قداست و نمودهای آن در بودیسمِ مهایانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

گرچه شاید در نگاه نخست، بودیسم تهراواده (هینه‌یانه) عاری از هر گونه قداستی به ‌نظر برسد، اما در بودیسم مهایانه اعتقاد به امر قدسی و پرستش موجودات متعالی (انواع بودا)، فضای این آیین را مشحون از قداست کرده است. به ‌رغم تنوع آرای دین‌پژوهان، ظاهراً در بودیسم مهایانه قداست به‌ مثابۀ حقیقتی ذومراتب، دارای مجلاهای متنوع و ساحتِ ملکوتی همۀ موجودات در نظر گرفته می‌شود. نقاط عطف زندگی سیدارتاگوتَمه‌بودا و تعالیم وی مبنای بسیار مهمی در اعتقاد پیروان بودایی به قداست برخی از نمادها، مفاهیم و مکان‌ها بوده است. آموزۀ تری‌کایه، بودی‌ستوه‌هایی مثل اَوَلوکیتشوره و مَیتِریه، مفاهیمی چون «شونیاتا» و «چنینی» (تتاتَه)، اماکنی همچون استوپاها و معابد، انواع شمایل‌نگاری‌های قدسی، نمادهای دینی مثل مَندَله و مجموعۀ اساطیر بودایی و جاتَکه‌ها، در زمرۀ برجسته‌ترین وجوه قداست در مهایانه به‌ شمار می‌آید. غایت اصلی پژوهش پیش‌ رو که به روش توصیفی‌تحلیلی صورت پذیرفته، عمدتاً شناسایی عمیق‌تر قداست و نمودهای آن در بودیسم مهایانه بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sacredness and its Expressions in Mahayana Buddhism

نویسندگان [English]

  • سجاد دهقانزاده 1
  • Hasan namian 2
1 استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده [English]

Although, there initially seems to be no sacredness to Hinayana Buddhism, Mahayana Buddhism is rife with beliefs in the sacred and worship of transcendental entities (types of Buddha). Notwithstanding diverse views by scholars of religions, the sacred seems to be conceived of in Mahayana Buddhism as a graded, differently manifested entity, and as a spiritual dimension of all entities. The milestones of the life of Siddhartha Gautama Buddha as well as his teachings were important grounds for the belief of Buddhist followers in the sacredness of certain symbols, notions, and places. The most prominent sacred dimensions of Mahayana include the doctrine of Trikaya, bodhisattvas such as Avalokiteśvara and Maytreya, notions such as “Sunyata” and “suchness” (Tathata), places such as stupas and temples, a variety of sacred iconographies, religious symbols such as mandala, and Buddhist myths and Jatakas. The goal of this descriptive-analytic research is mainly to arrive at more profound understanding of sacredness and its expressions in Mahayana Buddhism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • bodhisattva
  • Mahayana Buddhism
  • samsara
  • nirvana. Sacredness
  • sacred arts

منابع

اسمارت، نینیان (1382). «حقیقت دین: ابعاد چندگانه معنا»، ترجمه: عبدالرسول کشفی، در: نقد و نظر، ش31 و 32، ص178-192.
اسمارت، نینیان (1383). تجربه دینی بشر، ترجمه: مرتضی گودرزی، تهران: سمت.
الیاده، میرچا (1387). مقدس و نامقدس، ترجمه: نصراللّه زنگویی، تهران: سروش.
الیاده، میرچا (1389). رساله در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، تهران: سروش.
اوتو، ردولف (1380). مفهوم امر قدسی، ترجمه: همایون همتی، تهران: نقش جهان.
پاشایی، ع. (1380). فراسوی فرزانگی، تهران: نگاه معاصر.
تیلیخ، پل (1381). الاهیات سیستماتیک، ترجمه: حسین نوروزی، تهران: حکمت.
جوادی، شهره (1386). «نقش‌برجسته‌ها و مجسمه‌های هند باستان در هنر بودایی»، در: باغ نظر، ش7، ص5-18.
چاترجی، ساتیش چاندرا (1384). معرفی مکتب‌های فلسفی هند، ترجمه: فرناز ناظرزاده کرمانی، قم: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
حسینی، سید اکبر (1388). «حقیقت غایی در آیین بودا»، در: معرفت ادیان، س1، ش1، ص99-116.
دادور، ابوالقاسم؛ برازنده حسینی، مهتاب (1389). «مطالعه تطبیقی آتشکده‌های زرتشتی و استوپاهای بودایی»، در: هنرهای تجسمی نقش‌مایه، س3، ش6، ص7-20.
ذکرگو، امیرحسین (1375). «از بودا تا بت: تأملی در سیر پیدایش شمایل‌گری در هنرهای بودایی»، در: نامه فرهنگ، ش22، ص136-145.
راداکریشنان، سروپالی (1368). تاریخ فلسفه شرق و غرب، ترجمه: خسرو جهانداری، تهران: علمی و فرهنگی، ج1.
رستمیان، محمدعلی (1374). «فنا و نیروانه: مقایسه‌ای بین غایت سلوک در عرفان اسلامی و بودایی»، در: هفت‌آسمان، ش25، ص189-288.
زروانی، مجتبی (1375). «نجات‌بخشی در دین بودا»، در: مقالات و بررسی‌ها، دفتر59-60، ص103-117.
سوزوکی، بئاتریس لین (1380). راه بودا، ترجمه: ع. پاشایی، تهران: نگاه معاصر.
شایگان، داریوش (1375). ادیان و مکاتب فلسفی هند، تهران: امیرکبیر.
شایگان، داریوش (1380). افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، ترجمه: فاطمه ولیانی، تهران: نشر فروزان.
شومان، ولفگانگ (1375). آیین بودا، ترجمه: ع. پاشایی، تهران: فیروزه.
قرایی، فیاض (1384). ادیان هند، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
کازینر، ال. اس. (1379). «مفهوم نیروانه در آیین بودا»، ترجمه: علی‌رضا شجاعی، در: هفت آسمان، ش7، ص99-110.
کوارد، هارولد (1388). کتاب مقدس در ادیان جهان، ترجمه و تحقیق: به‌یان رفیعی، استاد راهنما: بهزاد سالکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ادیان و عرفان، تبریز: دانشکدۀ الاهیات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
کورلس، راجر جی. (1390). «تمثیل‌هایی از سوره نیلوفر درباره ساختارشکنی»، ترجمه: علی شهبازی، در: هفت آسمان، س13، ش49، ص67-88.
کیوپیت، دان (1380). دریای ایمان، ترجمه: حسن کامشاد، تهران: طرح نو.
محرمی، زهرا (1391). «اولوکیتشوره: بوداسف فرزانگی و غمخوارگی»، در: هفت ‌آسمان، س14، ش55، ص111-130.
محمودی، ابوالفضل (1384). «راه بدهیستوه»، در: برهان و عرفان، س2، ش5، ص171-203.
محمودی، ابوالفضل؛ الیاسی، پریا (1388). «رویکردهای دینی به هنر مقدس»، در: فلسفه دین، ش4، ص139-158.
وارد، کیت (1384). «خدا در سنت بودایی»، ترجمه: خلیل قنبری، در: اخبار ادیان، ش15، ص44-52.
ویکی‌فقه (1396). «بودیسم»، در: www.wikifegh.ir.
هاوکینز، برادلی (1380). آیین بودا، ترجمه: محمدرضا بدیعی، تهران: امیرکبیر.
همتی، همایون (1371). «نظریه تهی در عرفان بودایی»، در: کیهان فرهنگی، ش87، ص12-15.
Akira, Hirakawa (1987). "Stupa Worship", in: Encyclopedia of Religion, M. Eliade (ed.), vol.14, Macmillan.
Akira, Hirakawa (1993). A History of Indian Buddhism: from Sakyamuni to Early Mahayana, translated and edited by Paul Groner, Delhi.
Bhattacharyya, Benoytosh (1958). The Indian Buddhist Iconography, Calcutta: New India Binders.
Birnbaum, Raul (1987). "Avalokitesvara", in: Encyclopedia of Religion, M, Eliade (ed.), vol. 2, Macmillan.
Brancaccio, Pia (2010). The Buddhist Caves at Aurangabad: Transformations in Art and Religion, Netherlands: Brill.
Brown, Percy (1995). Indian Architecture, Buddhist and Hindu, Bombay: Taraporevala.
Chatterjee, A. K. (1987). The Yogacara Idealism, Delhi: Motilal Banarsidass Publidhers.
Conze, Edward (2003). Buddhism: Its Essence and Development, New York: Dover Publications.
Crawford, Robert (2002). What is Religion, London: Routledge.
Dasgupta, S. H. (1950). Tantric Buddhism, Calcutta: Calcutta University Press.
Eiki, Hoshino (1987). "Buddhist Pilgrimage in East Asia", in: Encyclopedia of Religion, M. Eliade (ed.), vol. 11, Macmillan.
Holt, John Clifford (1991). Buddha in the Crown: Avalokiteshvara in the Buddhist Traditions of Sri Lanka, New York: Oxford, Oxford University Press.
Johnston, William M. (2000). In: Encyclopedia of Monasticism, London: Routledge.
Khoon San, Chan (2002). Buddhist Pilgrimage, Malaysia: Subang Jaya Buddhist Association.
Mcdermott, Gerald R. (2011). World Religions: An Indispensable Introduction, Thomas Nelson.
Nakamura, Hajime (1987). "Bodhisattva Path", in: Encyclopedia of Religion, M. Eliade (ed.), vol. 2, Macmillan.
Parrinder, Geoffery (1996). Mysticism in the World Religion, Oxford: Oneworld Publications.
Ruhe, Brian (2005). Freeing the Buddha: Diversity on a Sacred Path, Delhi: Large Scale Concerns.
Sadakata, Akira (1997). Buddhist Cosmology, Trans. by: Gaynor Sekimori, Tokyo: Kosei Publishing.
Smart, Ninian (2009). On World Religions: Religious Experience and Philosophical Analysis, Collected Works, Vol. 1, edited by John. J. Shephered, Fatnham: Ashgate Publishing.
Suzuki, Daisetz Teitaro (1907). Outlines of Mahayana Buddhism, London: Luzac & Company.
Thomas, Edward J. (2000). The History of Buddhist Thought, New York: Dover Publication.
Thundy, Zacharias P. (1993.). Buddha and Christ: Nativity Stories and Indian Traditions, Brill Academic Pub.
Xing, Guang (2005). The Concept of the Buddha, NewYork: Routledge.