تأویل یا تعبیر: بررسی مقایسه‌ای نظریۀ «تأویل» محمدحسین طباطبایی و نظریه «رؤیاهای رسولانه» عبدالکریم سروش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفه غرب - واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران- ایران

2 دانشیار گروه فلسفه، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران- ایران

چکیده

نگاهی تطبیقی به نظریه «تأویل» طباطبایی و نظریه «رؤیاهای رسولانه» سروش نشان می‌دهد که هر دوی آنها کُنه متن مقدس را محصور در ساختار تاریخی‌اش نمی‌دانند، و به حقیقت و باطن متن مقدس در پس ظواهرش می‌اندیشند. نظریه تأویل که قوس صعود و خلاف قوس تنزیل و انزال، و به معنای کشف ارتباط میان مصحف موجود با حقیقت عینی‌اش (یعنی کتاب مکنون، امّ‌الکتاب) است، به دلایل گوناگونی بر نظریه رؤیاهای رسولانه برتری دارد؛ نظریه تأویل 1. با سنت سامی، عبری، اسلامی سازگار است؛ 2. هم‌زمان همه شواهد را پوشش می‌دهد؛ 3. با منطوق قرآن انطباق تام دارد؛ 4. قدسیت و بشری‌بودن قرآن را هم می‌پذیرد؛ 5. می‌تواند به دغدغه‌های مذکور در مقاله ششم رؤیاهای رسولانه، که سروش را به بشری و رؤیایی‌انگاشتن قرآن سوق داده است، پاسخ دهد؛ 6. رویکرد عرفانی و اشراب نظریه تأویل از امّ‌الکتاب باعث شده است طباطبایی، برخلاف سروش، از معرفت گزاره‌ای فراتر رود و به معرفت وجودی و شهودی برسد، اما سروش با پذیرش بسط تجربه نبوی و رؤیاهای رسولانه به جای حل مسئله به حذف آن روی آورده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exegesis or Interpretation: A Comparative Study of Mohammad Hoseyn Tabatabai's "Interpretation" Theory and Abdolkarim Sorush's "Apostolic Dreams" Theory

نویسندگان [English]

  • Hoseyn emami 1
  • Bijan Abdolkarimi 2
1 PhD Student in Western Philosophy, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran- Iran.
2 Associate Professor, Department of Philosophy, North Tehran Branch ,Islamic Azad University, Tehran- Iran
چکیده [English]

A comparative look at Tabatabai's theory of "interpretation" and Sorush's theory of "apostolic dreams" shows that both of them do not consider the sacred text to be confined to its historical structure, and think about the truth and essence of the sacred text behind its appearance. The theory of interpretation, which is the arc of ascent, the opposite of the arc of descent, and means discovering the connection between the existing Quran and its objective truth (i.e. the Hidden Book or the Mother of the Book), is superior to the theory of apostolic dreams for various reasons: 1. Theory of interpretation is consistent with the Semitic, Hebrew and Islamic traditions 2. It covers all evidence at the same time 3. It is in full accordance with the appearance of the Quran 4. It accepts the holiness and humanity of the Quran 5. It can respond to the concerns mentioned in the sixth article of the Apostolic Dreams, which made Sorush consider the Quran to be man-made and dreamlike 6. Adopting a mystical approach and employing the theory of interpretation of "the Mother of the Book" has caused Tabatabai, unlike Sorush, to go beyond the knowledge of propositions and reach existential and intuitive knowledge. But Sorush, by accepting the expansion of prophetic experience and apostolic dreams, has eliminated the problem instead of solving it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretation
  • Apostolic Dreams
  • Mohammad Hoseyn Tabatabai
  • Abdolkarim Sorush
قرآن مجید (1374). ترجمه: مصطفی خرم‌دل، تهران: احسان.
رشید رضا، محمد (بی‌تا). تفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة.
سروش، عبدالکریم (1374). قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1392). «محمد k: راوی رؤیاهای رسولانه 1»، در: https://b2n.ir/n67646.
سروش، عبدالکریم (1393). «محمد k: راوی رؤیاهای رسولانه 5»، در: https://b2n.ir/w50383.
سروش،‌‌ عبدالکریم (1395). «زهی مراتب خوابی که به ز بیداری است: رؤیای رسولانه 6»، در: https://b2n.ir/j57404.
سروش، عبدالکریم (1396). «سلسله گفت‌وگوهایی با عبدالکریم سروش درباره رؤیاهای رسولانه: مصاحبه افسانه فرامرزی با دکتر عبدالکریم سروش»، در: www.zeitoons.com/31105.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). تفسیر المیزان،‌ قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة.
فناری، ابن الحمزه (1374). مصباح الانس، تهران: مولا.
قیصری رومی، محمدداوود (1375). شرح فصوص الحکم، به کوشش: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: علمی و فرهنگی.
کدیور، محسن (1396). «تأملی درباره وحی: نقد نظریه رؤیاپنداری وحی»، در: www.kadivar.com/15964/