بررسی رویکرد فلسفی اسپینوزا به دین و نتایج الهیاتی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران

3 استاد گروه فلسفه اخلاق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران

10.22034/jrr.2024.332577.1999

چکیده

از نظر اسپینوزا دین بر اساس مقاصدش نظامی جهان‌شمول و فراقومی است که برای عامۀ مردم از طریق اطاعت از خدا واقعیت می‌یابد. او اصول هفت‌گانۀ ایمان را در همین راستا بیان می‌کند. اسپینوزا آموزه‌های دین را ساده، حداقلی و مبتنی بر تاریخ و زبان می‌داند. به باور وی ازآنجاکه طبیعت بیشتر انسان‌ها متأثر از احساسات است و نه عقل، برای نجات آنان باید دین را در ابتدا بازیابی کرد و درنهایت دموکراتیک نمود. اسپینوزا تحقق عملکرد منحصربه‌فرد دین در نجات تقریباً همه آدمیان را در مطیع‌کردن دین با تفکیک آن از فلسفه و درنتیجه دموکراتیک‌سازی الهیات پیشنهاد می‌دهد. دموکراتیک‌کردن دین به تعدیل اقتدار سیاسی دین و تقویت اقتدار سیاسی کشور منجر می‌شود. معنای بازیابی‌شده اسپینوزا از دین، اساساً دموکراتیک است و این ویژگی جدید، امکان سازگاری الهیات او با سیاست را فراهم می‌کند و در پرتو همین رویکرد به دین، آزادی انسان و جامعه به دست خواهد آمد. در نوشتار حاضر کوشیده شده است خوانش فلسفی و متفاوت اسپینوزا از دین و نتایج الهیاتی برگرفته از این خوانش بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of Spinoza’s Philosophical Approach to Religion and Its Theological Consequences

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bakhshi faleh 1
  • Mahdi Monfared 2
  • Mohsen Javadi 3
1 PhD student, Comparative Philosophy, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
2 Associate professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
3 Professor, Department of Moral Philosophy, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

For Spinoza, religion is a universal and meta-ethnic system actualized for all people through obedience to God. He delineates the seven principles of faith in this context. Spinoza contends that religious doctrines should be simple, minimal, and rooted in history and language. Given his belief that human nature is predominantly influenced by emotions rather than reason, he asserts that religion must be initially reclaimed and ultimately democratized to rescue humanity. According to Spinoza, the key to salvaging most humans lies in rendering religion obedient by distinguishing it from philosophy. Thus, he advocates for the democratization of theology, leading to a moderation of the political authority of religion and a strengthening of the country's political sovereignty. Spinoza's redefined concept of religion is fundamentally democratic, fostering compatibility between his theology and politics. This distinctive characteristic paves the way for the attainment of freedom for individuals and society. This article aims to explore Spinoza's alternative philosophical interpretation of religion and its theological implications within this framework.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spinoza
  • philosophy
  • religion
  • salvation
  • political theology

مراجع

اسپینوزا، بندیکت (1397 ش)؛ رساله الاهی‌سیاسی؛ ترجمه: علی فردوسی؛ چ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
براون، کالین (1392 ش)؛ فلسفه و ایمان مسیحی؛ ترجمه: طاطه‌وس میکائیلیان؛ چ سوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بریه، امیل (1393 ش)؛ تاریخ فلسفه قرن هفدهم؛ ترجمه: اسماعیل سعادت؛ چ سوم، تهران: هرمس.
سبینوزا، بندیکت (2005 م)؛ رساله فی اللاهوت و السیاسه؛ ترجمه و تقدیم: حسن حنفی؛ بیروت: دار التنویر.
نادلر، استیون (1393 ش)؛ باروخ اسپینوزا (دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد)؛ ترجمۀ: حسن امیری‌آرا؛ تهران: ققنوس.
یاسپرس، کارل (1378 ش)؛ اسپینوزا: فلسفه، الهیات و سیاست؛ ترجمۀ: محمدحسن لطفی؛ چ دوم، تهران: طرح نو.
Bagley, Paul. J. (2008) Philosophy, Theology and Politics, A Reading of Benedict Spinoza's Tractatus Theologico-Politicus. Brill, Leiden & Boston.
Frand, Daniel & Waller, Jason. (2016) Routledge Philosophy Guidebook to Spinoza on Politics. Routledge, London and New York.
Frankel, Steven. (2014) ''Spinoza's Rejection of Maimonideanism''. In Spinoza and Medieval Jewish Philosophy, by Steven Nadler (e.d.). Cambridge University Press, London.
Nadler, Steven. (2011) A Book Forged in Hell. Princeton University Press, Princeton and Oxford.
Polka, Brayton. (2010) Between Philosophy and Religion; Spinoza, the Bible, and Modernity. V. 1: Hermeneutics and Ontology. Lexington Books, Lanham (uk).
Preus, Samuel. (2001) ''Spinoza, Vico and the Imagination of Religion'', In: Lloyd, Genevieve, Spinoza, Critical Assessments of Leading Philosophers, Routledge.
Robertson, J.M. (1915)  A Short History of Freethought. London.
Rocca, Michael Della. (2008) Spinoza. Routledge, London and New York.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار