بررسی آثار هنری مانویِ بازیافته از غرب چین با نگاهی به دو مفهوم «رهایی» و «بازگشت نور»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود، شاهرود، ایران

2 دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

یکی از منابع نظری و فنی مهم هنر ایران در قرون گذشته هنر مانوی است و در گستره‌ای که تفکر مانوی در آن نفوذ کرده آثار هنری بازیافته در غرب چین اهمیت بسیار دارد. این اهمیت در درجهٔ نخست به دلیل تعدد آثار هنری است که از این دیار بر جای مانده و آنگاه به ‌واسطهٔ سطح تکنیکی بالای آن آثار در مقایسه با دیگر نواحی مانوی‌نشین است. از آنجا که بیشتر محققان به فنون به‌کاررفته در این آثار پرداخته‌اند، نویسنده در این پژوهش کوشیده است با نگاهی فلسفی و حِکمی آثار مانوی بازیافته در غرب چین را بررسی کند و اثرگذاری و تأثیرپذیری آنها را در پیوند با مهم‌ترین مکتب موجود در آن ناحیه، یعنی آیین بودایی مهایانه، و نیز هنر بومی منطقه، که همانا هنر اویغوری است، بکاود. در این مقاله، برای تبیین بهتر بحث دو مفهوم/ انگارهٔ مانوی «رهایی» و «بازگشت نور» بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Manichean Artworks Recovered from Western China with a Look at the Two Concepts of "Liberation" and "Return of Light"*

نویسندگان [English]

  • Nariman Aminian 1
  • Esmaeil Bani ardalan 2
1 Ph.D Student in Philosophy of Art, Islamic Azad University, Shahrud Branch, Shahrud, Iran
2 Associate Professor, Department of Art Research, University of Arts, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the important theoretical and technical sources of Iranian art in the past centuries is Manichean art. In the area where Manichean thought has penetrated, the artworks recovered in Western China are very significant. This importance is primarily due to the number of artworks left from this land, and then due to the high technical level of those works compared to other Manichaean regions. Since most of the researchers have studied the techniques used in these works, the author of this paper has tried to examine the Manichaean works recovered in Western China with a philosophical and wisdom perspective, and seeks to analyze how they influenced and were influenced in connection with the most important school in that area, namely Mahayana Buddhism, as well as the native art of the region, namely Uyghur art. In this article, two Manichean concepts/ideas of "liberation" and "return of light" have been examined for a better explanation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Manichaean Art
  • Western China
  • Return of Light
  • Liberation
  • Mahayana Buddhism

مراجع

ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق (1381). الفهرست، ترجمه: محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر.
بویس، مری (1384). بررسی ادبیات مانوی در متن‌های پارتی و پارسی میانه، ترجمه: امید بهبهانی و ابوالحسن تهامی، تهران: بندهش.
بهار، مهرداد؛ اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1394). ادبیات مانوی، تهران: کارنامه.
حقیقت، عبدالرفیع (1369). هنرهای ملی و هنرمندان ایرانی؛ از مانی تا کمال‌الملک، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
دکره، فرانسوا (1380). مانی و سنت مانوی، ترجمه: عباس باقری، تهران: فرزان.
رامز، رضا (1384). سمبل‌های مقدس بودا، تهران: اندیشهٔ عالم.
رومر، کورنلیا (1388). در جست‌وجوی دین گم‌شده (دین مانی)، ترجمه: امیرحسین اکبری شالچی، تهران: پازینه.
شروو، پرادزاُکتور (1396). عناصر ایرانی در کیش مانوی، ترجمه: محمد شکری فومشی، تهران: طهوری، چاپ دوم.
شکری فومشی، محمد (1396). راهنمای دست‌نوشته‌های مانوی تورفان: روش‌شناسی ویرایش و بازسازی، تهران: میراث مکتوب.
شکری فومشی، محمد؛ میرزایی، سونیا (1395). «یک سند چینی نویافتهٔ مانوی و مدارک وابسته از ناحیهٔ شیاپو: پرتوی نو بر مطالعات مانوی»، در: پژوهش‌های ادیانی، س4، ش8، ص123-142.
شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم (1361). توضیح الملل (ترجمه کتاب الملل والنحل)، تهران: اقبال، چاپ سوم.
فردریک، لوئیس (1382). «هنر بودایی»، ترجمه: نسترن پاشایی، در: هفت‌آسمان، س5، ش19، ص103-126.
فرنبغ دادگی (1390). بندهش، ترجمه: مهرداد بهار، تهران: توس، چاپ چهارم.
کلیمکایت، هانس یواخیم (1384). هنر مانوی، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: اسطوره.
ویدنگرن، گئو (1390). مانی و تعلیمات او، ترجمه: نزهت صفای اصفهانی، تهران: مرکز، چاپ چهارم.
هاکینز، بردلی (1382). دین بودا، ترجمه: حسن افشار، تهران: مرکز، چاپ چهارم.
Beguin, G. (2009). Buddhist Art: An Historical and Cultural Journey, Bangkok: River Book.
Davidson, R. M. (2002). Indian Esoteric Buddhism; A Social History of the Tantaric Movement, New York: Colombia University Press.
Gulácsi, Z. (2001). Manichaean Art in Berlin Collections: Corpus Fontium Manichaeorum: Series Archaeologica et Iconographica, Belgium: Brepols Publishers.
Gulácsi, Z. (2003). The Dates and Styles of Uygur Manichaean Art, A New Radiocarbon Date and its Implication for the Study of East Central Asian Art, Arts Asiatiques.
Gulácsi, Z. (2005). Mediaeval Manichaean Book Art, Boston: Leiden.
Gulácsi, Z. (2008). “Manichaean Art”, in: Encyclopedia Iranica, available at: www.iranicaonline.org/articles/manichaean-art.
Gulácsi, Z. (2015). Mani`s Pictures, The Didactic Images of the Manichaean from Sasanian Mesopotamia to Uygur Central Asia Tang-Ming China, Leiden: Brill.
Lieu, S. N. C. (1998). Manichaean in Central Asia and China, Boston, Koln, Leiden.
Meredith, H. G. (2011). “Objects in Motion: The Circulation of Religion and Sacred Objects in the Late Antique and Byzantine World”, in: England, Archaeopress (Ed.), The Art and Ritual of Manichaean Magic: Text, Object and Image from the Mediterranean to Central Asia.
Tojo, Masato (2009). Manichaeism, Esoteric Buddhism & Oriental Theosophy, Japan: Emergence of Universal Theosophy in Asia.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار