خوانش روایت‌شناسانه از قصص قرآنی؛ جزء‌پژوهی قصهٔ موسی و خضر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت هنرهای دینی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه فلسفه هنر، مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی، قم، ایران

3 مدرس گروه هنرهای نمایشی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

10.22034/jrr.2023.314602.1946

چکیده

قرآن در مقام متنی وحیانی و روشنگر همواره مدعی این بوده است که با توسل به شیوه‌های گوناگونِ کلامی، مؤمنان را از پیچ‌وخم‌های زندگی آگاه کرده، آنها را به سوی خیر و صلاح راهنمایی می‌کند. در این میان قصه‌گویی از جمله ابزارهایی است که راه‌گشای انتقال معنا به مخاطبان بوده است. حال اگر بر این بخش از آیات قرآنی توجه و تأملی روایت‌شناسانه و ادبی صورت گیرد، قطعاً مخاطبان را با لایه‌هایی از معنا مواجه می‌کند که ظرایفش پیش‌تر از نگاه‌ها دور مانده بود. این مقاله در صدد است به روش توصیفی‌تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات به روش کتاب‌خانه‌ای، با تأملی در رویکرد روایت‌شناسانه و ترسیم مدلی از عناصر یک روایتِ منسجم، بررسی جزء‌پژوهانه درباره قصهٔ موسی و خضر انجام دهد و دریابد که چنین چشم‌اندازی ما را به چه سطحی از معنا هدایت می‌کند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Narratological Reading of Quranic Stories; A Case Study of the Story of Moses and Khidr

نویسندگان [English]

  • faridoddin faridasr 1
  • seyyedabolgasem hoseyni 2
  • mansoor barahimi 3
1 Ph.D. Student of Wisdom of Religious Arts, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Philosophy of Art, Higher Education Institute of Islamic Art and Thought, Qom, Iran
3 Instructor, Department of Performing Arts, Art University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Quran, as a revelatory and enlightening text, has always claimed that by resorting to various theological methods, it informs believers about the twists and turns of life and guides them toward goodness. Meanwhile, storytelling has been one of the path-breaking tools for conveying meaning to the audience. Suppose this part of the Quranic verses is paid attention to and a literary and narratological reflection is made. In that case, it will definitely confront the audience with layers of meaning whose subtleties were previously hidden from the eyes. Using the descriptive-analytical method and library sources, this article intends to conduct a case study about the story of Moses and Khidr by reflecting on the narratological approach and drawing a model of the elements of a coherent narration. It also tries to discover what level of meaning such a perspective leads us to

کلیدواژه‌ها [English]

  • Narration
  • Narratological Reading
  • Literary Reading
  • Elements of Narration
  • Quranic Stories
  • Moses and Khidr

مراجع

قرآن مجید.
ابوالفتوح رازی، جمال الدین (1382). تفسیر روح الجنان، تهران: اسلامیه.
ارسطو (1395). بوطیقا، ترجمه: هلن اولیایی‌نیا، اصفهان: فردا.
اندلسی، ابوحیان محمد بن ‌یوسف (1420). البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
انوشه، حسن (1381). فرهنگ‌نامه ادبی فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، ج2.
بامشکی، سمیرا (1393). روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی، تهران: هرمس.
جوادی ‌آملی، عبدالله (1399). تسنیم، قم: اسراء.
سندز، کریستین (1395). تفاسیر صوفیانه قرآن از سده چهارم تا نهم، ترجمه: زهرا پوستین‌دوز، تهران: حکمت.
سید قطب، ابراهیم حسین الشاربی (1412). فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
صافی، حسین (1394). شناخت‌نگری در ادبیات داستانی: رویکردی زبان شناختی، تهران: سیاه‌رود.
طباطبایی، سید محمد حسین (1393). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة اعلمی.
طبرسی، فضل ‌بن ‌حسن (1372). مجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
عهد عتیق: کتاب‌های شریعت یا تورات (1397). ترجمه: پیروز سیار، تهران: نی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قمی، علی ‌بن ‌ابراهیم (1404). تفسیر قمی، تحقیق و تصحیح: طیب موسوی جزائری، قم: دار الکتاب.
مارتین، والاس (1382). نظریه‌های روایت، ترجمه: محمد شهبا، تهران: هرمس.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
معموری، علی (1392). تحلیل ساختار روایت در قرآن: بررسی توالی منطقی پیرفت‌ها، تهران: نگاه معاصر.
مک‌کی، رابرت (1382). داستان: ساختار، سبک و اصول فیلم‌نامه‌نویسی، ترجمه: محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.
میبدی، رشیدالدین فضل‌الله (1357). کشف‌ الاسرار و عدة الابرار، به کوشش: علی‌اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر.
هرمن، دیوید (1393). عناصر بنیادین در نظریه‌های روایت، ترجمه: حسین صافی پیرلوجه، تهران: نی.
Barthes, R. (1977). Introduction to the Structural Analysis of Narratives, in Image Music Text, London: Fontana.
Chatman, S. B. (1978). Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film, New York: Cornell University Press.
Pellat, L.; Donzel, E. J. (1988). Encyclopedia of Islam, new ed., vol. 4, Leiden: Brill.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار