دین زردشت با تکیه بر دیدگاه میرچا الیاده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 پسادکتری اسطوره‌شناسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 دانشجوی دکتری ادبیات حماسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

پیش‌گویی‌های پایان جهان در دین زردشت، بیشتر در زند وهومن یسن، پیش‌گویی جاماسپ در یادگار جاماسپ و برآمدن شابهرام ورجاوند نمود یافته‌اند؛ در آثار یادشده، که نمونه‌هایی از پیش‌گویی‌های اسطوره‌ای پایان جهان به شمار می‌آیند، یکی از مؤلفه‌های اصلی، ظهور و تغییری گسترده و مثبت، به صورت ناگهانی در فرجام جهان است. در پژوهش پیش‌ رو، که با تکیه بر منابع کتاب‌خانه‌ای و با روش تحلیلی‌توصیفی انجام می‌شود، با اتکا بر دیدگاه‌های اسطوره‌شناختیِ پدیدارشناس دینی، میرچا الیاده، متون یادشده را واکاوی خواهیم کرد. بر اساس دیدگاه الیاده، این پیش‌گویی‌ها گرچه در ظاهر، آینده جهان را به تصویر می‌کشند، در باطن به سبب درون‌مایه اساطیری‌شان، نشان از میل بازگشت جاودانه بشر به لحظه ازلی دارند و به همین روی تمام الگوهای بازگشت اسطوره‌ای را در خود دارند و در بستر روایتی اسطوره‌ای، زمینه را برای عبور مخاطب از زمان خطی به زمان قدسی فراهم می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Prophecies of the End of the World in Zoroastrianism Based on the View of Mircea Eliade

نویسندگان [English]

  • ali tasnimi 1
  • ali sadeghmanesh 2
  • hasti ghaderisohi 3
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Ḥakīm Sabzivārī University, Sabzivār, Iran
2 Postdoctoral Fellowship in Mythology, Department of Persian Language and Literature, Ḥakīm Sabzivārī University, Sabzivār, Iran
3 PhD Student in Epic Literature, Ḥakīm Sabzivārī University, Sabzivār, Iran,
چکیده [English]

The prophecies of the end of the world in Zoroastrianism are mostly reflected in Zand-i Wahman Yasn, the prophecy of Jāmāsp in the memorial of Jāmāsp and the rise of Shābahrām Varjāvand;In these works, which are examples of the mythical prophecies of the end of the world, one of the main components is the emergence and widespread and positive change that happen at the end of the world. In the present study, using library sources and descriptive-analytical method, we will analyze the aforementioned texts based on the mythological views of the religious phenomenologist Mircea Eliade. According to Eliade, although these prophecies outwardly depict the future of the world, inwardly, because of their mythological theme, they indicate the desire for the eternal return of mankind to the pre-existing moment, and therefore contain all patterns of mythical return. And in the context of a mythical narration, they provide the ground for the audience to pass from linear time to sacred time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • End of the World Prophecy
  • Zoroastrianism
  • Mircea Eliade
  • Zand-i Wahman Yasn
  • Jāmāsp
  • The Rise of Shābahrām Varjāvand

مراجع

آقایی، سید مجتی (1379). «بازخوانی مفهوم موعود در دین زرتشتی»، در: هفت آسمان، ش7، ص111-128.
الیاده، میرچا (1392). چشم‌اندازهای اسطوره، ترجمه: جلال ستاری، تهران: توس، چاپ سوم.
الیاده، میرچا (1394 الف). رساله در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، تهران: سروش، چاپ پنجم.
الیاده، میرچا (1394 ب). نمادپردازی، امر قدسی و هنر، ترجمه: محمّدکاظم مهاجری، تهران: کتاب پارسه، چاپ اوّل.
الیاده، میرچا (1395). آیین‌ها و نمادهای تشرف، ترجمه: محمّدکاظم مهاجری، تهران: کتاب پارسه، چاپ اوّل.
باقری‌ حسن‌ کیاده، معصومه؛ حشمتی، مهناز (1393). «پیش‌گویی و طالع‌بینی در متون ایرانی دوره میانه»، در: فرهنگ و ادبیات عامه، س2، ش3، ص2-24.
«برآمدن شابهرام ورجاوند» (1371). متون پهلوی، گردآورنده: جاماسب جی دستور منوچهر جی جاماسب آسانا، گزارش: سعید عریان، تهران: کتاب‌خانه ملی ایران، چاپ اوّل.
تفضلی، احمد (1386). تاریخ ادبیات پیش از اسلام، به کوشش: ژاله آموزگار، تهران: سخن، چاپ پنجم.
چرتی، کارلو ج. (1395). ادبیات پهلوی، تهران: فرزان، چاپ اوّل.
درّی، نجمه؛ قائدزاده خمیری، محمّدنور (1393). «پیش‌گویی در گرشاسب‌نامه حکیم اسدی توسی»، در: مطالعات ایرانی، س13، ش26، ص47-63.
دهقانی، رضا؛ گودرزی، سیمین‌دخت (1393). «نقد و بررسی ترجمه صادق هدایت از زند وهومن یسن»، در: پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، س3، ش201، ص123-142.
رضایی باغ‌بیدی، حسن (1377). «سوشیانت در اوستا»، در: مقالات و بررسی‌ها، ش64، ص103-113.
زند بهمن یسن (1385). تصحیح متن، آوانویسی، و برگردان فارسی: محمّدتقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم.
«زند وهومن یسن» (1344). زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر پاپکان، گردآورنده و مترجم: صادق هدایت، تهران: پرستو، چاپ چهارم.
ژینو، فیلیپ؛ بروک، کرین (1377). «زندِ وَهمن‌یسن، مکاشفه زرتشتی»، ترجمه: عبدالحمید روح‌بخشان، ابوالفضل خطیبی، در: نامه فرهنگستان، ش14، ص135-145.
عفیفی، رحیم (1345). «هوشیدران»، در: جستارهای ادبی، س2، ش6، ص148-186.
غلام‌پور دهکی، سکینه؛ پشت‌دار، علی‌محمّد (1394). «بررسی تطبیقی کارکردهای پیش‌گویی در حماسه‌های بزرگ جهان (شاهنامه، ایلیاد، ادیسه)»، در: ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، س11، ش41، ص251-281.
فره‌وشی، بهرام (1390). جهان‌ فروری: بخشی از فرهنگ ایران کهن، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
قنبری، ندا (1394). «بررسی تحلیلی عنصر پیش‌گویی در اساطیر ملل»، در: پارسه، س15، ش24، ص149-176.
محمدی ‌آرانی، مریم (1386). «منجی‌گرایی در ادیان (زرتشت، یهود، مسیحیت)»، در: پژوهش‌نامه حکمت و فلسفه اسلامی، ش22، ص35-52.
هدایتی، فاطمه؛ نورایی، محسن (1395). «بررسی تطبیقی پیش‌گویی‌های آخرالزمان در اسلام، یهودیت و مسیحیت»، در: مشرق موعود، س10، ش38، ص225-244.
«یادگار جاماسپ» (1344). زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر پاپکان، گردآورنده و مترجم: صادق هدایت، تهران: پرستو، چاپ چهارم.
Cereti, C. (1995). The Zand i Wahman yasn, A Zaroastrain Apocalypse. Serie Orientale, Roma: Istituto Italiano per il Medio ed Estremo Oriente.
Daryaee, T. (1998) "Apocalypse Now: Zoroastrian Reflections on the Early Islamic Centuries", in: Medieval Encounters, Vol. 4, No. 3.
Eliade, M. (1991). The Myth of The Eternal Return, Translated from the French: Willard R. Trask, Ninth paperback printing, Princeton: Princeton University Press.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار